سرفه یک رفلکس طبیعی بدن برای مقابله با ترشحات ، موکوس و جسم خارجی موجود درراه هوایی می باشد. اغلب علت این علامت عفونت های ویروسی و باکتریایی می باشد. افراد در سنین پایین سیستم ایمنی ضعیف تری دارند و احتمال ابتلا به عفونت ها بیشتر است. والدین نیز نگرانی های زیادی را نسبت به سرفه کودکان ابراز می کنند. توجه شرکت های دارویی نیز به این سمت معطوف شده است که دارویی با کمترین میزان آسیب و ضرر برای درمان سرفه کودک تولید شود.
برای یک کودک طبیعی است که در سال 8 بار سرما بخورد.علت این تعداد ابتلا،سیستم ایمنی ضعیف در سنین پایین تر می باشد. یکی از علائم شایع در عفونت های ویروسی و باکتریایی سیستم تنفسی سرفه می باشد. این مسئله کهاین علامت از چه زمانی ایجاد شده است و چه مواردی آن را تشدید می کند در تشخیص علت و انتخاب داروی مناسب بسیار موثر است. در این مطلب سعی شده است به روش های مختلف درمان سرفه کودکان اشاره شود.
انواع مختلف سرفه کودکان
این علامت انواع مختلفی دارد که هر کدام از آن ها،پزشک را به سمت تشخیص های متفاوتی هدایت می کند. برخی از آن ها عبارت اند از:
-
سرفه خشک:
این علامت معمولا در سنین پایین به علت سرماخوردگی،آسم،مواجه با دود سیگار یا قلیان، حساسیت به ماده شوینده رخ می دهد. استفاده از درمان های خانگی مانند عسل، دستگاه های افزاینده رطوبت خانگی نیز در درمان موثر است. توصیه می شود در صورت ادامه دار شدن این علامت حتما با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید.
پیشنهاد مقاله: درمان سرفه | درمان خانگی سرفه خشک با چند تکنیک ساده گیاهی
-
سرفه هایی غیر خشک:
این علامت معمولا به علت ابتلا به عفونت های باکتریایی و ویروسی ایجاد می شود. وحاوی ترشحات گاها زرد رنگ یا سبز رنگ هستند سرفه کودکان در این شرایط ممکن است شدید تر نیز بشود. اگر این سرفه هایی که ترشحات زیادی نیز دارند بعد از چند روز ادامه داشته باشند نیاز به درمان آنتی بیوتیک نیز دارند. به هیچ عنوان برای کودکان و مخصوصا سن زیر 6 ماه به طور آزاد و بدون نسخه پزشک از داروخانه دارو تهیه نکنید. تنظیم دوز مصرفی داروی اطفال میبایست محاسبه شود و میزان دارو دقیق ارائه شود. در چنین مواردی حتما به پزشک مراجعه کنید. علل ایجاد این سبک سرفه کودکان عبارت اند از: برونشیت، پنومونی، بیماری آسم، فیبروز سیستیک(Cystic fibrosis).
-
سرفه بارکینگ(barking cough):
این علامت که صدایی شبیه به پارس سگ را ایجاد میکند به علت التهاب راه های تنفسی فوقانی ایجاد می شود. در سنین پایین چون راه های تنفسی باریک تر است التهاب راه های هوایی صداهای بیشتری را به ویژه به هنگام دم ایجاد می کند. این بیماری ممکن است با کروپ نیز اشتباه شود.
پیشنهاد مقاله: درمان خانگی تلخی دهان در سرماخوردگی
-
سیاه سرفه:
در بیماری سیاه سرفه نیز سرفه های قطاری و پشت سرهم از ویژگی های بارز است. این بیماری به وسیله باکتری Bordetella pertussis ایجاد می شود. این علامت زمانی که ایجاد می شود به دلیل اکسیژن کمی که به بافت می رسد ممکن است رنگ پریدگی و کبودی صورت مشاهده شود. در سنین مختلف ایجاد می شود اما در کودکان زیر 1 سال که واکسن پرتوزیس را دریافت نکرده اند شدید تر است. طبق پروتکل های شایع واکسیناسیون میبایست این واکسن دریافت شود.
-
تنفس هایی که به همرا خود صدای ویز مانند دارند:
یکی از علل شایع سرفه کودکان در سنین پایین، ورود جسم خارجی به راه های تنفسی می باشد. یکی از علل سرفه ناگهانی وجود جسم خارجی می باشد که می تواند عفونت ها را نیز ایجاد کند. وجود جسم خارجی می تواند در سمع صدای ویز ایجاد کند.
از بیماری های دیگری که با علائم مشابه ایجاد می شود برونشیت و آسم می باشد.
در مواردی ممکن است مشاهده شود که به دنبال علامت های شدید و پشت سرهم در ترشحاتی که خارج می شود رگه های خون نیز دیده شود. ابتدا میبایست خونسردی خود را حفظ کنید و حتما به پزشک برای بررسی بیشتر مراجعه کنید. در اکثر موارد علت مشاهده این رگه های خون پارگی عروق ریز به دنبال شدت علائم و فشار وارد شده به هنگام خروج ترشحات است.
اگر علامت ها برای مدت طولانی ادامه پیدا کند و به هنگام شب و با انجام ورزش یا فعالیت تشدید پیدا کند و شروع شود میتواند علامتی از بیماری آسم باشد.
بسیاری از سرفه کودکان در شب تشدید می شوند. ترشحات تولید شده سینوس ها به ناحیه حلق راه یافته و این علامت را تشدید می کنند. آسم نیز می تواند سرفه های شبانه را تشدید کند.
در مواردی به همراه این علامت ،تهوع و استفراغ نیز وجود دارد. این حالت در شرایطی که کودک سرما خورده باشد و ترشحات را به میزان زیادی بلعیده باشد، حس ناخوشایندی که در او ایجاد شده است منجربه ایجاد تهوع و استفراغ می شود. این علامت در صورتی که تعوه های بسیار جهنده و شدید داشته باشد که متوقف نمی شود خطرناک است.
درخواست نوشتن آزمایش آنلاین دهید!
آزمایش میخوای بدی و نیاز به نسخه اینترنتی آزمایش داری؟ درخواست نوشتن نسخه آزمایش آنلاین ازپزشک داری؟
قبل از درخواست ویزیت آنلاین، از طریق اپلیکیشن ازپزشک با قیمت خیلی مناسب درخواست نوشتن آزمایش آنلاین بده و بعد از انجام آزمایش با جواب آزمایشت ازپزشک ویزیت بگیر!
روش های آزمایشگاهی و تصویربرداری سرفه کودکان
امروزه با پیشرفت علم و افزایش دقت روش های تشخیصی،بسیاری از پزشکان برای رسیدن به تشخیص درست از چندین روش استفاده می کنند. در مرحله اول پزشک معالج با گرفتن شرح حال دقیق به خلاصه ای از وضعیت کودک دست پیدا می کند. اینکه این علامت از چه زمانی آغاز شده و اینکه در شرایط خاصی تشدید پیدا میکند یا نه حائز اهمیت می باشد.برای مثال در زمان هایی که تولید ترشحات زیاد می باشد،اغلب این علامت ها شب ها بیشتر است. علت نیز این می باشد که کودک وقتی دراز می کشد تجمع ترشحات در حلق بیشتر می شود و فرد نیز طبق مکانیسم دفاعی خود شروع به سرفه کردن می کند.
بسیاری از بیماری ها با همان معاینات اولیه و سمع دقیق ریه ها قابل تشخیص هستند. اما اگر سرفه بیش از زمان انتظار طول بکشد و یا شدت آن زیاد باشد ممکن است پزشک تصویر برداری و یا تست های آزمایشگاهی را نیز درخواست دهد. البته لازم به ذکر است درصورت مشاهده علائم دیگری مانند تب، خستگی و ضعف، کاهش وزن در کنار سرفه این تست ها اهمیت بیشتری پیدا خواهند کرد.
روش های تشخیصی سرفه کودکان
- گرافی قفسه سینه (chest x-ray)
- تست عملکرد ریه مانند اسپیرومتری که د تشخیص آسم بسیار کمک کننده است.
- آزمایش خون
- آزمایش آنالیز خلط
- پالس اکسی متری یا سنجش میزان اکسیژن خون
یکی از جذابیت‌های اپلیکیشن از پزشک این است که بیمار امکان دریافت مشاوره با متخصص عفونی انلاین و مشاوره پزشکی آنلاین را داشته، و با استفاده از این خدمات می‌توانند بدون اتلاف وقت، با صرف هزینه کمتر، و بدون نیاز به تحمل شلوغی مطب به صورت کاملا آنلاین ازپزشک مورد نظر خود به راحتی مشاوره دریافت نمائید و یا ویزیت شوید. برای استفاده از این خدمات ارزشمند کافی است اپ ازپزشک را نصب کرده تا از تمامی خدمات مخصوص بیماران بهره‌مند شوید.
درمان خانگی سرفه کودکان
طی سال های اخیر با ایجاد پاندمی کووید 19 و ابتلای بسیاری از افراد به این ویروس ،علائم زیادی از جمله خستگی ضعف و سرفه های خشک برای افراد ماندگار شده است. این علامت جز شایع ترین ها بوده است. در این میان شرکت های دارویی نیز برروی شربت های ضد سرفه شیمیایی و گیاهی مانور زیادی داده اند تا محصولی با کمترین آسیب و بشترین سود را برای بیمار تولید کنند.
همانطور که ذکر شد در بیشتر موارد این علامت به علت درگیری راه هوایی با عفونت های ویروسی هستند، و می بایست دوره نقاهت خود را طی کنند،در شرایطی ممکن است این علامت تا 2 هفته نیز طول بکشد. پزشکان برای عفونت های ویروسی آنتی بیوتیک تجویز نمی کنند زیرا برای درمان آن موثر نیست، صرفا مقاومت آنتی بیوتیکی را در کودک ایجاد می کند. در فرهنگ دیرینه ما ایرانیان نیز استفاده از دمنوش های گیاهی رایج است. اما نکته مهم این است که مصرف دمنوش برای سرفه کودکان بدون تاییدیه تحقیقاتی آن هم برای کودکان معمولا توصیه نمی شود. استفاده از دمنوش برای سرفه خشک کودکان به ویژه برای سنین زیر 6 ماه توصیه نمی شود.
-
عسل:
از دسته مواد غذایی می باشد که معمولا به عنوان ضد سرفه در دمنوش ها کمی استفاده می شود. اما میبایست توجه شود که مصرف عسل در سنین زیر 2 سال باید با احتیاط صورت گیرد و معمولا توصیه نمی شود.مصرف مایعات کافی در درمان گلودرد نتیجه مثبتی داشته چراکه ناحیه را مرطوب نگه میدارد.
-
دمنوش سرفه کودکان:
به طور کلی مصرف دمنوش ها برای درمان سرفه کودکان به سختی قابل تایید است. چراکه در بسیاری از موارد کودکان به محتویات این دمنوش ها واکنش های حساسیتی نشان می دهند. مصرف برخی دمنوش های گیاهی مانند آویشن نیز می تواند در درمان گلودرد موثر باشد. برخی از شرکت ها دارویی برای کنترل این علامت شربت های ترکیبی آویشن نیز تولید کرده اند و در مواردی تاثیرات بسیار خوبی نیز دیده شده است.
شربت هایی با نام زوفا عسلی، توسیان، توسیپان، پروسپان نیز با استفاده از گیاهانی که تاثیرشان در کنترل سرفه کودکان ثابت شد در داروخانه ها موجود می باشد. اما باز هم تاکید می شود تا جای ممکن از استفاده از این دارو ها بدون نسخه پزشک خودداری کنید.
نکته دیگر این است که تحقیقات مناسبی به جهت بررسی میزان تاثیرگذاری این دمنوش ها برای درمان این علامت صورت نگرفته است. در واقع تاثیر گذاری آن ها سینه به سینه منتقل می شود. بعضی از شربت های گیاهی نیز قابل اعتماد تر از دمنوش ها هستند.
اما دمنوش ضد سرفه برای کودکان مانند ترکیب آب ولرم به علاوه عسل و آب لیمو ترش برای کنترل این علامت کاربردی است و معمولا در درمان سرفه کودکان توصیه می شود.مصرف این نوشیدنی خانگی برای کودکان بالای دوسال منعی ندارد. فقط حواستان باشد که نوشیدنی بسیار داغ نباشد.
سرفه های مزمن
سرفه های مزمن را به حالتی می گوییم که از 4 هفته بگذرد و بهبود پیدا نکند. در بیشتر موارد علت طول کشیدن این علامت عفونت های باکتریایی می باشد. این عفونت ها بیماری هایی مانند سینوزیت و برونشیت را نیز ایجاد می کنند. زمان هایی نیز این علامت بیش از یک ماه طول می کشد که معمولا در فصول پاییز و زمستان که عفونت های ویروسی بیشتر است اتفاق می افتد. در واقع ابتلا مکرر به عفونت ها برخی علائم را ماندگار می کند.
برخی کودکان نسبت به بعضی مواد که آلرژن نامیده می شوند حساسیت دارند. آبریزش بینی، اشک ریزش و سرفه های خشک شایع است. درمان آن نیز با دوری از آلرژن بهبود می یابد. بنابراین در این شرایط اصرار به دادن آنتی بیوتیک نداشته باشید زیرا هیچ سودی برای تسریع روند درمان نخواهد داشت.
بیماری GERD یا رفلاکس معده نیز در برخی کودکان می تواند منجر به ایجاد این علامت شود. علائم همراه مانند دل درد و احساس سوزش نیز در این افراد مشاهده می شود. سرفه ها معمولا شب ها یا بعد از صرفه غذا بدتر می شود. کودکی نیز ممکن است به دنبال ابتلا به تیک روانی و مشکلات غیر جسمی اظهار به سرفه کردن بکند. درمان در چنین مواردی میبایست با مراجعه به روانپزشک و روانشناس صورت گیرد.
سرفه کودکان می تواند دلیل بر وجود بیماری های جدی تری مانند Cystivc fibrosis (سیستیک فیبروزیس) نیز باشد.این بیماری ژنتیکی از سنین پایین نوزاد را درگیر می کند و نیازمند آزمایشات تشخیصی تخصصی برای تشخیص قطعی و نهایی است. این بیماری می تواند جنبه های مختلف زندگی کودک را در سالهای متوالی تحت تاثیر قرار دهد.
در صورتی که کودک سابقه خانوادگی مثبت ازجهت بیماری سل داشته است، و سرفه های مزمن نیز دارد، حتما بررسی های لازم از جهت تشخیص سل میبایست انجام شود.
علائم هشدار در سرفه کودکان
کودکان به هنگام بیماری شرایطی حساس تر از بزرگسالان را تجربه می کنند، بنابراین طبیعی است که نگرانی های والدین بیشترباشد. اما داشتن آگاهی و دانستن علائم خطر کمک کننده است تا از مراجعه های غیر ضروری جلوگیری شود. در ادامه به برخی از این علائم می پردازیم.
- تنفس سخت و دشوار
- تنفس سریع و کوتاه
- کبودی و رنگ پریدگی صورت به ویژه لب ها
- تب بالا به ویژه اگر کودک سرفه دارد اما علائم دیگر مانند آبریزش بینی را ندارد.
- تب و سرفه در نوزادان کمتر از 3 ماه
- زمان هایی که به دنبال آن خون بالا می آورند.
- علائم کم آبی به همراه این علامت مشاهده می شود، مانند چشم های گود رفته، بی حالی و ضعف، نداشتن اشک چشم
- گریه های ضعیف و ناتوان
وجود هر کدام از علائم فوق نشان از وجود خطر است و می بایست زودتر به پزشک مراجعه شود.
پیشنهاد ویژه: درمان خانگی تلخی دهان در سرماخوردگی
در انتها لازم به ذکر است که با توجه به موارد بالا، سرفه علامت کلی از وجود بسیاری از بیماری ها می باشد. با توجه به حساسیت ها در سنین پایین از دادن دارو ها و دمنوش های گیاهی بدون تجویز پزشک خودداری کنید. به علائم هشدار توجه کنید. دوره درمانی تجویز پزشک را کاملا رعایت کنید.
