هر روزه در بدن ما تعداد زیادی سلول می میرند و سلول های جدید جایگزین آن ها در بدن تولید می شوند. این سلول های جدید در محلی به نام مغز استخوان که یک بافت اسفنجی در داخل استخوان ها می باشد، تولید می شوند. سلول های بنیادی (Stem cells) در داخل مغز استخوان، مسئول تمایز و تولید این سلول های جدید می باشند و طی تکامل خود می توانند به گلبول های قرمز (RBC)، گلبول های سفید (WBC) و پلاکت ها تبدیل شوند. مولتیپل میلوم، شایع ترین نوع سرطان مغز استخوان می باشد که با تومورهای استخوانی همراه می باشد.
لوسمی (Leukemia) نیز نوع دیگری از سرطان مغز استخوان می باشد که به آن سرطان خون نیز گفته می شود؛ و با تولید گلبول های سفید غیرطبیعی در مغز استخوان همراه می باشد. در برخی افراد منشا لنفوم نیز به جای گره های لنفاوی، از مغز استخوان می باشد.
علائم پیشرفته سرطان مغز استخوان
مراحل اولیه درگیری مغز استخوان اغلب بدون علامت می باشد و ممکن است به طور اتفاقی در یک آزمایش خون ساده یا یک چکاپ کلی پزشکی کشف گردد. به تدریج و با گذشت زمان، علائم سرطان پدیدار می گردند و پیشرفت می کنند؛ به طوری که علائم پیشرفته سرطان مغز استخوان عبارتند از:
- درد استخوانی مداوم و نسبتا شدید
- لمس توده در استخوان ها
- تورم استخوان ها
- ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن و ابتلا به عفونت های مکرر
- کاهش وزن شدید
- خستگی و ضعف شدید
- بی اشتهایی شدید
- کبودشدگی های مکرر و آسان و افزایش استعداد خونریزی
- آسیب کلیوی
- شکستگی های استخوانی با آسیب های خفیف
- کم خونی شدید
پیشگیری از سرطان مغز استخوان
جهت ابتلا به انواع سرطان ها، فاکتورهای ژنتیکی و محیطی متعددی دخیل می باشند. اگرچه که استعداد ژنتیکی افراد برای ابتلا به سرطان اغلب غیر قابل تغییر می باشد، اما روش های مختلفی برای کاهش عوامل محیطی و پیشگیری از آن پیشنهاد شده اند، که از جمله این روش ها می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- جلوگیری از مواجه شدن با پرتوهای رادیولوژی و مواد رادیواکتیو
- دوری از مواجه شدن با آفت کش ها و بنزن
- عدم استعمال سیگار یا پرهیز از قرار گرفتن در معرض دود سیگار سایر افراد
- پرهیز از مصرف غذاهای حاوی مواد نگهدارنده و رنگ های مصنوعی
- فعالیت فیزیکی کافی و منظم
آیا سرطان مغز استخوان درمان دارد؟
درمان سرطان مغز استخوان به عوامل متعددی بستگی دارد. انتخاب نوع درمان باید براساس نوع سرطان، مرحله آن، سن افراد و وضعیت سلامتی عمومی آن ها برنامه ریزی گردد. هدف از درمان بر روی پیشگیری از پخش شدن سلول های سرطانی به سایر نقاط بدن و بهبود علائم و افزایش کیفیت زندگی می باشد. پزشک معالج ممکن است از شیمی درمانی، رادیوتراپی، جراحی و یا پیوند مغز استخوان برای درمان سرطان استفاده نماید. پس از اتمام درمان و بهبود بیماری، باید پایش های منظم جهت بررسی عود و بازگشت سرطان انجام گردد. انتخاب روش پایش بیماری بر عهده پزشک معالج می باشد و طبق صلاحدید وی تعیین می گردد.
یکی از جذابیت‌های اپلیکیشن از پزشک این است که بیمار امکان دریافت مشاوره و مشاوره پزشکی آنلاین را داشته، و با استفاده از این خدمات می‌توانند بدون اتلاف وقت، با صرف هزینه کم‌تر، و بدون نیاز به تحمل شلوغی مطب به صورت کاملا آنلاین ازپزشک مورد نظر خود به راحتی مشاوره دریافت نمائید و یا ویزیت شوید. برای استفاده از این خدمات ارزشمند کافی است اپ ازپزشک را نصب کرده تا از تمامی خدمات مخصوص بیماران بهره‌مند شوید.
عوارض شیمی درمانی سرطان مغز استخوان
همان طور که پیش تر نیز اشاره شد، شیمی درمانی یکی از روش های درمان سرطان مغز استخوان می باشد. داروهای شیمی درمانی با نابود کردن سلول های سرطانی مانع رشد و تکثیر آن ها می شوند. این دارو ها ممکن است به شکل قرص یا تزریق وریدی یا تزریق داخل نخاعی تجویز گردند. همچنین همانند سایر داروها عوارض جانبی متعددی نیز دارند. آشنایی با عوارض این داروها از نقش مهمی در بهبود کیفیت درمان برخوردار می باشد. از جمله شایع ترین عوارض شیمی درمانی مغز استخوان می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- تضعیف سیستم ایمنی بدن و افزایش احتمال ابتلا به عفونت های شدید و کشنده
- کبودشدگی و خونریزی از نقاط مختلف بدن
- تنگی نفس
- سندروم لیز تومور (TLS)
- کم خونی شدید و ضعف
- خستگی شدید
- تب و لرز
- زخم های دهانی
- سرکوب مغز استخوان
- اختلالات گوارشی و تهوع و استفراغ
- ریزش مو
- آسیب های کبدی و کلیوی
پیوند مغز استخوان (BMT)
از آن برای درمان برخی موارد سرطان مغز استخوان می توان استفاده نمود. اما برخلاف تصور بسیاری از مردم، تمام موارد سرطان مغز استخوان کاندید دریافت پیوند نیستند. پیش از شروع پیوند، باید سلول های سرطانی توسط شیمی درمانی یا رادیوتراپی به طور کامل نابود شوند و پس از پاک شدن مغز استخوان از سلول های سرطانی، سلول های جدید در محل قرار داده می شوند. برای پیوند می توان از سلول های خود فرد یا سلول های فردی که بیشترین شباهت سلولی به فرد را دارد، استفاده نمود.
سلول های مغز استخوان اغلب از خون فرد دهنده استخراج می شوند و به فرد گیرنده تزریق می گردند. برخلاف تصور برخی از افراد، نیازی به گرفتن نمونه مغز استخوان از فرد دهنده وجود ندارد. دوقلوی همسان و خواهر و برادر فرد مبتلا بهترین کاندیدها جهت انجام پیوند مغز استخوان می باشند.
