اختلال شیدایی یا مانیا یکی از وضعیت‌های روانی است که می‌تواند تأثیرات عمیق و پایداری بر زندگی افراد داشته باشد. این اختلال معمولاً به عنوان بخشی از اختلال دوقطبی دیده می‌شود، اما می‌تواند به تنهایی نیز بروز کند. شیدایی یا مانیا با دوره‌های طولانی از انرژی بالا، رفتارهای پرخطر و ناتوانی در کنترل احساسات همراه است. شیدایی وضعیتی است که در آن شما سطح بالایی از فعالیت یا انرژی، خلق و خو یا رفتار را نشان می دهید. این ارتفاع باید تغییری نسبت به خود معمولی شما باشد و توسط دیگران قابل توجه باشد.
علائم عبارتند از احساس شکست ناپذیری، کمبود خواب، تندی افکار و عقاید، صحبت کردن سریع و داشتن باورها یا تصورات نادرست. در این مقاله به اختلال شیدایی یا مانیا چیست؟ علل، علائم و تفاوت آن با سایر اختلالات روانی مانند اختلال دوقطبی پرداخته خواهد شد. همچنین به افسردگی شیدایی که یکی از جلوه‌های دیگر این اختلال است اشاره می‌کنیم.
اختلال شیدایی یا مانیا چیست؟
اختلال شیدایی (Mania) یکی از انواع اختلالات خلقی است که با افزایش شدید و غیرعادی انرژی، خلق بالا، تحریک‌پذیری و فعالیت‌های بیش از حد مشخص می‌شود. این وضعیت معمولاً با ناتوانی در کنترل رفتارها و تصمیم‌گیری‌ها همراه است که می‌تواند منجر به نتایج منفی و پرخطر برای فرد شود. در حالت‌های شدید، افراد مبتلا ممکن است دچار توهم یا هذیان شوند. اختلال شیدایی به عنوان بخشی از اختلال دوقطبی شناخته می‌شود، اما در برخی موارد می‌تواند به صورت جداگانه نیز بروز کند. افراد در دوره‌های مانیا اغلب احساس سرخوشی، افزایش اعتماد به نفس و تمایل به انجام رفتارهای پرخطر دارند.
اپیزود شیدایی چیست؟
دوره شیدایی زمانی است که در آن شما یک یا چند علامت شیدایی را تجربه می کنید و معیارهای یک دوره مانیا را برآورده می کنید. در برخی موارد ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشید. آیا می توانم یک دوره شیدایی را به عنوان وضعیت معمول خود داشته باشم یا همیشه بخشی از یک بیماری روانی است؟ از نظر تخصصی، اگر یک دوره مانیک دارید، یک وضعیت سلامت روانی نرمال ندارید. شیدایی می تواند بخشی از چندین بیماری روانی باشد از جمله:
- اختلال دوقطبی I ( شایع‌ترین حالت مانیا).
- اختلال عاطفی فصلی.
- روان پریشی پس از زایمان.
- اختلال اسکیزوافکتیو.
- سیکلوتیمیا
درخواست نوشتن آزمایش آنلاین دهید!
آزمایش میخوای بدی و نیاز به نسخه اینترنتی آزمایش داری؟ درخواست نوشتن نسخه آزمایش آنلاین ازپزشک داری؟
قبل از درخواست ویزیت، از طریق اپلیکیشن ازپزشک با قیمت خیلی مناسب درخواست نوشتن آزمایش آنلاین بده و بعد از انجام آزمایش با جواب آزمایشت ازپزشک ویزیت بگیر!
اختلال دوقطبی چیست؟
اختلال دوقطبی I یک بیماری سلامت روان است که در آن فرد دارای نوسانات زیاد و کم در خلق، فعالیت، انرژی و توانایی تفکر واضح است. برای تشخیص اختلال دوقطبی، باید حداقل یک دوره شیدایی داشته باشید که حداقل هفت روز طول بکشد یا یک دوره آنقدر شدید باشد که نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشد. اکثر مردم هر دو دوره مانیا و افسردگی را دارند، اما برای تشخیص مانیا لازم نیست افسردگی داشته باشید. بسیاری از افراد مبتلا به اختلال دوقطبی دوره های شیدایی مکرر و پشت سر هم با دوره های بسیار کمی افسردگی دارند.
علت اختلال شیدایی یا مانیا
- عوامل زیستی و ژنتیکی: یکی از عوامل کلیدی در بروز اختلال شیدایی عوامل ژنتیکی است. تحقیقات نشان داده است که اگر یکی از والدین یا بستگان نزدیک به این اختلال مبتلا باشند، احتمال ابتلای فرزندان نیز افزایش می‌یابد. تغییرات در ساختار و عملکرد مغز نیز می‌تواند به بروز این اختلال منجر شود. نواحی خاصی از مغز که مسئول تنظیم خلق و کنترل رفتار هستند، ممکن است در افراد مبتلا به اختلال شیدایی دچار اختلال شوند.
- عدم تعادل شیمیایی در مغز: اختلال در تعادل مواد شیمیایی مغز مانند دوپامین، سروتونین و نوراپی‌نفرین نیز می‌تواند در بروز مانیا نقش داشته باشد. این مواد شیمیایی مسئول تنظیم خلق و احساسات هستند و تغییر در سطح آنها ممکن است به دوره‌های شیدایی منجر شود.
- استرس و محرک‌های محیطی: استرس‌های شدید و عوامل محیطی مانند از دست دادن شغل، تجربه حوادث تروماتیک یا فشارهای روانی می‌توانند به عنوان محرک‌هایی برای بروز دوره‌های شیدایی عمل کنند. این عوامل معمولاً در افرادی که پیشینه ژنتیکی دارند، نقش بیشتری ایفا می‌کنند.
- مصرف مواد مخدر و الکل: استفاده مداوم از مواد مخدر و الکل می‌تواند به تشدید علائم شیدایی یا حتی بروز آن منجر شود. این مواد می‌توانند تعادل شیمیایی مغز را مختل کنند و دوره‌های مانیا را تحریک کنند.
علائم اختلال شیدایی یا مانیا
- خلق بالا و افزایش انرژی: یکی از بارزترین علائم اختلال شیدایی، افزایش انرژی و خلق بالاست. افراد مبتلا به این اختلال معمولاً احساس سرخوشی می‌کنند و انرژی فراوانی دارند. این حالت می‌تواند به صورت بیش‌فعالی، بی‌خوابی و تمایل به انجام فعالیت‌های متعدد و بی‌وقفه ظاهر شود.
- تحریک‌پذیری و عصبانیت: افراد در دوره‌های شیدایی ممکن است به سرعت تحریک‌پذیر و عصبانی شوند. کوچک‌ترین مسائل ممکن است باعث ایجاد احساسات قوی و واکنش‌های افراطی شود.
- تصمیم‌گیری‌های پرخطر: یکی از علائم شیدایی، تمایل به انجام رفتارهای پرخطر است. این رفتارها ممکن است شامل خریدهای بی‌ملاحظه، رانندگی خطرناک، مصرف مواد مخدر یا الکل و حتی برقراری روابط جنسی پرخطر باشد.
- گفتار سریع و ناتوانی در تمرکز: فرد مبتلا به شیدایی معمولاً با سرعت بسیار بالایی صحبت می‌کند و افکارش به سرعت از یک موضوع به موضوع دیگر منتقل می‌شود. این افراد اغلب ناتوان در تمرکز روی یک موضوع هستند و ممکن است دچار حواس‌پرتی‌های مکرر شوند.
- احساس برتری و افزایش اعتماد به نفس: افراد در دوره‌های مانیا ممکن است احساس برتری و توانمندی بیشتری نسبت به دیگران داشته باشند. این احساسات معمولاً منجر به رفتارهای اغراق‌آمیز و ناتوانی در درک محدودیت‌های واقعی می‌شود.
- بی‌خوابی: بی‌خوابی یکی از علائم شایع در افراد مبتلا به شیدایی است. این افراد ممکن است برای چندین روز بدون نیاز به خواب به فعالیت ادامه دهند و هیچ احساس خستگی نکنند.
- توهم و هذیان: در موارد شدیدتر، افراد ممکن است دچار توهمات و هذیان شوند. این حالت‌ها شامل باورهای غلط یا نادرست درباره واقعیت است که می‌تواند به رفتارهای خطرناک منجر شود.
پیشنهاد مقاله: افسردگی مزمن چیست؟ علت، علائم و درمان آن
یک دوره شیدایی چقدر طول می کشد؟
علائم اولیه (به نام “علائم پرودرومال”) مبنی بر اینکه شما در حال آماده شدن برای یک دوره شیدایی هستید می تواند هفته ها تا ماه ها طول بکشد. اگر در حال حاضر تحت درمان قرار نگرفته اید، دوره های شیدایی مربوط به دوقطبی می تواند بین سه تا شش ماه طول بکشد. با درمان مؤثر، دوره مانیک معمولاً در عرض حدود سه ماه بهبود می یابد.
افسردگی شیدایی چیست؟
افسردگی شیدایی یا افسردگی دوقطبی یکی از انواع اختلالات خلقی است که با دوره‌های متناوب شیدایی و افسردگی همراه است. در این حالت، فرد ممکن است دوره‌هایی از خلق بالا و شیدایی را تجربه کند و پس از آن به دوره‌های افسردگی عمیق وارد شود. این نوع افسردگی بسیار پیچیده است و نیاز به مدیریت دقیق دارد.
یکی از جذابیت‌های اپلیکیشن از پزشک این است که بیمار امکان دریافت مشاوره با متخصص روانشناسی و مشاوره پزشکی آنلاین را داشته، و با استفاده از این خدمات می‌توانند بدون اتلاف وقت، با صرف هزینه کم‌تر، و بدون نیاز به تحمل شلوغی مطب به صورت کاملا آنلاین ازپزشک مورد نظر خود به راحتی مشاوره آنلاین دریافت نمائید. برای استفاده از این خدمات ارزشمند کافی است اپ ازپزشک را نصب کرده تا از تمامی خدمات مخصوص بیماران بهره‌مند شوید.
علائم افسردگی شیدایی
- احساس غم و ناامیدی
- بی‌انگیزگی و کاهش انرژی
- عدم توانایی در لذت بردن از فعالیت‌های روزمره
- افکار خودکشی و ناامنی
- احساس بی‌ارزشی و عدم اعتماد به نفس
این علائم ممکن است پس از دوره‌های شیدایی ظاهر شوند و معمولاً با شدت بیشتری نسبت به افسردگی معمولی بروز می‌کنند.
تفاوت اختلال شیدایی با اختلال دوقطبی
- اختلال شیدایی: اختلال شیدایی به معنای بروز دوره‌های شیدایی یا مانیا به تنهایی است. افراد مبتلا به این نوع اختلال ممکن است تنها دوره‌های خلق بالا و انرژی زیاد را تجربه کنند و علائمی از افسردگی نداشته باشند.
- اختلال دوقطبی: اختلال دوقطبی شامل دوره‌های متناوب شیدایی و افسردگی است. این افراد ممکن است در یک دوره احساس سرخوشی و انرژی زیاد داشته باشند و پس از آن به یک دوره افسردگی عمیق وارد شوند. تفاوت اصلی بین این دو اختلال در وجود دوره‌های افسردگی است که در اختلال شیدایی معمولاً دیده نمی‌شود.
درمان اختلال شیدایی
- دارودرمانی: داروهایی مانند لیتیوم و داروهای تثبیت‌کننده خلق می‌توانند به کاهش علائم شیدایی کمک کنند. این داروها معمولاً برای تنظیم تعادل شیمیایی مغز استفاده می‌شوند و می‌توانند به کاهش رفتارهای پرخطر و کاهش انرژی بیش از حد کمک کنند.
- روان‌درمانی: روان‌درمانی نیز یکی از روش‌های مؤثر برای مدیریت اختلال شیدایی است. درمان شناختی-رفتاری (CBT) به فرد کمک می‌کند تا الگوهای فکری و رفتاری خود را شناسایی و تغییر دهد. همچنین مشاوره گروهی می‌تواند به فرد کمک کند تا با دیگران در موقعیت مشابه ارتباط برقرار کند و از تجارب آنها بهره‌مند شود.
محرک های دوره های شیدایی چیست؟
محرک های دوره شیدایی برای هر فردی منحصر به فرد است. شما باید کمی آگاه شوید و بر خلق و خوی خود نظارت کنید (حتی داشتن یک “دفتر خاطرات خلقی”) و شروع به ردیابی احساس خود قبل از یک قسمت و زمان وقوع آن کنید. از خانواده و دوستان نزدیکی که به آنها اعتماد دارید و با آنها ارتباط نزدیک دارید بپرسید تا به شناسایی عوامل محرک شما کمک کنند. به عنوان ناظران خارجی، آنها ممکن است تغییرات رفتار معمول شما را راحت تر از شما متوجه شوند. دانستن محرک های خود می تواند به شما کمک کند تا برای یک آن آماده شوید، تأثیر مانیا را کاهش دهید یا اصلاً از وقوع آن جلوگیری کنید.
محرک های رایجی که باید از آنها آگاه بود عبارتند از:
- یک موقعیت یا محیط بسیار محرک (مثلاً سر و صدای زیاد، نورهای روشن یا جمعیت زیاد).
- تغییر عمده زندگی (مانند طلاق، ازدواج یا از دست دادن شغل).
- کمبود خواب.
- استفاده از مواد، مانند مواد مخدر تفریحی یا الکل
پیشنهاد ویژه: راهکارهای درمان افسردگی شغلی
مدیریت استرس و سبک زندگی
مدیریت استرس و ایجاد یک سبک زندگی سالم می‌تواند به کاهش علائم شیدایی کمک کند. تمرینات مدیتیشن، یوگا و ورزش‌های منظم می‌توانند به بهبود وضعیت روانی فرد کمک کنند. همچنین تنظیم خواب و داشتن یک رژیم غذایی متعادل نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.
نتیجه‌گیری
اختلال شیدایی یا مانیا یکی از اختلالات روانی پیچیده‌ای است که می‌تواند تأثیرات جدی بر زندگی فرد بگذارد. علائم این اختلال شامل افزایش انرژی، رفتارهای پرخطر، تحریک‌پذیری و در برخی موارد هذیان و توهم است. شناخت دقیق علل و علائم این اختلال و تفاوت آن با سایر اختلالات مانند اختلال دوقطبی می‌تواند به تشخیص و درمان مؤثر کمک کند. روش‌های درمانی مانند دارودرمانی، روان‌درمانی و مدیریت استرس می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا کمک کند.
