آیا قرص ها تاریخ مصرف دارند؟ گاهی متوجه می شوید که تاریخ مصرف روی دارو منقضی شده است. آیا دراین شرایط تصمیم به مصرف دارو اشتباهی مهلک خواهد بود؟ این معضلی است که بسیاری از افراد به نوعی با آن روبرو هستند. از زمان تصویب قانونی در سال 1979، تولیدکنندگان دارو موظفند تاریخ انقضا را روی تمام محصولات خود اعم از قرص، شربت و سایر ترکیبات دارویی درج کنند. این تاریخ زمانی است که سازنده قدرت و ایمنی کامل دارو را تضمین می‌کند. تاریخ انقضای دارو روی برچسب بیشتر داروها، از جمله داروهای نسخه ای و OTC، ویتامین ها و مکمل ها وجود دارد. با این وجود، اثربخشی و ایمنی برخی از محصولات دارویی بر اساس مواد تشکیل دهنده، موارد استفاده و روش‌های نگهداری دارو متفاوت است.
مصرف داروی تاریخ گذشته
مصرف داروی تاریخ گذشته خطرات خاصی را به همراه دارد. تاریخ انقضا بخش مهمی برای تصمیم گیری در مورد ایمنی کاربرد قرص ها و سایر محصولات دارویی است. استفاده از محصولات پزشکی تاریخ گذشته خطرناک و احتمالاً برای سلامتی مضر است.
پیشنهاد مقاله: قرص نالدمدین (Symproic) برای درمان یبوست
با این وجود، بعضی از داروها پس از سپری شدن تاریخ انقضا قابلیت مصرف دارند. به عنوان مثال داروهای ضد درد جزئی یا سوزش سر دل یا دردشکم از جمله کربنات کلسیم و استامینوفن، یا داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی مانند قرص دیکلوفناک یا ایبوپروفن معمولاً حداقل تا یک سال پس از انقضا بی خطر و مؤثر هستند. درصورت استفاده از یک قرص رقیق‌کننده مانند وارفارین برای جلوگیری از لخته شدن خون یا یک داروی ضد تشنج مانند دیلانتین یا فنوباربیتال، مهم است که برای جلوگیری از اثرات مضر عدم مصرف دوز کافی و مناسب، مطمئن شوید این دارو دارای قدرت کامل است. درواقع با گذشت زمان، دارو در نهایت قدرت کمتری پیدا می‌کند،که به این معنی است که بعد از تاریخ انقضا اثر کمتری خواهد داشت.
مصرف کدام داروها بعد از تاریخ انقضا خطرناک است؟
مهم ترین خطر بیشتر داروهای تاریخ گذشته مسمومیت نیست، بلکه از دست دادن قدرت پس از انقضا است. این بدان معنی است که دارو ممکن است پس از تاریخ انقضا بی‌اثر یا کم‌اثر شود. در مورد داروهای حیاتی، این مسئله می تواند بسیار جدی یا دربردارنده عواقب بسیار نامطلوب باشد.
چند نمونه از این داروها عبارتند از:
- نیتروستات (نیتروگلیسیرین) که برای درمان آنژین (درد قفسه سینه) و حملات قلبی استفاده می شود. گرما و رطوبت می توانند باعث تجزیه این قرص شوند و درنتیجه ممکن است دارو نتواند حمله قلبی را متوقف کند
- انسولین پس از تاریخ انقضا به سرعت تجزیه می شود و اثر آن کاهش می‌یابد. این مسئله می تواند منجر به هایپرگلیسمی (افزایش قند خون) و سایر عوارض خطرناک شود. نحوه ذخیره انسولین را باید به درستی به بیماران آموزش داد.
- EpiPen(اپی نفرین) برای متوقف کردن واکنش های آلرژیک که ممکن است تهدید کننده زندگی باشد، ازجمله آنافیلاکسی استفاده می شود. این دارو پس از انقضا به سرعت تجزیه می شود و ممکن است نتواند از واکنش های آلرژیک جلوگیری کند. اما توجه داشته باشید که در شرایط اضطراری، مصرف اپی نفرین تاریخ گذشته بهتر از مصرف نکردن آن است.
- آنتی بیوتیک های مایع خوراکی پس از انقضا می توانند با باکتری ها آلوده شوند. درنتیجه ممکن است اثربخشی آنها در درمان عفونت از بین رفته و یا خود باعث عفونت بیشتر شوند.
- قطره های چشمی پس از انقضاء ممکن است به باکتری آلوده شده و استفاده از آنها منجر به عفونتی مانند ورم ملتحمه (قرمزی چشم) شود.
- داروهای کنترل بارداری به طور عمده پس از تاریخ انقضا کمتر موثر هستند که این به راحتی می تواند منجر به بارداری ناخواسته، خونریزی و لکه بینی شود.
- تنها دارویی که پس از انقضای آن برای انسان سمی است، تتراسایکلین است.
یکی از جذابیت‌های اپلیکیشن از پزشک این است که بیمار امکان دریافت مشاوره و مشاوره پزشکی آنلاین را داشته، و با استفاده از این خدمات می‌توانند بدون اتلاف وقت، با صرف هزینه کمتر، و بدون نیاز به تحمل شلوغی مطب به صورت کاملا آنلاین ازپزشک مورد نظر خود به راحتی مشاوره دریافت نمائید و یا ویزیت شوید. برای استفاده از این خدمات ارزشمند کافی است اپ ازپزشک را نصب کرده تا از تمامی خدمات مخصوص بیماران بهره‌مند شوید.
مصرف چه داروهایی پس از انقضای آنها بی خطر است؟
غیر از داروهای ذکر شده در بالا، اکثر داروها پس از انقضا بی خطر هستند. به عنوان مثال، استفاده از قرص لیزینوپریل پس از انقضای آن ممکن است آسیب مستقیمی ایجاد نکند، اما اگر نتواند فشار خون را کنترل نماید، ممکن است خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی افزایش یابد. با این حال، اکثر قرص ها و داروها پس از تاریخ انقضا موثر باقی می مانند. نتایج یک مطالعه در سال 2019 نشان داد که قدرت 90٪ از داروهای بررسی شده حداقل پنج سال پس از تاریخ انقضا حفظ شده است. با این حال، در این مطالعه، داروهای مورد آزمایش در ظروف دربسته قرار داشته و به درستی نگهداری شده بودند.
پیشنهاد ویژه: معرفی بهترین قرص های تقویت قوای جنسی
نحوه صحیح نگهداری داروها
نگهداری صحیح داروها می تواند به افزایش مدت زمان ایمن و موثر ماندن آنها کمک کند. حتماً برچسب داروها را بخوانید تا ببینید آیا دستورالعمل‌های نگهداری خاصی برای آنها وجود دارد یا خیر. بیشتر قرص ها و داروها بهتر است در جای خشک و خنک و دور از نور خورشید یا نور شدید مثلا میز کنار تخت، کشوی کمد یا کابینت آشپزخانه نگهداری شوند. درب بطری ها را باید محکم ببندید و نگه دارید و آنها را همیشه دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی قرار داد.
برخی از قرص ها و داروها باید در یخچال نگهداری شوند و برخی دیگر را نمی توان در معرض دمای بالا قرار داد. برخی از داروهای یخچالی مانند انسولین نیز ممکن است برای مدت محدودی در دمای اتاق قابل نگهداری باشند که باید زمان خارج کردن آنها از یخچال یادداشت شود. نگهداری نامناسب – مانند کابینت مرطوب حمام – می تواند به کاهش اثربخشی داروهایی که تاریخ انقضای آنها نرسیده است منجر گردد.
هنگام نگهداری دارو در کابینت آشپزخانه مطمئن شوید که از وسایل داغ و سینک دور باشد زیرا تغییر دما و رطوبت می تواند روی دارو تأثیر منفی بگذارد. درصورت نگهداری دارو در یک مکان پرتردد، مانند آشپزخانه، باید مراقب بود که از دسترسی کودکانی که در معرض خطر مسمومیت تصادفی هستند یا افرادی که احتمال سوءمصرف دارو دارند، جلوگیری شود.
به یاد داشته باشید که داروها را به درستی نگهداری کنید و از داروهای تاریخ مصرف گذشته استفاده ننمایید – ارزش ریسک کردن را ندارد!
با داروهای تاریخ گذشته چه کنیم؟
ابتدا، برچسب دارو را بخوانید و دستورالعمل‌های خاصی را که ممکن است برای دورانداختن در آن گنجانده شده باشد، دنبال کنید. به جای ریختن دارو در سطل زباله خانگی، آن را با تفاله قهوه استفاده شده، خاک اره، خاک یا آرد مخلوط کنید. مخلوط را در یک کیسه قابل مهر و موم یا ظروف دیگر قرار دهید و آن را در سطل زباله خانگی بگذارید. اطلاعات شخصی روی برچسب بطری را پاک کرده و بطری را بیرون بیندازید. این روش به جلوگیری از مصرف تصادفی داروها توسط کودکان یا حیوانات خانگی کمک می‌کند.
داروهای تاریخ گذشته را داخل توالت یا فاضلاب نریزید، زیرا می‌تواند منجر به مشکلات زیست محیطی شود.
خلاصه
بهترین روش، استفاده از داروها قبل از تاریخ انقضای آنها است. انجام این کار تضمین می‌کند که دارو همچنان با اثربخشی کامل خود عمل می‌نماید. این امر به ویژه برای داروهای بالقوه نجات بخش مانند قرص نیتروگلیسیرین، اپی نفرین و انسولین مهم است. اما بیشتر داروها، به ویژه آنهایی که به صورت قرص عرضه می شوند، احتمالاً حداقل تا یک سال پس از انقضا، ایمن و مؤثر هستند. اگر در مورد ایمنی مصرف یا میزان اثربخشی داروی خود نگرانی دارید، با داروساز یا پزشک خود صحبت کنید.
سوالات متداول
چه مدت پس از انقضای دارو می توان از آن استفاده کرد؟
درست است که اثربخشی یک دارو ممکن است در طول زمان کاهش یابد، اما مقدار زیادی از قدرت اولیه حتی یک دهه پس از تاریخ انقضا باقی می‌ماند. به استثنای نیتروگلیسیرین، انسولین و آنتی بیوتیک های مایع، اکثر داروها بعد از تاریخ انقضایشان ماندگار هستند.
آیا داروهای تاریخ مصرف گذشته را دور بریزم؟
بهتر است که آنها را دور بریزید. زیرا ممکن است تاثیرشان کاهش یافته یا ترکیبات دارو تغییر کرده باشد. برای بررسی تاریخ انقضای دارو، برچسب ها را به طور مرتب بخوانید. تمام داروهایی که تاریخ مصرف آنها تمام شده و دیگر به آنها نیاز ندارید را دور بریزید.
آیا می توانم آموکسی سیلین تاریخ مصرف گذشته مصرف کنم؟
کپسول ها و قرص های آموکسی سیلین حدود 2 سال تاریخ انقضا دارند. مصرف آنتی بیوتیک های تاریخ مصرف گذشته می تواند منجر به مقاومت آنتی بیوتیکی شود، یعنی ایجاد باکتری های مضری که به درمان های رایج مقاوم می شوند. مصرف دوز ناقص نیز می تواند مقاومت آنتی بیوتیکی ایجاد کند. ازطرفی استفاده بیش از حد از آنتی بیوتیک ها می تواند باکتری های سالم را در بدن از بین ببرد.
آیا پنی سیلین منقضی می شود؟
آنتی بیوتیک ها، به ویژه آنهایی که در کلاس های پنی سیلین، سفالوسپورین و تتراسایکلین قرار دارند، نباید بیش از تاریخ انقضا استفاده شوند، زیرا می توانند تجزیه شده و غیرفعال شوند.
چرا نباید شربت آنتی بیوتیک را بعد از تاریخ انقضا مصرف کرد؟
این داروها می توانند خطرناک باشند زیرا محیطی مناسب برای رشد باکتری ها و قارچ ها فراهم می کنند.
