بیماری دمانس، که به عنوان زوال عقل نیز شناخته می‌شود، یک اختلال پیچیده و گسترده است که تأثیرات عمیقی بر توانایی‌های شناختی، حافظه و عملکردهای روزانه فرد دارد. زوال عقل یک اصطلاح کلی برای از دست دادن حافظه، زبان، حل مسئله و سایر توانایی های تفکر است که به اندازه کافی شدید است که در زندگی روزمره تداخل ایجاد کند. آلزایمر شایع ترین علت زوال عقل است. کاهش عملکرد ذهنی در زندگی و فعالیت های روزمره شما اختلال ایجاد می کند. تخمین زده می شود که حدود 50 درصد از افراد 85 ساله و بالاتر به زوال عقل مبتلا هستند. داروهای فعلی ممکن است به کند کردن زوال ذهنی کمک کنند.
در این مقاله به بیماری دمانس یا زوال عقل: علت، علائم و درمان آن خواهیم پرداخت و به تفاوت‌های آن با بیماری آلزایمر اشاره خواهیم کرد. با درک بهتر این بیماری، می‌توانیم به بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا و خانواده‌های آنان کمک کنیم.
بیماری دمانس یا زوال عقل چیست؟
بیماری دمانس، مجموعه‌ای از علائم است که به طور کلی با کاهش توانایی‌های شناختی، حافظه و توانایی انجام وظایف روزانه همراه است. این بیماری معمولاً به مرور زمان پیشرفت می‌کند و می‌تواند به مشکلات جدی در زندگی روزمره فرد منجر شود. دمانس می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد و انواع مختلفی دارد که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.
علائم و نشانه های زوال عقل
علائم زوال عقل می تواند بسیار متفاوت باشد. به عنوان مثال می توان به مشکلات زیر اشاره کرد:
- حافظه کوتاه مدت.
- ردیابی کیف پول
- پرداخت قبوض.
- برنامه ریزی و تهیه وعده های غذایی.
- به یاد آوردن قرارها
- مسافرت خارج از محله
علائم زوال عقل پیشرونده است، به این معنی که علائم اختلال شناختی به آرامی شروع می شود و به تدریج در طول زمان بدتر می شود و منجر به زوال عقل می شود. اگر شما یا شخصی که می شناسید مشکلات حافظه یا تغییرات دیگری در مهارت های تفکر دارید، آنها را نادیده نگیرید. به زودی به پزشک مراجعه کنید تا علت آن مشخص شود.
ارزیابی حرفه ای ممکن است یک بیماری قابل درمان را تشخیص دهد. و حتی اگر علائم حاکی از زوال عقل باشد، تشخیص زودهنگام به فرد این امکان را می دهد که حداکثر سود را از درمان های موجود داشته باشد و فرصتی برای داوطلب شدن برای آزمایشات بالینی یا مطالعات فراهم می کند . همچنین زمانی را برای برنامه ریزی برای آینده فراهم می کند.
درخواست نوشتن آزمایش آنلاین دهید!
آزمایش میخوای بدی و نیاز به نسخه اینترنتی آزمایش داری؟ درخواست نوشتن نسخه آزمایش آنلاین ازپزشک داری؟
قبل از درخواست ویزیت، از طریق اپلیکیشن ازپزشک با قیمت خیلی مناسب درخواست نوشتن آزمایش آنلاین بده و بعد از انجام آزمایش با جواب آزمایشت ازپزشک ویزیت بگیر!
انواع دمانس یا زوال عقل
- آلزایمر: بیماری آلزایمر شایع‌ترین نوع دمانس است که بیش از 60 درصد موارد دمانس را شامل می‌شود. این بیماری با تخریب سلول‌های عصبی در مغز و کاهش تولید انتقال‌دهنده‌های عصبی مهم مانند استیل کولین همراه است. آلزایمر به تدریج پیشرفت می‌کند و علائم آن با گذر زمان بدتر می‌شود.
- دمانس عروقی: دمانس عروقی ناشی از مشکلات عروقی و خونرسانی ناکافی به مغز است. این نوع دمانس معمولاً به دنبال سکته مغزی یا آسیب‌های عروقی دیگر بروز می‌کند و می‌تواند به طور ناگهانی یا تدریجی ظاهر شود. علائم دمانس عروقی ممکن است شامل مشکلات حافظه، تغییرات در رفتار و اختلالات شناختی باشد.
- دمانس لوی بادی: دمانس لوی بادی نوعی دیگر از دمانس است که با وجود اجسام لوی در سلول‌های مغزی شناخته می‌شود. این نوع دمانس به ویژه با مشکلات حرکتی، هذیان‌ها و توهمات همراه است. افراد مبتلا به دمانس لوی بادی ممکن است نوسانات شدیدی در توانایی‌های شناختی و عملکردهای روزانه داشته باشند.
- دمانس فرونتوتمپورال: دمانس فرونتوتمپورال ناشی از تخریب سلول‌های عصبی در مناطق فرونتال و تمپورال مغز است. این نوع دمانس معمولاً با تغییرات رفتاری و مشکلات زبانی همراه است و می‌تواند به کاهش توانایی در برنامه‌ریزی، حل مسئله و کنترل رفتار منجر شود.
علائم بیماری دمانس چیست؟
- مشکلات حافظه: یکی از نخستین و شایع‌ترین علائم دمانس، مشکلات حافظه است. افراد مبتلا ممکن است به سختی قادر به یادآوری وقایع اخیر باشند یا اطلاعات جدید را به خاطر بسپارند. این مشکلات حافظه می‌تواند به از دست دادن اشیا، فراموش کردن نام‌ها و عدم توانایی در یادآوری ملاقات‌ها منجر شود.
- تغییرات رفتاری و شخصیتی: دمانس می‌تواند به تغییرات قابل توجهی در رفتار و شخصیت فرد منجر شود. افراد مبتلا ممکن است دچار افسردگی، اضطراب، تحریک‌پذیری و حتی رفتارهای تهاجمی شوند. این تغییرات می‌تواند به مشکلات در روابط اجتماعی و خانوادگی منجر شود.
- مشکلات زبانی و ارتباطی: افراد مبتلا به دمانس ممکن است در پیدا کردن کلمات مناسب، درک مکالمات یا پیگیری گفتگوها مشکل داشته باشند. این مشکلات زبانی می‌تواند به احساس ناامیدی و انزوای اجتماعی منجر شود.
- مشکلات حرکتی و تعادلی: در برخی از انواع دمانس، مشکلات حرکتی و تعادلی نیز مشاهده می‌شود. افراد ممکن است دچار لرزش، سفتی عضلات و مشکلات در هماهنگی حرکتی شوند که این مشکلات می‌تواند به افتادن‌های مکرر و آسیب‌های جسمی منجر شود.
پیشنهاد مقاله: علت فراموشی کوتاه مدت چیست؟
علت وقوع بیماری دمانس چیست؟
- عوامل ژنتیکی: عوامل ژنتیکی نقش مهمی در بروز دمانس دارند. برخی از انواع دمانس، مانند آلزایمر، ممکن است دارای عوامل ژنتیکی خاصی باشند که خطر ابتلا به بیماری را افزایش می‌دهند. مطالعات نشان داده‌اند که جهش‌های ژنتیکی می‌توانند به تجمع پروتئین‌های غیرطبیعی در مغز و تخریب سلول‌های عصبی منجر شوند.
- عوامل محیطی: عوامل محیطی نیز می‌توانند نقش مهمی در بروز دمانس داشته باشند. مصرف مفرط الکل، ضربه‌های مکرر به سر و بیماری‌های عروقی از جمله عواملی هستند که می‌توانند خطر ابتلا به دمانس را افزایش دهند. علاوه بر این، عادات زندگی ناسالم مانند رژیم غذایی نامناسب و فعالیت فیزیکی کم نیز می‌توانند به افزایش خطر بروز دمانس منجر شوند.
- عوامل مرتبط با سبک زندگی: سبک زندگی سالم می‌تواند به کاهش خطر بروز دمانس کمک کند. مطالعات نشان داده‌اند که فعالیت‌های ذهنی مداوم، مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی، ورزش منظم و رژیم غذایی متعادل می‌توانند به حفظ سلامت مغز و کاهش خطر بروز دمانس کمک کنند.
یکی از جذابیت‌های اپلیکیشن از پزشک این است که بیمار امکان دریافت مشاوره با متخصص مغز و اعصاب و مشاوره پزشکی آنلاین را داشته، و با استفاده از این خدمات می‌توانند بدون اتلاف وقت، با صرف هزینه کمتر، و بدون نیاز به تحمل شلوغی مطب به صورت کاملا آنلاین ازپزشک مورد نظر خود به راحتی مشاوره آنلاین دریافت نمائید. برای استفاده از این خدمات ارزشمند کافی است اپ ازپزشک را نصب کرده تا از تمامی خدمات مخصوص بیماران بهره‌مند شوید.
داروی دمانس یا زوال عقل
- مهارکننده‌های کولین‌استراز: یکی از گروه‌های دارویی که برای درمان دمانس استفاده می‌شود، مهارکننده‌های کولین‌استراز هستند. این داروها با افزایش سطح استیل کولین در مغز به بهبود عملکرد شناختی و حافظه کمک می‌کنند. از جمله این داروها می‌توان به دونپزیل، ریواستیگمین و گالانتامین اشاره کرد.
- ممانتین: ممانتین دارویی است که برای درمان دمانس متوسط تا شدید استفاده می‌شود. این دارو با تنظیم فعالیت گیرنده‌های گلوتامات در مغز، به بهبود عملکرد شناختی و کاهش علائم رفتاری کمک می‌کند. ممانتین معمولاً به همراه مهارکننده‌های کولین‌استراز تجویز می‌شود.
- داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب: افسردگی و اضطراب از جمله علائم شایع در بیماران مبتلا به دمانس هستند. داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب می‌توانند به بهبود وضعیت روانی و کاهش علائم رفتاری در این بیماران کمک کنند. پزشکان معمولاً داروهای مهارکننده بازجذب سروتونین و نوراپی‌نفرین را برای این منظور تجویز می‌کنند.
- داروهای ضد روان‌پریشی: در برخی موارد، بیماران مبتلا به دمانس ممکن است دچار هذیان‌ها، توهمات و رفتارهای تهاجمی شوند. داروهای ضد روان‌پریشی می‌توانند به کاهش این علائم کمک کنند، اما باید با احتیاط و تحت نظر پزشک متخصص استفاده شوند.
تفاوت دمانس و آلزایمر
تفاوت‌های اصلی
در حالی که آلزایمر شایع‌ترین نوع دمانس است، اما تفاوت‌های قابل توجهی بین این دو وجود دارد. آلزایمر یک نوع خاص از دمانس است که با تخریب سلول‌های عصبی و تجمع پروتئین‌های غیرطبیعی در مغز مشخص می‌شود. در مقابل، دمانس یک اصطلاح کلی است که به مجموعه‌ای از علائم و اختلالات شناختی اشاره دارد و می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد.
تشخیص زوال عقل
هیچ آزمایشی وجود ندارد که مشخص کند فردی دچار زوال عقل است یا خیر. پزشکان آلزایمر و سایر انواع زوال عقل را بر اساس تاریخچه پزشکی دقیق، معاینه فیزیکی، آزمایش‌های آزمایشگاهی و تغییرات مشخصه در تفکر، عملکرد روزانه و رفتار مرتبط با هر نوع تشخیص می‌دهند. پزشکان می توانند با اطمینان بالایی تشخیص دهند که فرد مبتلا به زوال عقل است. اما تعیین نوع دقیق زوال عقل دشوارتر است زیرا علائم و تغییرات مغزی دمانس‌های مختلف می‌توانند همپوشانی داشته باشند. در برخی موارد، پزشک ممکن است “زوال عقل” را تشخیص دهد و نوع آن را مشخص نکند.
اگر این اتفاق افتاد، ممکن است لازم باشد به یک متخصص مانند متخصص مغز و اعصاب، روانپزشک، روانشناس یا متخصص سالمندان مراجعه کنید.
چه کسانی دچار زوال عقل می شوند؟
زوال عقل به عنوان یک بیماری دیررس در نظر گرفته می شود زیرا بیشتر در افراد مسن ایجاد می شود. حدود 5 تا 8 درصد از تمام افراد بالای 65 سال به نوعی زوال عقل مبتلا هستند و این تعداد هر پنج سال بالاتر از این سن دو برابر می شود. تخمین زده می شود که نیمی از افراد 85 سال و بالاتر به زوال عقل مبتلا هستند. تعداد افراد 65 سال و بالاتر که به بیماری آلزایمر و زوال عقل مرتبط با آن مبتلا هستند.
پیشنهاد ویزه: علل، تشخیص و درمان آلزایمر
تفاوت در علائم
علائم آلزایمر معمولاً به طور تدریجی بروز می‌کنند و با مشکلات حافظه و تغییرات رفتاری شروع می‌شوند. در حالی که دمانس عروقی ممکن است به طور ناگهانی و پس از یک رویداد عروقی مانند سکته مغزی ظاهر شود. همچنین، دمانس لوی بادی با علائمی مانند توهمات و مشکلات حرکتی همراه است که در آلزایمر کمتر مشاهده می‌شود.
تفاوت در درمان
درمان آلزایمر و دیگر انواع دمانس ممکن است متفاوت باشد. داروهایی مانند مهارکننده‌های کولین‌استراز و ممانتین به طور خاص برای آلزایمر تجویز می‌شوند، در حالی که درمان دمانس عروقی ممکن است شامل مدیریت عوامل خطر عروقی مانند فشار خون بالا و دیابت باشد. همچنین، درمان دمانس لوی بادی ممکن است نیاز به داروهای خاصی برای کنترل توهمات و مشکلات حرکتی داشته باشد.
نتیجه‌گیری
بیماری دمانس یا زوال عقل یک اختلال پیچیده و گسترده است که می‌تواند تأثیرات عمیقی بر زندگی فرد و خانواده‌هایشان داشته باشد. آگاهی از علائم، عوامل خطر و روش‌های درمان این بیماری می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران و کاهش بار عاطفی و روانی بر خانواده‌ها کمک کند. با توجه به تفاوت‌های بین انواع مختلف دمانس و اهمیت تشخیص صحیح، مشاوره با پزشکان متخصص و استفاده از روش‌های درمانی مناسب نقش مهمی در مدیریت این بیماری دارد. حفظ سبک زندگی سالم، مشارکت در فعالیت‌های ذهنی و اجتماعی و مراقبت از سلامت عمومی می‌تواند به پیشگیری از بروز دمانس و حفظ سلامت مغز کمک کند.
یادگیری زودهنگام تشخیص زوال عقل به شما و خانواده تان این امکان را می دهد که برای یک زندگی مشترک با کیفیت معنادار برنامه ریزی کنید و شما را قادر می سازد تا برنامه ها و خواسته های قانونی، مالی و بهداشتی خود را مرتب کنید. تیم مراقبت های بهداشتی شامل پزشکان، مددکاران اجتماعی، اعضای آسایشگاه و مراقبت های شبانی، آماده ارائه آموزش، حمایت و مراقبت از شما یا عزیزانتان هستند.
