آنتی بیوتیک ها داروهایی هستند که با عفونت های باکتریایی مبارزه می کنند و در صورت استفاده صحیح می توانند جان انسان ها را نجات دهند. این داروها با کشتن باکتری ها یا جلوگیری از رشد و تکثیر آنها عمل می کنند و می توان آنها را بر اساس تجویز پزشک متخصص عفونی به روش های مختلف مصرف کرد: خوراکی: قرص، کپسول یا شربت – موضعی: کرم، اسپری، پماد، قطره – تزریقی: عضلانی یا وریدی. بسیاری از عفونت های باکتریایی خفیف به خودی خود بدون استفاده از آنتی بیوتیک بهبود می یابند. همچنین باید دانست که این داروها برای عفونت های ویروسی مانند سرماخوردگی و انفلوانزا و بیشتر سرفه ها موثر نیستند. قبل از اینکه باکتری ها تکثیر شوند و علائم ایجاد کنند، سیستم ایمنی به طور معمول می تواند آنها را از بین ببرد. گلبول‌های سفید خون به باکتری‌های مضر حمله می‌کنند، با عفونت مقابله کرده و از آن جلوگیری می‌نمایند.
با این حال، گاهی اوقات تعداد باکتری های مضر بیش از حد است و سیستم ایمنی نمی تواند همه آنها را از بین ببرد. با تشخیص پزشک متخصص عفونی آنتی بیوتیک ها در این شرایط مفید هستند. اولین آنتی بیوتیک پنی سیلین بود. داروهای مبتنی بر پنی سیلین مانند آمپی سیلین، آموکسی سیلین و پنی سیلین G هنوز برای درمان انواع عفونت ها در دسترس هستند و سال هاست که مورد استفاده قرار می گیرند. توصیه های پزشک متخصص عفونی را در مورد نیاز یا عدم نیاز به این نوع داروها در نظر بگیرید زیرا مقاومت آنتی بیوتیکی مشکل بسیار بزرگی است. درواقع استفاده از این داروها در زمان عدم نیاز، کمکی به شما نمی کند، می‌تواند عوارض جانبی داشته باشد و درصورت نیاز در آینده، مصرف آنها تاثیرگذار نخواهد بود.
انواع آنتی بیوتیک
انواع مختلفی از آنتی بیوتیک های تجویزی به‌وسیله پزشک متخصص عفونی وجود دارد که به روش منحصر به فرد خود عمل می کنند.
با این حال، دو مدل اصلی عبارتند از:
- باکتریسید: باکتری ها را از بین می برد. این داروها (ازجمله پنی سیلین)، معمولاً تشکیل دیواره سلولی باکتری یا محتویات سلولی آن را مختل می‌نمایند.
- باکتریواستاتیک: از تکثیر باکتری ها جلوگیری می کند.
پس از مصرف اولین دوز، ممکن است چند ساعت یا چند روز طول بکشد تا افراد احساس بهتری داشته باشند یا علائم آنها بهبود یابد.
انواع مختلف از آنتی بیوتیک ها را می توان در 6 گروه مختلف قرار داد.
پیشنهاد مقاله: رژیم غذایی برای درمان عفونت معده
پنی سیلین ها
این گروه به طور گسترده توسط پزشک متخصص عفونی برای درمان انواع عفونت ها ازجمله عفونت های پوستی، عفونت های قفسه سینه و عفونت های دستگاه ادراری به کار می‌روند. مثال: آموکسی‌سیلین، کوآموکسی‌کلاو، پنی‌سیلین
سفالوسپورین ها
این دسته می توانند برای درمان طیف وسیعی از عفونت ها استفاده شوند. برخی نیز برای درمان عفونت های جدی تر مانند سپتی سمی و مننژیت موثر هستند. مثال: سفیکسیم، سفازولین، سفالکسین
آمینوگلیکوزیدها
این گروه معمولاً با تجویز پزشک متخصص عفونی در بیمارستان برای درمان بیماری های بسیار جدی مانند سپتی سمی استفاده می شوند؛ زیرا می توانند عوارض جانبی جدی مانند کاهش شنوایی و آسیب کلیه ایجاد نمایند. آمینوگلیکوزیدها معمولاً به صورت تزریقی و گاهی به صورت قطره با تشخیص پزشک متخصص عفونی برای برخی از عفونت های گوش یا چشم تجویز می‌شوند. مثال: کپسول جنتامایسین، آمیکاسین.
تتراسایکلین ها
این دسته می توانند برای درمان طیف وسیعی از عفونت ها و معمولا” آکنه متوسط تا شدید و روزاسه استفاده می شوند. مثال: داکسی سایکلین، تتراسایکلین.
ماکرولیدها
این گروه می توانند به ویژه برای درمان عفونت های ریه و قفسه سینه مفید باشند. ماکرولیدها به عنوان جایگزینی برای افراد مبتلا به آلرژی به پنی سیلین یا برای درمان گونه های باکتریایی مقاوم به پنی سیلین استفاده می‌شوند. مثال: آزیترومایسین، اریترومایسین.
فلوروکینولون ها
اینها آنتی بیوتیک های وسیع‌الطیفی هستند که می توانند برای درمان طیف وسیعی از عفونت ها به‌ویژه عفونت های تنفسی و ادراری استفاده شوند. مثال: سیپروفلوکساسین، لووفلوکساسین.
یکی از جذابیت‌های اپلیکیشن از پزشک این است که بیمار امکان دریافت مشاوره با متخصص عفونی انلاین و مشاوره پزشکی آنلاین را داشته، و با استفاده از این خدمات می‌توانند بدون اتلاف وقت، با صرف هزینه کمتر، و بدون نیاز به تحمل شلوغی مطب به صورت کاملا آنلاین ازپزشک مورد نظر خود به راحتی مشاوره دریافت نمائید و یا ویزیت شوید. برای استفاده از این خدمات ارزشمند کافی است اپ ازپزشک را نصب کرده تا از تمامی خدمات مخصوص بیماران بهره‌مند شوید.
زمان نیاز به آنتی بیوتیک
پزشک متخصص عفونی این داروها را برای درمان عفونت های باکتریایی تجویز می‌کند که:
- بعید است بدون آنتی بیوتیک از بین بروند. مانند آکنه
- می توانند دیگران را آلوده کند. مانند عفونت پوستی زرد زخم یا عفونت مقاربتی کلامیدیا
- درمان بدون آنتی بیوتیک ممکن است خیلی طول بکشد. مانند عفونت کلیه
- خطر عوارض جدی تری را به همراه دارند. مانند سلولیت یا پنومونی (ذات‌الریه)
گاهی به عنوان یک اقدام احتیاطی به افرادی که در معرض خطر عفونت قرار دارند نیز ممکن است با دستور پزشک متخصص عفونی آنتی بیوتیک داده شود که به عنوان پروفیلاکسی شناخته می شود؛ ازجمله:
- افراد بالای 75 سال
- نوزادان با سن کمتر از 3 روز که عفونت باکتریایی دارند یا خطر ابتلا به آن بالاتر از حد متوسط است.
- افراد مبتلا به نارسایی قلبی
- افراد مبتلا به دیابت که انسولین مصرف می‌کنند.
- افراد با سیستم ایمنی ضعیف مانند HIV، شیمی درمانی یا برداشتن طحال
سایر موارد عباتند از:
- پس از گزش یا زخمی که ممکن است عفونی شود.
- در صورت انجام نوعی جراحی که خطر عفونت بالایی دارد. ازجمله برخی از انواع جراحی چشم، جراحی تعویض مفصل، برداشتن کیسه صفرا و برداشتن آپاندیس.
- عفونت‌های عود کننده یا دارای خطر عوارض، مانند سلولیت و تب روماتیسمی
آنتی بیوتیک ها چه چیزی را درمان می کنند؟
این داروها با توصیه پزشک متخصص عفونی فقط برخی از عفونت های ناشی از باکتری ها را درمان می‌کنند، مانند:
- گلودرد استرپتوکوکی
- سیاه سرفه
- عفونت دستگاه ادراری (UTI)
این داروها همچنین توسط پزشک متخصص عفونی برای درمان شرایط تهدید کننده زندگی ناشی از باکتری، مانند سپسیس، که پاسخ شدید بدن به عفونت است، تجویز می‌گردند.
پیشنهاد ویژه: درمان گلو درد به کمک انواع قرص آنتی بیوتیک
درخواست نوشتن آزمایش آنلاین دهید!
آزمایش میخوای بدی و نیاز به نسخه اینترنتی آزمایش داری؟ درخواست نوشتن نسخه آزمایش آنلاین ازپزشک داری؟
قبل از درخواست ویزیت آنلاین، از طریق اپلیکیشن ازپزشک با قیمت خیلی مناسب درخواست نوشتن آزمایش آنلاین بده و بعد از انجام آزمایش با جواب آزمایشت ازپزشک ویزیت بگیر!
آنتی بیوتیک چه چیزی را درمان نمی کند؟
این داروها روی ویروس‌ها اثر نمی‌گذارند، مانند:
- سرماخوردگی و آبریزش بینی، حتی اگر مخاط غلیظ، زرد یا سبز باشد.
- اکثر گلودردها (به جز گلودرد استرپتوکوکی)
- آنفلوانزا
- اکثر موارد سرفه مانند برونشیت
آنها همچنین برای برخی از عفونت های باکتریایی رایج نیز توصیه نمی‌شوند، از جمله:
- بسیاری از عفونت های سینوسی
- برخی از عفونت های گوش
زیرا براساس نظر پزشک متخصص عفونی این بیماری ها معمولاً خود به خود و بدون آنتی بیوتیک بهبود می یابند.
نحوه مصرف آنتی بیوتیک
این داروها را طبق دستورالعمل روی بسته یا بروشور اطلاعاتی بیمار همراه با دارو یا طبق دستور پزشک متخصص عفونی، پزشک عمومی یا داروساز مصرف کنید.
انواع روش مصرف می تواند به شرح زیر باشد:
- قرص، کپسول یا شربت – برای درمان اکثر انواع عفونت های خفیف تا متوسط
- کرم، لوسیون، اسپری و قطره – اغلب برای درمان عفونت های پوستی و عفونت چشم یا گوش
- تزریق – از طریق مستقیم به خون یا ماهیچه و برای عفونت های جدی تر
قطع دارو قبل از اتمام دوره درمان، خطر مقاوم شدن باکتری ها به درمان های بعدی را افزایش می دهد. پزشک متخصص عفونی به افراد توصیه می کند که برای جلوگیری از بازگشت عفونت، دوره درمان را تکمیل کنند.
توجه به این نکات نیز مهم است:
- خودداری از مصرف الکل هنگام استفاده از مترونیدازول
- اجتناب از لبنیات هنگام مصرف تتراسایکلین ها، به علت احتمال اختلال در جذب دارو
- مصرف دارو به صورت منظم و در ساعات معین
عوارض جانبی
مانند هر دارویی، آنتی بیوتیک ها می توانند عوارض جانبی ایجاد کنند، البته اکثر آنها اگر به درستی استفاده شوند مشکلی ایجاد نمی کنند و عوارض جانبی جدی نادر است.
عوارض جانبی رایج عبارتند از:
- احساس بیماری
- حالت تهوع
- استفراغ
- کهیر
- نفخ و سوء هاضمه
- اسهال
- آلرژی
- افزایش احتمال عفونت های قارچی دهان، دستگاه گوارش و واژن
برخی از عوارض جانبی غیر معمول آنتی بیوتیک ها عبارتند از:
- کاهش پلاکت ها، با مصرف سفالوسپورین ها و پنی سیلین ها
- درد شدید با مصرف فلوروکینولون ها
- کاهش شنوایی، با مصرف ماکرولیدها یا آمینوگلیکوزیدها
- کاهش شنوایی، با مصرف ماکرولیدها یا آمینوگلیکوزیدها
- تشکیل سنگ کلیه با مصرف سولفونامیدها
- برخی از افراد – به ویژه افراد مسن – ممکن است به عفونت کلستریدیوم دیفیسیل مبتلا شوند که سبب التهاب روده شده و می تواند منجر به اسهال شدید و خونی گردد.
- در موارد بسیار نادر، ممکن است یک واکنش آلرژیک جدی (آنافیلاکسی) به ویژه به دنبال مصرف پنی سیلین و سفالوسپورین ها ایجاد شود که یک اورژانس پزشکی است.
علائم آنافیلاکسی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- بثورات پوستی شامل خارش، قرمزی، تورم، تاول یا پوسته پوسته شدن
- خس خس سینه
- گرفتگی در قفسه سینه یا گلو
- مشکل در تنفس یا صحبت کردن
- تورم دهان، صورت، لب ها، زبان یا گلو
سوالات متداول
آیا باکتری وجود دارد که به همه آنتی بیوتیک ها مقاوم باشد؟
بله! انواع مختلفی از باکتری ها وجود دارند که در برابر آنتی بیوتیک هایی که بیشترین تأثیر را در برابر آنها داشته اند، مقاوم هستند. برخی از نمونه ها عبارتند از: استافیلوکوکوس اورئوس مقاوم به متی سیلین (MERSA)؛ مایکوباکتریوم توبرکلوزیس مقاوم به چند دارو (MDR-TB) باکتری روده انتروباکترال مقاوم به کارباپنم انتروکوک مقاوم به وانکومایسین هنگامی که یکی از این باکتری ها باعث عفونت می شود، درمان آن ممکن است بسیار دشوار و حتی غیرممکن باشد.
چگونه بفهمم که به آنتی بیوتیک نیاز دارم؟
اگر علائم شما ناشی از ویروس باشد (مانند ویروس سرماخوردگی یا انفلوانزا)، نیازی به آنتی بیوتیک نخواهید داشت. اما اگر گلودرد ناشی از باکتری - به عنوان مثال، گلودرد استرپتوکوکی یا التهاب لوزه باکتریایی - دارید، به آنتی بیوتیک نیاز خواهید داشت.
آیا آنتی بیوتیک برای من خوب است یا بد؟
مصرف آنتی بیوتیک برای سرماخوردگی و سایر بیماری های ویروسی کارساز نیست و می تواند سبب تکثیر باکتری هایی شود که از بین بردن آنها سخت تر است. مصرف بیش از حد آنتی بیوتیک ها یا به دلایل نادرست می تواند باکتری ها را به قدری تغییر دهد که آنتی بیوتیک ها علیه آنها عمل نکنند که مقاومت آنتی بیوتیکی نامیده می شود.
هنگام مصرف آنتی بیوتیک چه چیزهایی نخوریم؟
غذاهای سرشار از فیبر. عدس، لوبیا و غلات کامل گزینه های غذایی خوبی برای سلامتی هستند. اما هنگام مصرف آنتی بیوتیک، باید خوردن این غذاهای پر فیبر را به حداقل برسانیم. غذاهای سرشار از فیبر توانایی بدن را برای جذب دارو در خون کاهش می دهد.
چه کسانی نمی توانند آنتی بیوتیک مصرف کنند؟
برخی از آنتی بیوتیک ها برای افرادی که مشکلات پزشکی خاصی دارند یا زنان باردار یا شیرده مناسب نیستند. اگر باردار یا در دوران شیردهی هستید به پزشک خود بگویید تا بتواند مناسب ترین آنتی بیوتیک را برای شما تجویز کند.
