علل افت قند پس از غذا، در افراد سالم و در افراد دیابتی

علت افت قند خون + تشخیص + درمان: افت قند (هیپوگلیسمی)، شکایت نسبتا شایعی می باشد که بسیاری از پزشکان با آن در طی دوره طبابت خود به دفعات متعدد مواجه شده اند. علت افت قند خون ناگهانی چیست؟ علت افت قند خون در افراد سالم چیست؟ افت قند اغلب یا به صورت ناشتا و به دنبال گرسنگی، یا پس از غذا خوردن رخ می دهد. توجه به زمان بروز افت قند، می تواند در تشخیص علت زمینه ای آن کمک کننده باشد. در این مقاله در رابطه با نحوه تشخیص افت قند و به طور ویژه در رابطه با علل افت قند پس از غذا، همچنین استرس و افت قند خون بحث شده است.

اول از همه باید توجه داشته باشید که افت قند پس از غذا می تواند با علائمی مشابه با حالت فانکشنال احساس تعریق، تپش قلب و … پس از مصرف غذاهای پرکربوهیدرات، علی رغم قند خون نرمال اشتباه گرفته شود. همچنین علائم سندروم دامپینگ (تهوع، استفراغ، فلاشینگ، تپش قلب، سبکی سر، اسهال و کرامپ شکمی) که به علت تخلیه سریع محتویات معده به روده رخ می دهد نیز، می تواند با افت قند حقیقی پس از غذا اشتباه گرفته شود.

تایید افت قند

به طور کلی تریاد ویپل جهت تشخیص و تایید افت قند ضروری می باشد. کرایتریاهای تریاد ویپل جهت تشخیص و تایید افت قند عبارتند از:

• قند خون کمتر از 55 mg/dl حین بروز علائم افت قند که به صورت آزمایشگاهی اندازه گیری شده باشد (اندازه گیری قند خون با گلوکومتر به تنهایی جهت تایید افت قند کافی نمی باشد).
• علائم افت قند مانند تغییرات رفتاری، گیجی، خستگی، تعریق، تپش قلب، ترمور، اضطراب، پارستزی و اختلال نورولوژیک فوکال و گذرا حین افت قند.
• برطرف شدن علائم فوق به دنبال مصرف کربوهیدرات و افزایش قند خون.

افت قند پس از غذا، اغلب طی 4 ساعت پس از صرف غذا رخ می دهد. پس از تایید افت قند با روش نمونه گیری وریدی و اندازه گیری قند خون، اکنون نوبت به بررسی علل مختلف افت قند پس از غذا می رسد.

علل افت قند پس از غذا (Post Prandial Hypoglycemia)

شایع ترین علل افت قند پس از غذا و روش های درمان آن که باید به دنبال آن ها بگردیم، عبارتند از:

• افت قند پس از جراحی لاغری و بای پس معده Roux-en-Y.
• افت قند ساختگی (factitious) به دنبال مصرف داروهای گروه سولفونیل اوره ها و انسولین و …
• وجود آنتی بادی علیه انسولین یا رسپتور انسولین در بدن (به طور کمتر شایع با افت قند به دنبال گرسنگی نیز می تواند همراه باشد).
• هیپرتروفی سلول های بتا پانکراس (Nesidioblastosis) که اغلب با افت قند 2 الی 4 ساعت پس از صرف غذا همراه می باشد.
• تومور سلول بتا پانکراس (انسولینوما) که اغلب با افت قند به دنبال گرسنگی و ناشتا، ولی برخی مواقع نیز با افت قند پس از غذا همراه می باشد. این تومورها اغلب خوش خیم می باشند و جراحی جهت درمان آن ها علاج بخش می باشد.
• عدم تحمل ارثی فروکتوز در کودکان.
• مصرف مواد توکسیک مانند مصرف زیاد الکل در طی روز.
• افت قند پس از پیوند پانکراس در دیابت نوع 1.

همان طو رکه مشاهده فرمودید، افت قند پس از غذا تشخیص های متعددی داشته که جهت درمان صحیح، آشنایی با علل مختلف و تشخیص صحیح و دقیق علت افت قند، ضروری می باشد.

علت کاهش قند خون بعد از غذا یا صبحانه

علت پایین بودن قند خون بعد از صبحانه یا غذا (علت افت قند خون در صبح) ممکن است به دلایل مختلفی رخ دهد. یکی از علل این موضوع می‌تواند مصرف غذاهای با اندک میزان کربوهیدرات باشد. اگر صبحانه یا غذای شما حاوی مقدار کمی قند یا کربوهیدرات باشد، ممکن است سطح قند خون کاهش یابد.

علت دیگر افت قند خون در افراد سالم ممکن است فعالیت بدنی شدید، مصرف الکل، استفاده از برخی داروها، یا عوامل استرس‌زا و اضطراب باشد. در این موارد، قند خون ممکن است به دلیل تقاضای بالای بدن یا اثرات جانبی مواد مصرفی کاهش یابد.

در نهایت، هرگاه قند خون شما بعد از صبحانه یا غذا به طور مداوم پایین باشد و مشکلی برای شما ایجاد کند، بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید.

 بررسی و تشخیص افت قند پس از غذا

جهت بررسی علل افت قند پس از غذا و روش های درمان آن، در گذشته از تست OGTT استفاده می شده است که به دلیل عدم دقت کافی نتایج حاصل از آن، امروزه منسوخ گشته است. جهت تشخیص و بررسی علل افت قند پس از غذا، باید نمونه خون وریدی قبل از صرف غذا و سپس هر نیم ساعت پس از صرف غذا به مدت 5 ساعت جمع آوری شود و به آزمایشگاه فرستاده شود.

از میان نمونه های ارسالی به آزمایشگاه، بر روی نمونه هایی که قند خون کمتر از 60 mg/dl باشد، پارامترهای انسولین، C-Peptide و پروانسولین چک می شود. همچنین در این مرحله سطح سولفونیل اوره و آنتی بادی های ضد انسولین نیز قابل اندازه گیری است. تفسیر نتایج حاصل از آزمایش های فوق، جهت افتراق علل مختلف افت قند، کمک کننده است.

درمان سریع افت قند

به طور کلی درمان افت قند پس از غذا، معطوف به تشخیص علت زمینه ای آن و برطرف کردن آن می باشد. اما جهت برطرف کردن علائم حاد افت قند پس از غذا، مصرف 15 الی 20 گرم قند خوراکی به شکل قرص، آب میوه، شیر و سایر مواد غذایی شیرین کمک کننده می باشد. در صورت افت سطح هوشیاری به دنبال افت قند خون شدید نیز می توان از انفوزیون 25 گرم قند وریدی استفاده نمود.

جهت پیشگیری و برطرف کردن علائم اتونوم افت قند پس از غذا نیز توصیه به مصرف وعده های غذایی با حجم کم و دفعات متعدد، غذاهای حاوی فیبر بالا و کم شیرین و رعایت برنامه ورزشی منظم کمک کننده می باشد. در صورت عدم پاسخ به موارد فوق، یک دوره درمان با داروهای مهارکننده آلفا گلوکوزیدار مانند آکاربوز، با نتایج متناقضی همراه بوده است.

اگرچه بررسی علل مختلف افت قند خون و تشخیص دقیق علت آن در برخی موارد نیاز به بررسی های پیشرفته آزمایشگاهی دارد؛ اما بسیاری از موارد افت قند پس از غذا نیز با دریافت مشاوره پزشکی آنلاین و استفاده از اپلیکیشن های پزشکی مانند از پزشک جهت ارتباط با پزشکان و متخصصان در سرتاسر کشور در دسترس و قابل بررسی می باشد.

اگر نیاز به مشاوره و ویزیت آنلاین توسط پزشک غدد را دارید می‌توانید با مطالعه مقاله ویزیت پزشک غدد اطلاعات کامل و جامعی را از نحوه برقراری ارتباط انلاین با پزشک مربوطه را دریافت نمائید.

یکی از جذابیت‌های اپلیکیشن از پزشک امکان ویزیت آنلاین بیمار توسط پزشک متخصص است، چراکه با استفاده از این خدمات بیماران می‌توانند بدون اتلاف وقت، با صرف هزینه کم‌تر، و بدون نیاز به تحمل شلوغی مطب به صورت کاملا آنلاین ازپزشک مورد نظر خود به راحتی مشاوره دریافت نمائید و یا ویزیت شوید. برای استفاده از این خدمات ارزشمند کافی است اپ ازپزشک را نصب کرده تا از تمامی خدمات مخصوص بیماران بهره‌مند شوید.

افت قند خون در بیماران مبتلا به دیابت

بیماری دیابت، به دنبال کاهش ترشح هورمون انسولین (دیابت نوع یک) یا مقاومت به آن (دیابت نوع دو) رخ می دهد. به دنبال عدم تعادل انسولین در بدن، قند خون بالا می رود و ممکن است به حد خطرناکی نیز برسد.

برای درمان قند خون بالا، از انسولین یا ترکیبات افزایش دهنده آن و انواع داروهای خوراکی و تزریقی استفاده می شود. مصرف بیش از حد داروهای دیابت، منجر به افت قند خون یا هیپوگلیسمی می شود.

همچنین چنانچه تغییر در برنامه غذایی فرد مبتلا به دیابت که درحال درمان می باشد رخ دهد (به صورتی که کمتر غذا بخورد)، افت قند خون ممکن است رخ دهد. ورزش و فعالیت بدنی بیش از حد نیز در فرد دیابتی تحت درمان ممکن است با افت قند خون همراه باشد.

چرا افت قند خون خطرناک است؟

افت قند خون می تواند با عوارض خطرناک و جبران ناپذیری همراه باشد. از جمله مهم ترین عوارض و خطرات افت قند خون، می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• تشنج
• کوما
• ضربه به سر
• تصادفات رانندگی
• افزایش ابتلا به فراموشی یا دمانس با افزایش سن

همچنین عدم درمان افت شدید قند خون، ممکن است منجر به مرگ گردد.

ناصر حقیقی زاده

غدد

★ ★ ★ ★ ★

★ ★ ★ ★ ★

فرید فتاحی

غدد

★ ★ ★ ★ ★

★ ★ ★ ★ ★