افزایش آنزیم کبدی اغلب نشان دهنده التهاب یا آسیب به سلول های کبد است. سلول های کبدی ملتهب یا آسیب دیده، مقادیر بیشتری از مواد شیمیایی خاص، از جمله آنزیم های کبدی، به جریان خون نشت می کنند که باعث افزایش آنزیم های کبدی در آزمایش خون می شود. آنزیم های کبدی بالا که بیشتر یافت می شوند عبارتند از: 1) آلانین ترانس آمیناز (ALT) 2) آسپارتات ترانس آمیناز (AST) 3) آلکالین فسفاتاز (ALP) 4) گاما گلوتامیل ترانس پپتیداز (GGT). افزایش آنزیم های کبدی ممکن است در طول آزمایش خون معمول کشف شود. در بیشتر موارد، سطح آنزیم های کبدی فقط به طور خفیف و به طور موقت افزایش می یابد.
در بیشتر مواقع، افزایش آنزیم کبد نشان دهنده یک مشکل مزمن و جدی کبدی نیست. اکثر مواقع، افزایش آنزیم کبد نشانه یک مشکل حاد و خطرناک و مزمن کبدی نمیباشد و قابل برگشت است.پس صرف اینکه با یک آزمایش بخواهیم به تفسیر بپردازیم خیلی سطحی به نظر میرسد و برای تایید و تشخیص قطعی نیاز به آزمایش های تکمیلی و پاراکلینیک بیشتر مثل سونو و سی تی اسکن و حتی بیوپسی (نمونه برداری) در مواردی هست.
علل های افزایش آنزیم کبدی
در کل یک سری علل باعث افزایش آنزیم های کبدی میشوند:
- استفاده از برخی داروها مثل داروهای کاهنده کلسترول مثل استاتین ها(آتورواستاتین) و داروهای ضدصرع.
- مصرف الکل و نوشیدنی های حاوی الکل
- نارسایی قلبی
- هپاتیت A و B و C
- کبد چرب الکلی و غیر الکلی(مرتبط با سندرم متابولیک و چاقی و اضافه وزن)
- برخی داروهای مسکن مثل استامینوفن( مصرف مزمن یا حاد این داروها)
- هپاتیت الکلی (التهاب کبد در اثر مصرف الکل)
- هپاتیت خودایمنی (التهاب کبد در اثر یک اختلال خودایمنی)
- بیماری سلیاک (آسیب روده باریک در اثر اسیدآمینه گلوتن)
- (آخرین مرحله از آسیب کبدی که معمولا نیازمند پیوند کبد است) سیروز کبدی
- عفونت سیتومگالو ویروس
- درماتومیوزیت (یک بیماری التهابی که باعث ضعف عضلات و بثورات پوستی می شود)
- ویروس اپشتین بار
- التهاب کیسه صفرا (کوله سیستیت)
- سکته قلبی
- هموکروماتوز (تجمع آهن خیلی زیاد در بدن)
- کم کاری تیروئید
- سرطان کبد
- بیماری مونونوکلئوز
- دیستروفی عضلانی (بیماری ارثی و مادرزادی که باعث ضعف پیشرونده عضلات می شود)
- التهاب پانکراس
- پلی میوزیت (بیماری التهابی که باعث ضعف عضلات می شود)
- هپاتیت سمی (التهاب کبد در اثر داروها و یا سموم)
- بیماری ویلسون (تجمع بیش از حد مس در بدن)
داروهایی که باعث افزایش غیرطبیعی آنزیم کبدی می شوند
برخی داروها می توانند باعث ایجاد افزایش غیرطبیعی آنزیم های کبدی شوند:
- داروهایی که برای کاهش درد استفاده می شوند مانند آسپرین، استامینوفن، ایبوپروفن ناپروکسن، دیکلوفناک
- (داروهای مسکنی که به صورت رایج و بدون توجه به عوارض به صورت عام استفاده میشوند و ممکن است گاهی عوارض جبران ناپذیری با مصرف طولانی آنها بر کبدگذاشته شود.)
- وکاربامازپین فنی توئین و فنوباربیتال. داروهای ضد صرع شامل والپروئیک اسید،
- آنتی بیوتیک هایی مانند تتراسایکلین ها، سولفونامیدها، ایزونیازید سولفا متوکسازول، تری متوپریم، نیتروفورانتوئین و ….
- داروهای ضد افسردگی شامل سه حلقه ای که سطح غیر طبیعی ایجاد شده آنزیم های کبدی معمولاً هفته ها و ماه ها پس از قطع دارو به حالت طبیعی باز می گردند.
- داروهای پایین آورنده کلسترول شامل استاتین ها
AST و ALT دو آنزیم مبوط به کبد هستند و آنزیم ALP بیشتر مربوط به اختلالات کیسه صفرا میباشد (البته در کودکان در سنین رشد این آنزیم بسیار بالاست که بیشتر به علت رشد استخوانی آنهاست چون این آنزیم در بدن دو منبع تولید دارد) و در مجموع جهت تشخیص حتما باید به پزشک مراجعه کرد تا با شرح حال کامل و معاینات لازم و همچنین درخواست پاراکلینیک بیشتر به تشخیص نهایی برسد.
علل شایع افزایش ALT و AST عفونت های ویروسی کبد، سوء مصرف الکل، سیروز (ناشی از هر علت مزمن) و غیره است. سطح نرمال ALT (SGPT) از حدود 7-56 واحد در لیتر سرم (قسمت مایع خون) متغیر است، سطح نرمال AST (SGOT) حدود 5-40 واحد در لیتر سرم است. بسته به کیت آزمایشگاه این اعداد کمی افزایش یا کاهش خواهند داشت که البته چشمگیر نخواهد بود.
پیشنهاد مقاله: مشاوره در زمینه بیماری های کبد
آنزیم کبدی بالای 500
آنزیم کبدی بالا اغلب نشان دهنده التهاب یا آسیب به سلول های کبد است. سلول‌های کبدی ملتهب یا آسیب دیده، مقادیر بیشتری از مواد شیمیایی خاص، از جمله آنزیم‌های کبدی، به جریان خون نشت میکنند و آنزیم‌های کبدی را در آزمایش‌های خون بالا می‌برند معمولا سطح آنزیم‌های کبدی بالای 500 نشانه وجود مشکل جدی در کبد است. این سطح بسیار بالا نشان می‌دهد سلول‌های کبدی به شدت آسیب دیده‌اند و مقدار زیادی آنزیم‌کبدی در حال آزاد شدن به خون است. مثلا سطح سرمی AST معمولاً در هپاتیت الکلی شدید تا 2 تا 6 برابر حد بالای نرمال افزایش می یابد.
یا مثلا افزایش قابل توجه سطح ALT بیش از 500 U/L اغلب در افراد مبتلا به بیماری هایی که عمدتاً بر سلول های کبدی تأثیر می گذارد مانند هپاتیت ویروسی، آسیب ایسکمیک کبدی (کبد شوک) و آسیب کبدی ناشی از سموم مشاهده می شود.
آنزیم کبدی بالای 50
به طور کلی، سطح نرمال AST برای بزرگسالان: 8 تا 48 IU/L است. سطح نرمال ALT برای بزرگسالان 7 تا 55 IU/L است. انتهای بالای محدوده مرجع به عنوان حد بالای نرمال (ULN) نامیده می شود. این عدد برای تعیین میزان افزایش آنزیم های کبدی شما استفاده می شود. ALT آنزیمی است که عمدتاً در کبد یافت می شود.( اختصاصی تر از AST) سطوح بالا (بیش از 50) نشان دهنده آسیب به سلول های کبد در نتیجه عفونت (هپاتیت، مونونوکلئوز عفونی و غیره) یا سطوح سمی داروها (مانند استامینوفن [تیلنول]) یا مواد شیمیایی (مانند کلروفرم) یا الکل است.
علایم ظاهری بالا بودن آنزیم کبدی
آسیب شدید حاد کبد، معمولاً با یک دوره پرودرومال خستگی، حالت تهوع، کم اشتهایی و ناراحتی در ربع فوقانی راست و به دنبال آن ادرار تیره و زردی و به دنبال آن علائم یا علائم نارسایی کبدی. تشخیص نارسایی حاد کبدی در واقع بر اساس بروز علائم بالینی آنسفالوپاتی کبدی مانند گیجی، آستریکسیس، خواب‌آلودگی یا مشکلات خواب، بی‌حالی و کما است. از دیگر ویژگی های نارسایی کبد می توان به تورم شکم به دلیل آسیت، ادم محیطی و مشکلات انعقادی اشاره کرد. سرعت شروع علائم آنسفالوپاتی کبدی بسیار متفاوت است.
مواردی که در آن علائم انسفالوپاتی در طی چند روز پس از شروع هپاتیت ظاهر می شود، معمولاً به عنوان “هیپر حاد”، در عرض 5 روز تا 8 هفته پس از شروع به عنوان “حاد” و پس از 8 هفته از شروع به عنوان “زیر حاد” نامیده می شود. علائم اولیه آنسفالوپاتی کبدی ممکن است ظریف باشد و شامل تغییر در شخصیت، فراموشی، معکوس شدن الگوی بیداری روز و شب و رفتار غیرمنطقی یا خشونت آمیز باشد.
یکی از جذابیت‌های اپلیکیشن از پزشک این است که بیمار امکان دریافت مشاوره متخصص روانشناسی را داشته، و با استفاده از این خدمات می‌توانند بدون اتلاف وقت، با صرف هزینه کم‌تر، و بدون نیاز به تحمل شلوغی مطب به صورت کاملا آنلاین ازپزشک مورد نظر خود به راحتی مشاوره دریافت نمائید و یا ویزیت شوید. برای استفاده از این خدمات ارزشمند کافی است اپ ازپزشک را نصب کرده تا از تمامی خدمات مخصوص بیماران بهره‌مند شوید.
علائم شایع هپاتیت عبارتند از
- خستگی
- درد عضلانی
- درد مفاصل
- حالت تهوع
- از دست دادن اشتها
- دل درد
- تب
- ادرار تیره
- خارش پوست
- زردی چشم و پوست (یرقان)
پزشک ممکن است فردی با علائم هپاتیت را از نظر افزایش آنزیم های کبدی آزمایش کند.
درمان قطعی آنزیم کبد:
درمان بستگی به این دارد که چه چیزی باعث افزایش آنزیم های کبدی شما شده است. اگر پزشک شما فکر می کند که شما مبتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی یا سندرم متابولیک هستید، باید مراقب رژیم غذایی خود باشید، نوشیدن الکل را متوقف کنید، وزن خود را کاهش دهید و کلسترول خود را کنترل کنید.
مثلا مدیریت نارسایی حاد کبد به دلیل مصرف دارو مستلزم توجه دقیق به تمام جزئیات مدیریت پزشکی است و بهتر است در یک مرکز پزشکی که در آن پیوند کبد در دسترس است انجام شود. اولین اولویت توقف داروی دخیل است، اما همچنین به حداقل رساندن هرگونه آسیب بیشتر به کبد. به همین دلیل، اغلب بهتر است تمام داروها و گیاهان دارویی را متوقف کنید، به جز آنهایی که حیات را حفظ می کنند. هیچ پادزهر خاصی برای اکثر علل نارسایی حاد کبدی وجود ندارد به جز N-استیل سیستئین که نشان داده شده است که آسیب کبدی را به دلیل مصرف بیش از حد استامینوفن کاهش می دهد.
تغییر سبک زندگی: اتخاذ یک سبک زندگی سالم با ورزش منظم، رژیم غذایی متعادل و محدود کردن مصرف الکل می تواند سلامت کبد را بهبود بخشد. داروها: اگر یک بیماری خاص کبدی تشخیص داده شود، ممکن است داروهایی برای مدیریت بیماری زمینه ای تجویز شود
چه غذاهایی آنزیم کبد را پایین می آورد؟
میوه ها و سبزیجات با محتوای ویتامین C بالا مانند پرتقال، لیمو، گریپ فروت می توانند به کاهش سطح آنزیم کبد کمک زیادی کنند. آنها به دلیل خواص درمانی خود شناخته شده اند. مصرف مرکبات و نوشیدن آب تازه آنها به بهبود کبد کمک می کند.
بسیاری از انواع توت های تیره – از جمله زغال اخته، تمشک و کرن بری – حاوی آنتی اکسیدان هایی به نام پلی فنول هستند که ممکن است به محافظت از کبد در برابر آسیب کمک کند.
- قهوه برای کمک به کاهش آنزیم های غیر طبیعی کبدی
- سبزی برای جلوگیری از تجمع چربی
- لوبیا و سویا برای کاهش خطر ابتلا به کبد چرب غیر الکلی
- ماهی برای کاهش التهاب و سطح چربی
- بلغور جو دوسر برای فیبر
- آجیل برای کمک به کاهش التهاب
- زردچوبه برای کاهش نشانگرهای آسیب کبدی.
نوشیدنی هایی که به سم زدایی کبد کمک میکنند
- آب لیمو.
- نوشیدنی زنجبیل و لیمو.
- آب گریپ فروت.
- چای زردچوبه.
- چای سبز.
- چای بابونه.
- چای جو دوسر.
- آب میوه عناب
پیشنهاد ویژه: سیروز کبدی و درمان آن با ویزیت دکتر در منزل
آیا بالا بودن آنزیم کبد خطرناک است؟
افزایش آنزیم های کبدی ممکن است در طول آزمایش خون معمول کشف شود. در بیشتر موارد، سطح آنزیم کبد فقط به طور خفیف و به طور موقت افزایش می یابد. در بیشتر مواقع، افزایش آنزیم های کبدی نشان دهنده یک مشکل مزمن و جدی کبدی نیست.
چرا آنزیم کبد بالا میرود؟ چه خطراتی دارد و چگونه کاهش میابد؟
بیماری های کبدی، شرایط پزشکی، داروها و عفونت ها می توانند باعث افزایش آنزیم های کبدی شوند. علل شایع افزایش آنزیم های کبدی عبارتند از: برخی داروها، مانند داروهای کاهش دهنده کلسترول (استاتین ها) و استامینوفن. بیماری کبد چرب، از جمله شرایط مرتبط با الکل و غیر مرتبط با الکل.
در صورت عدم درمان بیماری زمینه ای کبد و در موراد بدبینانه یا وجود بیماری میکس امکان نارسایی کبد(سیروز کبدی) هست که ممکن است کار به پیوند کبد برسد. درمان بستگی به این دارد که چه چیزی باعث افزایش آنزیم های کبدی شما شده است. اگر پزشک متخصص داخلی شما فکر می کند که شما مبتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی یا سندرم متابولیک هستید، باید مراقب رژیم غذایی خود باشید، نوشیدن الکل را متوقف کنید، وزن خود را کاهش دهید و کلسترول خود را کنترل کنید.
سوالات متداول
چه غذاهایی آنزیم کبد را پایین می آورد؟
1) چای سبز 2) قهوه و نوشیدین های کافیین دار 3) میوه و سبزیجات دارای ویتامین سی بالا 4) لوبیا و سویا 5) زردچوبه 6) بلغور 7) چای بابونه و ...
علائم ظاهری بالا بودن آنزیم های کبدی چیست؟
1) ادرار تیره ( ادرار کردن ) . 2) خستگی (احساس خستگی). 3) خارش. 4) زردی (زردی پوست یا چشمان شما). 5) مدفوع رنگ روشن (مدفوع). 6) از دست دادن اشتها. 7) تهوع و استفراغ.
آیا بالا بودن آنزیم های کبدی خطرناک است؟
افزایش سطح آنزیم های کبدی می تواند نشانه ای از بیماری جدی کبد باشد. اما می توانند با بیماری های خفیف و موقتی نیز بروز کنند. علائم بیماری کبد ممکن است تا مراحل بعدی بیماری شدید وجود نداشته باشد. بنابراین گاهی اوقات، آزمایش آنزیم های کبدی اولین نشانه آسیب احتمالی کبد است.
