سوء هاضمه یکی از شایع ترین علل مراجعه به پزشک عمومی، پزشک متخصص داخلی و پزشک فوق تخصص گوارش می باشد. سوء هاضمه انواع مختلفی دارد: سوء هاضمه عصبی و سوء هاضمه و رفلاکس و … بیش از 30 الی 40 درصد افراد حداقل چندین بار در طول زندگی خود به درد قسمت فوقانی شکم، احساس پری و سیری زودرس، نفخ، آروغ زدن و … دچار می گردند. مهم ترین هدف از بررسی سوء هاضمه، بر روی بررسی علت آن (رفلاکس اسید معده به مری، زخم معده و …) و سپس درمان متناسب با آن، متمرکز می باشد.
سوء هاضمه چیست؟ سوء هاضمه یعنی چه؟
نوعی ناراحتی گوارشی شامل احساس درد یا سوزش در بالای شکم، احساس سیری زودرس پس از صرف مقدار کمی از غذا، نفخ، احساس تهوع، آروغ زدن و احساس ناراحتی پس از صرف غذا می باشد. پنج مورد از مهم ترین و شایع ترین علل سوء هاضمه که حتما باید توسط پزشک متخصص داخلی بررسی گردند، عبارتند از:
- رفلاکس اسید از معده به مری
- داروها (قرص آهن، آنتی بیوتیک ها، بروفن، ژلوفن، ناپروکسن و ….)
- سوء هاضمه عملکردی یا فانکشنال
- زخم معده طولانی مدت
- سرطان ها و بدخیمی ها
پس از بررسی موارد فوق، در صورتی که علت سوء هاضمه پیدا نشود باید علل کمتر شایع مانند بیماری های کبد و پانکراس، اختلالات حرکتی دستگاه گوارش، بیماری های التهابی روده، سندروم روده تحریک پذیر، بیماری سلیاک و … نیز در برخی افراد بررسی گردند.
سوء هاضمه عصبی
مکانسیم هضم و جذب غذا از چندین مرحله پیوسته تشکیل شده است؛ و لذا اختلال در اعصاب معده نیز یکی از علل سوء هاضمه می باشد. گاهی اختلال در اعصاب معده منجر به کندی تخلیه معده و یا احساس درد بیش از حد حین باز شدن معده با صرف غذا می گردند؛ به همین سبب سوء هاضمه عصبی در افراد دارای اختلالات خلقی، اضطراب و افسردگی بیش از سایر افراد دیده می شود. درمان اختلالات عصبی در این افراد با بهبود قابل توجه سوء هاضمه عصبی بدون نیاز به مراجعه به پزشک متخصص داخلی همراه می باشد.
بیشتر بخوانید: کاربردهای قرص فاموتیدین + زمان مصرف + عوارض مصرف+ دلایل تجویز
سوء هاضمه و رفلاکس
شیوع سوء هاضمه و رفلاکس در جوامع مختلف، متفاوت می باشد. به طور مثال در آمریکا و اروپا حدود 10 الی 20 درصد و در آسیا حدود 5 درصد گزارش شده است. رفلاکس اسید و محتویات معده به داخل مری اغلب با علائمی مانند احساس درد و سوزش در قسمت فوقانی شکم، ترش کردن، تلخی دهان، بوی بد دهان، سرفه های گهگاهی و گرفتگی صدا همراه می باشد. علائم رفلاکس در برخی از افراد پس از صرف غذا و در برخی از افراد شبانه که به رختخواب می روند، تشدید می یابد. تقسیم وعده های غذایی در چندین نوبت و با حجم کمتر در هر نوبت طی روز، پرهیز از مصرف الکل و کافئین و ادویه های زیاد و در نهایت استفاده از داروهای ضداسید معده تحت نظر پزشک متخصص داخلی از جمله روش های درمان سوء هاضمه و رفلاکس می باشند.
سوء هاضمه و اسهال
همان طور که پیش تر نیز توضیح داده شد، سوء هاضمه اغلب با ناراحتی قسمت فوقانی شکم همراه می باشد. اما گاهی نیز ممکن است سوء هاضمه در همراهی با سندروم روده تحریک پذیر (IBS) دیده شود. ممکن است علائم سوء هاضمه با اسهال، تغییرات اجابت مزاج، درد پایین شکم و احساس نفخ شدید همراه گردند. برای درمان سوء هاضمه در این موارد ممکن است علاوه بر درمان روتین که در ادامه توضیح داده خواهد شد، از داروهای ضدافسردگی سه حلقه ای (TCA)، و برخی داروهای گیاهی مانند عصاره نعنا و … تحت نظر پزشک متخصص داخلی نیز استفاده گردد.
یکی از جذابیت‌های اپلیکیشن از پزشک این است که بیمار امکان دریافت مشاوره و مشاوره پزشکی آنلاین را داشته، و با استفاده از این خدمات می‌توانند بدون اتلاف وقت، با صرف هزینه کمتر، و بدون نیاز به تحمل شلوغی مطب به صورت کاملا آنلاین ازپزشک مورد نظر خود به راحتی مشاوره دریافت نمائید و یا ویزیت شوید. برای استفاده از این خدمات ارزشمند کافی است اپ ازپزشک را نصب کرده تا از تمامی خدمات مخصوص بیماران بهره‌مند شوید.
تشخیص سوء هاضمه توسط پزشک متخصص داخلی
به طور کلی سوء هاضمه در زنان، افراد سیگاری، افراد مضطرب، عصبی و افرادی که به میکروب معده مبتلا می باشند، بیشتر دیده می شود. برای تشخیص علت سوء هاضمه ممکن است یک یا چند مورد از تست های زیر توسط پزشک متخصص داخلی درخواست گردند:
- آزمایش خون
- بررسی میکروب معده در آزمایش مدفوع، تنفسی یا حین آندوسکوپی
- آندوسکوپی دستگاه گوارش
در صورتی که علت آن علی رغم انجام تست های فوق کشف نگردد، ممکن است تست های بیشتری نیز تحت نظر فوق تخصص گوارش انجام گردند.
بیشتر بخوانید: درمان معده درد و مشاوره آنلاین با متخصص گوارش
درمان سوء هاضمه با پزشک متخصص داخلی
به طور کلی، اصل درمان سوء هاضمه بر شناسایی علت زمینه ای و برطرف کردن و درمان آن استوار می باشد. از جمله درمان هایی که توسط پزشک متخصص داخلی پیشنهاد می شوند، می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- داروهای کاهنده اسید معده: استفاده از داروهای مهارکننده پمپ پروتون (امپرازول، پنتوپرازول و …) و داروهای مهارکننده هیستامین (فاموتیدین و …) از جمله روش های درمان سوء هاضمه و رفلاکس می باشند.
- درمان میکروب معده: مصرف آنتی بیوتیک ها برای درمان میکروب معده، در برخی از افراد در کاهش علائم سوء هاضمه کمک کننده می باشند.
- داروهای ضدافسردگی: برخی داروهای ضدافسردگی از نقش موثری در درمان سوء هاضمه حتی در افرادی که افسردگی ندارند نیز برخوردار می باشند.
- داروهای گیاهی: داروهای متعددی مانند داروهای حاوی عصاره نعنا در تسکین برخی از انواع درد شکم کمک کننده می باشند.
- داروهای کاهنده نفخ: داروهایی مانند سایمتیکون و دایمتیکون در کاهش نفخ شکم در درمان سوء هاضمه کمک کننده می باشند.
- داروهای پروکینتیک: برخی داروها مانند متوکلوپرامید یا دمپریدون در افزایش سرعت تخلیه معده و کاهش احساس تهوع کمک کننده می باشند.
درمان خانگی سوء هاضمه با پزشک متخصص داخلی
اصل درمان خانگی سوء هاضمه با پزشک متخصص داخلی، بر روی اصلاح رژیم غذایی استوار می باشد. از جمله می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- پرهیز از مصرف غذاهای پرچرب (با کندی تخلیه معده همراه می باشند)
- تقسیم وعده های غذایی به وعده های متعدد با حجم کمتر در طی روز (بهتر است به جای مصرف سه وعده غذایی پرحجم، از پنج الی شش وعده غذایی کم حجم در طی روز استفاده گردد)
- پرهیز از مصرف غذاهایی که طبق تجربه فردی، با تشدید علائم سوء هاضمه همراه می باشند
- پرهیز از مصرف بیش از حد الکل
- پرهیز از مصرف غذاهای پرادویه به خصوص فلفل
- کاهش مصرف کافئین طی روز
پیشنهاد ویژه: مطالعه مقاله زخم معده و مشاوره با دکتر آنلاین گوارش
