آندومتریوز رحم یک بیماری با علت ناشناخته است که در آن بافتی شبیه به پوشش داخلی رحم در خارج از رحم رشد می کند و منجر به ایجاد التهاب و اسکار (چسبندگی، فیبروز) در ناحیه لگن و (به ندرت) در سایر نقاط بدن می شود. این بافت از نظر هورمونی حساس است و می تواند در طول چرخه قاعدگی ملتهب شده و خونریزی کند، اما هیچ جایی برای خروج بافت زائد و خون وجود ندارد. این نواحی، همچنین می‌توانند باعث کیست تخمدان، ضایعات سطحی، ندول های عمیق تر، چسبندگی، بافت اسکار و درد شدید شده و احتمال ناباروری را افزایش دهند.
آندومتریوز رحم می تواند از اولین دوره قاعدگی فرد شروع شود و تا یائسگی ادامه یابد. هیچ راه شناخته شده ای برای پیشگیری یا درمان آندومتریوز وجود ندارد، اما علائم آن با دارو یا در برخی موارد جراحی قابل درمان است.
آندومتریوز چیست؟
این بیماری زمانی اتفاق می افتد که بافتی شبیه به پوشش آندومتر در خارج از رحم رشد کند. بافتی که در خارج از رحم رشد می کند دقیقا مشابه بافت آندومتر نیست، اما ویژگی های مشترکی با آن دارد.
این بافت می تواند در هر جایی از بدن رشد کند، اما معمولاً ناحیه لگن را تحت تأثیر قرار می دهد، سایر نواحی عبارتند از:
- تخمدان ها
- لوله های فالوپ
- بافت های اطراف رحم
- قسمت بیرونی رحم
آندومتریوز رحم همچنین می تواند در سایر نقاط بدن از جمله دستگاه گوارش، ریه ها و اطراف قلب ایجاد شود.
بدن در طول قاعدگی بافت آندومتر را دفع می کند، اما بافتی که در آندومتریوز ایجاد می شود ممکن است در بدن باقی بماند که می تواند منجر به التهاب شده و با تجزیه آن، بافت اسکار تشکیل گردد.
این بیماری می تواند به طور قابل توجهی بر کیفیت زندگی افراد تأثیر بگذارد. بیماران علاوه بر درد، ممکن است فشارهایی را تجربه کنند که مربوط به موارد زیر است:
- مشکل در حفظ زندگی اجتماعی
- نگرانی در مورد عدم باروری
- استرس، اضطراب و افسردگی
پیشنهاد مقاله: آیا چسبندگی رحم در بارداری خطرناک است؟
علائم
علامت اولیه آندومتریوز رحم درد لگن است که اغلب با دوره های قاعدگی همراه می‌باشد. اگرچه بسیاری از افراد در طول دوره قاعدگی خود گرفتگی عضلات را تجربه می کنند، افراد مبتلا به این بیماری معمولاً دردی را تجربه می‌کنند که بسیار شدیدتر از حد معمول است، هرچند که شدت آن شاخص قابل اعتمادی برای تعیین وضعیت بیمار نمی‌باشد. درد همچنین ممکن است با گذشت زمان افزایش یابد.
علائم و نشانه های رایج بیماری آندومتریوز عبارتند از:
- پریود های دردناک (دیسمنوره). درد و گرفتگی لگن ممکن است قبل از شروع قاعدگی شروع شده و تا چند روز ادامه یابد. همچنین ممکن است کمردرد و شکم درد وجود داشته باشد.
- درد هنگام یا بعد از مقاربت.
- درد همراه با اجابت مزاج یا دفع ادرار.
- خون ریزی بیش از حد. ممکن است قاعدگی های شدید یا خونریزی بین دوره ها ایجاد شود.
- ناباروری. گاهی اوقات، آندومتریوز رحم برای اولین بار در افرادی که به دنبال درمان ناباروری هستند، تشخیص داده می شود.
- سایر علائم و نشانه ها. احساس خستگی، اسهال، یبوست، نفخ یا حالت تهوع، به ویژه در دوره های قاعدگی.
این بیماری گاهی اوقات با شرایط دیگری که می تواند باعث درد لگن شود، مانند بیماری التهابی لگن (PID)، کیست تخمدان یا سندروم روده تحریک پذیر (IBS) اشتباه گرفته می شود.
علل
آندومتریوز رحم یک بیماری پیچیده است که بسیاری از زنان را در سراسر جهان از شروع اولین قاعدگی (قاعدگی) تا یائسگی، بدون در نظر گرفتن منشاء قومی یا موقعیت اجتماعی، تحت تاثیر قرار می دهد. تصور می شود عوامل مختلفی در توسعه این بیماری نقش دارند. در حال حاضر عوامل زیر به عنوان علل ایجاد این بیماری مطرح می‌باشند:
- قاعدگی برگشتی زمانی است که خون قاعدگی حاوی سلول های آندومتر از طریق لوله های فالوپ در حفره لگن جریان می یابد. این مسئله می‌تواند منجر به رسوب سلول‌های مشابه آندومتر در خارج از رحم و رشد آنها شود.
- متاپلازی سلولی حالتی است که سلول ها از شکلی به شکل دیگر تغییر می کنند. در بیماری آندومتریوز سلول های خارج از رحم به سلول های آندومتر مانند تبدیل و شروع به رشد می‌نمایند.
- سلول های بنیادی می توانند باعث ایجاد این بیماری شوند که از طریق خون و عروق لنفاوی در بدن پخش می شود.
- عوامل دیگری نیز ممکن است در رشد یا تداوم بافت آندومتر نابجا نقش داشته باشند. به عنوان مثال، استروژن، التهاب، رشد بافت و درد مرتبط با بیماری را افزایش می دهد. با این حال، رابطه بین استروژن و این اختلال پیچیده است زیرا فقدان استروژن همیشه به معنای عدم وجود آندومتریوز رحم نیست.
یکی از جذابیت‌های اپلیکیشن از پزشک این است که بیمار امکان دریافت مشاوره و مشاوره پزشکی آنلاین را داشته، و با استفاده از این خدمات می‌توانند بدون اتلاف وقت، با صرف هزینه کم‌تر، و بدون نیاز به تحمل شلوغی مطب به صورت کاملا آنلاین ازپزشک مورد نظر خود به راحتی مشاوره دریافت نمائید و یا ویزیت شوید. برای استفاده از این خدمات ارزشمند کافی است اپ ازپزشک را نصب کرده تا از تمامی خدمات مخصوص بیماران بهره‌مند شوید.
تشخیص
روش‌های بررسی عبارتند از:
- معاینه لگن. در طول معاینه لگن، پزشک به صورت دستی مناطقی را در لگن برای ناهنجاری‌ها، مانند کیست یا زخم، چک می‌کند. البته غالبا نمی توان نواحی کوچک اندومتریوز را احساس کرد مگر اینکه باعث ایجاد کیست شده باشند.
- سونوگرافی. این روش به طور قطعی نشان‌دهنده وجود یا عدم وجود آندومتریوز رحم نیست، اما می‌تواند کیست‌های مرتبط با این بیماری (اندومتریوم) را شناسایی نماید.
- MRI به برنامه ریزی جراحی کمک می کند و به جراح اطلاعات دقیقی در مورد محل و اندازه های بافت نابجا می دهد.
- لاپاراسکوپی. می تواند اطلاعاتی در مورد محل، وسعت و اندازه بافتهای نابجا ارائه دهد. اغلب، با برنامه ریزی مناسب، جراح می تواند بیماری آندومتریوز را در طول لاپاراسکوپی به طور کامل درمان کند.
درمان
باید بدانید درمان می تواند بر اساس شدت علائم متفاوت باشد. هیچ درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، اما طیف وسیعی از داروها می توانند به مدیریت آندومتریوز رحم و علائم آن کمک کنند. ازجمله داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) و مسکن ها مانند ایبوپروفن و ناپروکسن که اغلب برای درمان درد مورد استفاده قرار می‌گیرند.
داروهای هورمونی مانند آنالوگ های GnRH و قرص‌های پیشگیری از بارداری نیز می توانند به کنترل درد کمک کنند. البته این روش‌ها ممکن است برای کسانی که قصد باردای دارند مناسب نباشد. گاهی اوقات از داروها و روش های کمک باروری برای کسانی که به دلیل آندومتریوز رحم مشکل باردار شدن دارند استفاده می شود. جراحی لاپاراسکوپی برای از بین بردن ضایعات بیماری، چسبندگی ها و بافت های اسکار نیز از روش‌های مورد استفاده درمان آندومتریوز است. درمان زودهنگام می تواند پیشرفت طبیعی بیماری را کند یا متوقف کرده و علائم طولانی مدت را کاهش دهد.
برخی از روش‌ها با عوارض جانبی همراه هستند و علائم بیماری گاهی اوقات پس از پایان درمان دوباره ظاهر می‌شوند. انتخاب درمان به اثربخشی در فرد، عوارض جانبی نامطلوب، ایمنی طولانی مدت، هزینه ها و در دسترس بودن بستگی دارد. اکثر روش‌های هورمونی فعلی برای افراد مبتلا به آندومتریوز رحم که قصد بارداری دارند، مناسب نیستند، زیرا بر تخمک‌گذاری تأثیر منفی می‌گذارند.
موفقیت جراحی در کاهش درد و افزایش شانس بارداری اغلب به وسعت بیماری بستگی دارد. علاوه بر این، ضایعات ممکن است حتی پس از ریشه‌کنی موفقیت‌آمیز عود کنند و ناهنجاری‌های عضلانی کف لگن می‌تواند به درد مزمن لگن منجر گردند. در این موارد استفاده از فیزیوتراپی یا درمان‌های مکمل برای برخی از بیماران سودمند است. گزینه های درمانی برای ناباروری ناشی از بیماری اندومتریوز شامل برداشتن بافت نابجا با جراحی لاپاروسکوپی، تحریک تخمدان با تلقیح داخل رحمی (IUI) و لقاح آزمایشگاهی(IVF) می‌باشند.
رژیم غذایی
بر اساس مطالعات انجام شده، رژیم غذایی ممکن است بر خطر ابتلا به آندومتریوز رحم و علائم فرد تأثیر بگذارد.
پیشنهاد ویژه: انواع فیبروم میوم رحم و درمان آن
به عنوان نمونه، تمرکز بر رژیم غذایی به کاهش درد و خستگی کمک می کند.
عوامل تغذیه‌ای مفید عبارتند از:
- حذف گلوتن و محصولات لبنی از رژیم غذایی
- افزایش مصرف میوه و سبزیجات
- اجتناب از غذاهای ناسالم
- تهیه غذا با استفاده از مواد تازه
- اجتناب از کافئین و الکل
با این حال، محققان هنوز شواهد کافی برای تایید اینکه هر نوع رژیم غذایی بر ایجاد یا بهبود آندومتریوز رحم تأثیر می گذارد، پیدا نکرده اند.
سوالات متداول
آندومتریوز چقدر جدی است؟
اندومتریوز یک بیماری شایع است که می تواند در زندگی روزمره شما اختلال ایجاد کرده و باعث درد طولانی مدت، اختلال در چرخه قاعدگی و مشکلات باروری شود. علائم آندومتریوز اغلب با درمان قابل کنترل است.
چه کسانی ممکن است به اندومتریوز مبتلا شوند؟
اندومتریوز عارضه‌ای است که بیشتر افراد بین ۲۵ تا ۴۰ سال را تحت تاثیر قرار می‌دهد. همچنین ممکن است در سنین نوجوانی برای افراد جوان‌تر نیز اتفاق بیفتد. اگرچه علائم بسیاری از افراد پس از یائسگی تسکین می‌یابد، اما همچنان می تواند باعث ناراحتی و درد شود.
آیا می توان از اندومتریوز پیشگیری کرد؟
اندومتریوز شرایطی نیست که بتوانید لزوماً از آن پیشگیری کنید. اما عواملی وجود دارد که می تواند خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهد. ممکن است به دلیل برخی عوامل ژنتیکی، برخی افراد به اندومتریوز مبتلا شوند. چند عاملی که می تواند خطر ابتلا به اندومتریوز را کاهش دهد عبارتند از: 1) بارداری. 2) شیر دادن. 3) حفظ وزن سالم. 4) شروع قاعدگی در سنین بالاتر
