استرس در کودکان موضوعی است که اغلب مورد غفلت قرار می‌گیرد، زیرا بسیاری از والدین و مراقبان تصور می‌کنند که کودکان نمی‌توانند همانند بزرگسالان دچار استرس شوند. با این حال، کودکان نیز در مواجهه با چالش‌ها و تغییرات زندگی ممکن است استرس را تجربه کنند. استرس در کودکان ممکن است باعث پسرفت در رفتار، عقب نشینی، واکنش های هیجانی شدید یا ترس بیشتر آنها شود. مراقبان می توانند استراحت، سرگرمی و تفکر مثبت را برای کمک به یک کودک دارای استرس استفاده کنند.
برخی از استرس‌ها می‌توانند در کوتاه‌مدت مثبت باشند، مانند استرس موقتی که کودک را تشویق می‌کند تا برای امتحان درس بخواند یا به موقع به مدرسه برود. با این حال، استرس مزمن طولانی مدت می تواند بر سلامت جسمی و روانی تأثیر منفی بگذارد.
کودکان ممکن است به دلیل تغییرات در خانه یا مدرسه، رویدادهای زندگی یا فشار برای برآورده کردن انتظارات، استرس را تجربه کنند. شناخت نشانه هایی از استرس در کودکان، علت‌ها و روش‌های درمان استرس در کودکان می‌تواند به والدین کمک کند تا به موقع مداخله کرده و از تاثیرات منفی آن بر رشد جسمی و روانی کودک جلوگیری کنند.
در این مقاله، به بررسی علائم، علل، عوامل و روش‌های درمان استرس در کودکان می‌پردازیم.
علائم استرس در کودکان
کودکان ممکن است استرس را به شکل‌های مختلفی نشان دهند که این علائم می‌توانند جسمی، روانی یا رفتاری باشند:
- علائم جسمی
- سردرد یا دل‌درد بدون علت مشخص پزشکی
- کاهش یا افزایش اشتها
- مشکلات خواب، مانند کابوس‌ها یا بی‌خوابی
- خستگی مزمن
- تعریق بیش از حد یا لرزش بدن
- علائم روانی
- احساس اضطراب یا نگرانی مداوم
- تحریک‌پذیری و زودرنجی
- کاهش اعتماد به نفس
- افسردگی یا احساس غم بی‌دلیل
- ترس‌های غیرمنطقی یا جدید
- علائم رفتاری
- گوشه‌گیری و انزواطلبی
- مشکلات در مدرسه یا کاهش تمرکز
- رفتارهای پرخاشگرانه یا ناگهانی
- وابستگی بیش از حد به والدین یا مراقبان
- تغییرات در عادات روزانه مثل نخوردن غذا یا ترک فعالیت‌های مورد علاقه
درخواست نوشتن آزمایش آنلاین دهید!
آزمایش میخوای بدی و نیاز به نسخه اینترنتی آزمایش داری؟ درخواست نوشتن نسخه آزمایش آنلاین ازپزشک داری؟
قبل از درخواست ویزیت، از طریق اپلیکیشن ازپزشک با قیمت خیلی مناسب درخواست نوشتن آزمایش آنلاین بده و بعد از انجام آزمایش با جواب آزمایشت ازپزشک ویزیت بگیر!
علت استرس در کودکان
علت استرس در کودکان می‌تواند از تغییرات ساده در محیط گرفته تا مسائل پیچیده‌تر متفاوت باشد:
- تغییرات در محیط زندگی
- تغییر محل زندگی یا مدرسه
- طلاق یا جدایی والدین
- ورود یک خواهر یا برادر جدید به خانواده
- فجایع طبیعی یا رویدادهای غیرمنتظره مثل بیماری‌های همه‌گیر
- فشارهای تحصیلی
- انتظارات بالا از سوی والدین یا معلمان
- مشکلات در درک مطالب درسی یا امتحانات
- رقابت با همسالان در مدرسه
- مسائل اجتماعی
- تجربه قلدری یا آزار از سوی همسالان
- دشواری در ایجاد دوستی‌ها یا حفظ روابط اجتماعی
- فشار برای تطبیق با گروه‌های خاص
- عوامل خانوادگی
- مشکلات مالی خانواده
- اختلافات و درگیری‌های خانوادگی
- بیماری یا مرگ یکی از اعضای خانواده
عوامل استرس در کودکان
عوامل متعددی می‌توانند به بروز استرس در کودکان کمک کنند:
- سن کودک: کودکان در سنین مختلف ممکن است به دلایل متفاوتی دچار استرس شوند. به عنوان مثال، استرس در کودکان 5 ساله ممکن است ناشی از جدایی از والدین هنگام رفتن به مهدکودک باشد.
- خلق و خو: کودکانی که حساس‌تر هستند یا تمایل بیشتری به نگرانی دارند، ممکن است بیشتر در معرض استرس قرار گیرند.
- محیط اجتماعی: محیطی که کودک در آن رشد می‌کند، نقش مهمی در ایجاد یا کاهش استرس دارد. محیطی امن و حمایتی می‌تواند به کاهش استرس کمک کند، در حالی که محیط ناپایدار می‌تواند استرس را افزایش دهد.
- فشارهای رسانه‌ای: قرار گرفتن کودکان در معرض اخبار یا محتوای رسانه‌ای منفی می‌تواند استرس‌زا باشد. والدین باید محتوای رسانه‌ای که کودکان تماشا می‌کنند، کنترل کنند.
پیشنهاد مقاله: برخورد مناسب با لجبازی کودکان
درمان قطعی استرس کودکان
درمان استرس در کودکان باید شامل رویکردهای چندجانبه باشد:
- مشاوره روانشناسی: مشاوره با یک روانشناس کودک می‌تواند به کودک کمک کند تا احساسات خود را شناسایی و مدیریت کند. روانشناس می‌تواند ابزارهای مقابله با استرس را به کودک آموزش دهد.
- حمایت خانوادگی: والدین باید محیطی امن و حمایتی برای کودک فراهم کنند و با او در مورد احساساتش صحبت کنند. گوش دادن فعال و بدون قضاوت می‌تواند به کودک احساس امنیت بدهد.
- فعالیت‌های آرامش‌بخش: فعالیت‌هایی مانند نقاشی، یوگا، یا بازی‌های گروهی می‌توانند به کاهش استرس کودک کمک کنند. همچنین خواندن کتاب‌های آرامش‌بخش قبل از خواب می‌تواند موثر باشد.
- تغییرات در سبک زندگی: اطمینان از خواب کافی، تغذیه مناسب و فعالیت بدنی منظم می‌تواند تاثیر زیادی بر کاهش استرس کودک داشته باشد. مصرف غذاهای سالم و اجتناب از مواد غذایی حاوی قند یا کافئین بالا می‌تواند مفید باشد.
یکی از جذابیت‌های اپلیکیشن از پزشک این است که بیمار امکان دریافت مشاوره با متخصص روانشناسی و مشاوره پزشکی آنلاین را داشته، و با استفاده از این خدمات می‌توانند بدون اتلاف وقت، با صرف هزینه کم‌تر، و بدون نیاز به تحمل شلوغی مطب به صورت کاملا آنلاین ازپزشک مورد نظر خود به راحتی مشاوره آنلاین دریافت نمائید و یا ویزیت شوید. برای استفاده از این خدمات ارزشمند کافی است اپ ازپزشک را نصب کرده تا از تمامی خدمات مخصوص بیماران بهره‌مند شوید.
درمان خانگی استرس کودکان
درمان خانگی می‌تواند نقش مهمی در کاهش استرس کودکان داشته باشد:
- تکنیک‌های آرامش‌بخش: والدین می‌توانند تکنیک‌های آرامش‌بخش مانند تنفس عمیق یا مدیتیشن را به کودک آموزش دهند.
- وقت‌گذرانی با خانواده: زمانی که کودکان با خانواده وقت می‌گذرانند، احساس امنیت بیشتری می‌کنند. بازی‌های خانوادگی یا صرف غذا با هم می‌تواند مفید باشد.
- ایجاد یک روتین مشخص: داشتن یک برنامه روزانه منظم می‌تواند به کودک کمک کند تا احساس ثبات و پیش‌بینی‌پذیری داشته باشد.
- اجتناب از فشار اضافی: والدین باید از فشار آوردن بیش از حد به کودک در زمینه‌های تحصیلی یا اجتماعی خودداری کنند و به او فرصت دهند که به روشی طبیعی رشد کند.
استرس در کودکان 5 ساله
کودکان 5 ساله ممکن است به دلایل خاصی دچار استرس شوند:
- شروع مهدکودک یا پیش‌دبستانی: جدایی از والدین و ورود به محیط جدید می‌تواند برای کودکان 5 ساله استرس‌زا باشد.
- یادگیری مهارت‌های جدید: فشار برای یادگیری مهارت‌هایی مانند نوشتن یا خواندن ممکن است استرس ایجاد کند.
- تعامل با همسالان: کودکان در این سن ممکن است در برقراری ارتباط با همسالان یا حل اختلافات دچار مشکل شوند.
- نیاز به توجه بیشتر: کودکان 5 ساله ممکن است به توجه و مراقبت بیشتری از سوی والدین نیاز داشته باشند. عدم تامین این نیاز می‌تواند باعث بروز استرس شود.
پیشنهاد ویژه: میزان اهمیت تربیت جنسی کودکان!
مقابله با استرس
در حالی که نمی توان تمام استرس ها را از بین برد، اما می توانید از تأثیر استرس بیش از حد بر زندگی فرزندان خود با موارد زیر جلوگیری کنید:
- ایجاد و حفظ روال ها: با بسیاری از تغییرات همزمان، کودکان باید بتوانند روی چیزی حساب کنند که در بیشتر مواقع یکسان خواهد بود. به همین دلیل است که روتین ها بسیار مهم هستند. اگر خانواده شما قبلاً روتین‌گرا نبودند، اکنون زمان خوبی برای اجرای برنامه‌های روزمره برای ایجاد ساختار و پشتیبانی است. می توانید یک عادت جدید قبل از خواب شروع کنید یا سعی کنید چند شب در هفته شام را با هم میل کنید تا در خانه برای فرزندانتان ثبات داشته باشید.
- پیدا کردن زمان برای صحبت: کودکان معمولاً برای شروع یک مکالمه دشوار یا ناراحت کننده زمان دشواری دارند. وقتی با هم کاری انجام می دهید، زمان هایی را برای صحبت با فرزندان خود پیدا کنید. این می تواند شامل زمانی باشد که شما در حال تهیه غذا هستید. از آنها دعوت کنید تا در آشپزخانه به شما بپیوندند. زمانی را برای نشستن پشت میز برای صرف غذا در نظر بگیرید. هنگامی که رانندگی می کنید، آن هم زمان خوبی است. وقتی کودکان مجبور نیستند مستقیماً به شما نگاه کنند یا برای صحبت در مورد احساسات یا تجربیات خود تحت فشار نباشند، تمایل بیشتری به اشتراک گذاری دارند.
- تشویق به بازگشت به فعالیت های قبلی: در طول همه گیری کرونا بسیاری از فعالیت های کودکان به تعویق افتاد یا لغو شد. برخی از بچه‌ها پس از مدت‌ها تماس اجتماعی کم، نگران بازگشت به فعالیت‌هایی هستند که قبلاً از آنها لذت می‌بردند. بسته به توصیه های بهداشتی محلی خود، فرزندان خود را تشویق کنید تا یک فعالیت یا ورزش مورد علاقه جدید یا قبلی را دوباره امتحان کنند. اگر فرزندان شما مقاومت می کنند، یک جدول زمانی برای ارزیابی مجدد احساسات آنها تعیین کنید. به عنوان مثال، از فرزندان خود بخواهید قبل از تصمیم گیری نهایی، این فعالیت را به مدت دو هفته امتحان کنند. این برای آنها خوب است، و بیشتر آنها وقتی دوباره شروع به کار کنند متوجه می شوند که از آن لذت می برند.
- اجازه دادن به انتخاب ها: کودکان انتخاب های کمی دارند. در صورت لزوم به آنها اجازه دهید تا انتخاب هایی داشته باشند. این ممکن است شامل این باشد که برای شام چه بخوریم، چه چیزی در تلویزیون تماشا کنیم، چه بازی انجام دهیم و غیره.
- یافتن شوخ طبعی در زندگی روزمره: یک خنده خوب نه تنها حالات روحی را کاهش می دهد، بلکه پاسخ استرس بدن را نیز فعال و تسکین می دهد. با تماشای فیلم کمدی، خواندن داستان های با مزه یا جوک، بازی کردن، و کمک به یکدیگر در یافتن طنز زندگی روزمره، راه هایی برای خندیدن با فرزندان خود بیابید.
- بازی خانوادگی: با بچه هایتان فعالیت بدنی داشته باشید و راه هایی برای بازی خانوادگی پیدا کنید. در آشپزخانه موسیقی بگذارید و برقصید، بعد از شام به دوچرخه سواری بروید یا به عنوان خانواده بازی کنید. این فعالیت ها می توانند تأثیر استرس بر شما و فرزندانتان را کاهش دهند.
- تشویق به رژیم غذایی سالم و عادات خواب: کودکان خسته یا گرسنه به ندرت خوشحال می شوند. اطمینان حاصل کنید که رژیم غذایی کودکان شما شامل ترکیبی از میوه ها و سبزیجات، غلات کامل و پروتئین های بدون چربی است تا آنها را سیر نگه دارد و تمرکز کند. کمبود خواب می تواند باعث واکنش های بیش از حد یا طغیان های عاطفی شود، بنابراین یک روال قبل از خواب را دنبال کنید تا مطمئن شوید که فرزندانتان هر شب به اندازه کافی می خوابند. عادات خوب خوابیدن مانند خاموش کردن تلویزیون، خاموش کردن تلفن ها و کنار گذاشتن وسایل الکترونیکی را تشویق کنید. زمان بگذارید تا از فعالیت روز به آماده شدن برای خواب تبدیل شود. بدن به طور طبیعی ملاتونین تولید می کند، اما بدن باید بداند که شب است. سعی کنید نورها را کم کنید و کاری کنید که ذهن آنها را تحریک نکند. این می تواند شامل خواندن یک کتاب، نوشتن در یک مجله یا انجام کاری باشد که چراغی در آن وجود ندارد.
- تمرین تنفس عمیق با هم: تنفس عمیق یک راه عالی برای کاهش سطح استرس است. با کشیدن نفس عمیق به مدت پنج ثانیه، دو ثانیه نگه دارید و تا پنج ثانیه رها کنید، به کودکان خود کمک کنید تمرین کنند. اگر فرزندانتان احساس اضطراب می‌کنند، این تمرین ساده را امتحان کنید تا ذهن را از نگرانی خارج کنید.
- کمک گرفتن از معلمان کودکان: با بازگشت بچه ها به کلاس های درس، از فرصت استفاده کنید و با معلمان خود تماس بگیرید. از وضعیت فرزندانتان بپرسید، آیا آنها باهم کلاسی های خود دوست می شوند یا معلم متوجه مشکلی بین فرزندان شما و سایر دانش آموزان شده است. اغلب، کودکان در مورد مسائلی که در مدرسه دارند به والدین خود نمی گویند، زیرا ممکن است احساس خجالت کنند. گاهی اوقات والدین از اینکه متوجه می شوند فرزندانشان در مدرسه مورد آزار و اذیت قرار می گیرند شگفت زده می شوند. معلمان و کارکنان مدرسه می توانند چشم و گوش شما باشند زمانی که فرزندانتان در کنار شما نیستند.
- مدیریت سلامت روانی: اگر با سلامت روانی خود دست و پنجه نرم می کنید، داشتن یک والدین با مشکلات روحی و روانی دشوار است. اقداماتی را برای جلوگیری از فرسودگی و استرس در زندگی خود انجام دهید.
نتیجه‌گیری
استرس در کودکان یک مسئله مهم است که نباید نادیده گرفته شود. شناخت علائم و علل استرس می‌تواند به والدین کمک کند تا به موقع مداخله کرده و از تاثیرات منفی آن بر رشد کودک جلوگیری کنند. استفاده از روش‌های درمانی مناسب، حمایت خانوادگی و ایجاد یک محیط امن می‌تواند به کاهش استرس کودکان کمک کند و سلامت روانی و جسمی آنها را بهبود بخشد. والدین باید همواره به نشانه‌های استرس در کودکان توجه داشته باشند و در صورت نیاز از متخصصان کمک بگیرند. همچنین، ایجاد یک سبک زندگی متعادل و حمایت مستمر از کودک می‌تواند از بروز بسیاری از مشکلات جلوگیری کند.
