مالتیپل اسکلروزیس یا ام اس (MS) وضعیتی است که می تواند مغز یا نخاع را در گیر کرده موجب ایجاد طیف گسترده ای از علائم از جمله مشکلاتی در بینایی، حرکت بازوها و پاها، حس بدن و تعادل شود.
بیماری ام اس در طول زندگی ادامه دارد و گاهی اوقات می تواند باعث ناتوانی های جدی شود اگرچه بعضی اوقات خفیف است. در بسیاری موارد، می توان علائم را درمان نمود. متوسط امید به زندگی در افراد مبتلا به ام اس مختصری کمتر است. تخمین زده می شود بیش از ۱۰۰،۰۰۰ نفر مبتلا به ام اس فقط در کشور انگلستان وجود دارند. این بیماری اغلب درافرادی که در دهه ی ۲۰ و ۳۰ زندگی شان هستند تشخیص داده می شود اگرچه می تواند در هر سنی ایجاد شود. این بیماری حدود ۲-۳ برابر در زنان بیش از مردان شایع است.
مالتیپل اسکلروز یا اِم اِس (MS) می تواند طیف وسیعی از علائم ایجاد نماید و هر قسمتی از بدن را درگیر کند. هر فرد مبتلا به شکل متفاوتی با این بیماری درگیر می شود. علائم غیرقابل پیش بینی هستند. علائم در بعضی افراد بطور پیوسته طی زمان ایجاد و تشدید می شود، در حالیکه برای بعضی دیگر علائم می آیند و می روند. دوره هایی که طی آن علائم بدتر می شوند تحت عنوان “عود” شناخته می شوند. دوره هایی که علائم بهتر شده یا ناپدید می شوند تحت عنوان “بهبودی” نامیده می شوند. بعضی از شایع ترین علائم اِم اِس(MS) عبارتند از:
- خستگی
- مشکلات بینایی
- بی حسی و مورمور شدن
- اسپاسم، سفتی و ضعف عضلات
- اختلالات حرکتی
- درد
- اشکال در تفکر، یادگیری و برنامه ریزی
- افسردگی و اضطراب
- مشکلات جنسی
- مشکلات مثانه
- مشکلات روده
- اختلال در تکلم و بلع
بیشتر افراد مبتلا به اِم اِس (MS) فقط تعدادی از این علائم (نه همه آنها) را دارند. اگر نگران هستید که دچار علائم اولیه ام اس شده اید با پزشک خود در میان بگذارید. علائم می تواند مشابه سایر بیماری ها باشد لذا ضرورتا به دلیل ام اس ایجاد نشده اند.
چه عللی باعث بروز این بیماری می شوند؟
بیماری ام اس یک وضعیت خود ایمنی است. این وضعیت زمانی ایجاد می شود که مشکلی در سیستم ایمنی ایجاد می شود و سیستم ایمنی اشتباها به قسمت سالمی از بدن حمله می کند- در این مورد، مغز و طناب نخاعیِ سیستم اعصاب مورد حمله واقع می شوند. در ام اس، سیستم ایمنی لایه ی احاطه کننده و محافظ اعصاب با نام غلاف میلین را مورد حمله قرار می دهد. این حمله موجب آسیب و ایجاد آثار زخم روی این غلاف و بطور بالقوه اعصاب زیرین آن می شود. به این معنی که انتقال پیام هایی که از طریق این اعصاب صورت می گیرد کند و یا مختل می شود. آنچه که موجب حمله ی سیستم ایمنی به این روش به اعصاب می شود به روشنی مشخص نیست، اما بیشتر متخصصین بر این باورند که ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در این وضعیت نقش دارند.
علت واقعی اینکه فردی به مالتیپل اسکلروزیس (MS) مبتلا می شود، ناشناخته است. ام اس بعلت کارهایی که انجام داده اید ایجاد نمی شود و مشخص نیست که آیا قابل پیشگیری است یا خیر. آنچه تاکنون شناخته شده است بیان می کند که ام اس بعلت ترکیبی ازفاکتورهای ژنتیکی و محیطی ایجاد می شود.
چرا افراد به ام اس مبتلا می شوند؟
مشخص نیست چه عاملی باعث می شود سیستم ایمنی به غلاف میلین حمله کند. به نظر میرسد بخشی از این حملات به دلیل ژن هایی است که شما از والدین تان به ارث می برید و بخشی دیگر بعلت عوامل خارجی است که ممکن است این وضعیت را تشدید کنند. بعضی از عواملی که بعنوان علل محتمل ایجاد ام اس شناخته شده اند عبارتند از:
- ژن های شما – ام اس بطور مستقیم به ارث نمی رسد اما افرادی که با فردی مبتلا به ام اس نسبت دارند، بیشتر احتمال دارد به این بیماری مبتلا شوند. کسی که خواهر، برادر و یا فرزند مبتلا به ام اس دارد ۲-۳% شانس ابتلا به این بیماری را دارد.
- کمبود تماس با نورآفتاب و ویتامین -د – ام اس در کشورهای دورتر از خط استوا شایع تر است به این معنی که کمبود نورآفتاب و سطح پایین ویتامین-د ممکن است در ایجاد این بیماری نقش داشته باشند، هرچند مشخص نیست آیا مکمل های ویتامین-د می توانند از بروز ام اس پیشگیری کنند یا خیر.
- سیگار کشیدن – افرادی که سیگار می کشند حدود ۲ برابر بیشتر از کسانیکه سیگار نمی کشند احتمال دارد به ام اس مبتلا شوند
- عفونت های ویروسی – اینطور مطرح شده است که عفونت ها بویژه عفونت های ناشی از ویروس اِپشتِین- بار (عامل ایجاد تب غده ای یا منونوکلئوز عفونی) ممکن است سیستم ایمنی را تحریک کرده منجر به ایجاد ام اس در بعضی افراد شود.
