مالاریا یکی از قدیمی‌ترین و مرگبارترین بیماری‌های عفونی در جهان است که سالانه میلیون‌ها نفر را در سراسر دنیا مبتلا می‌کند. با وجود تلاش‌های گسترده برای کنترل و ریشه‌کن کردن این بیماری، مالاریا همچنان به عنوان یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های بهداشتی باقی مانده است. یکی از امیدهای بزرگ برای کاهش ابتلا به این بیماری و در نهایت از بین بردن آن، توسعه واکسن مؤثر و پایدار علیه مالاریا است. از اکتبر 2023، WHO استفاده برنامه‌ریزی شده از واکسن‌های مالاریا را برای پیشگیری از مالاریا P. falciparum در کودکانی که در مناطق آندمیک مالاریا زندگی می‌کنند، توصیه می‌کند و اولویت‌بندی مناطق با شیوع متوسط و بالا است. این برای هر دو واکسن RTS، S/AS01 و R21/Matrix-M صدق می کند.
اولین واکسن مالاریا، RTS,S، توسط WHO برای جلوگیری از مالاریا در کودکان در اکتبر 2021 توصیه شد. این واکسن از سال 2019 از طریق برنامه اجرای واکسن مالاریا MVIP به نزدیک به 2 میلیون کودک در غنا، کنیا و مالاوی رسیده است. در این مقاله، به بررسی پیشرفت‌های اخیر در زمینه واکسن مالاریا، انواع مختلف واکسن‌های موجود، و تاثیر این پیشرفت‌ها بر مبارزه با مالاریا خواهیم پرداخت.
همه چیز درباره مالاریا
مالاریا یک بیماری عفونی است که توسط انگل‌های تک‌یاخته‌ای از جنس پلاسمودیوم ایجاد می‌شود. این انگل‌ها از طریق نیش پشه‌های آلوده از جنس آنوفل به انسان منتقل می‌شوند. مالاریا عمدتاً در مناطق گرمسیری و نیمه‌گرمسیری آفریقا، آسیا و آمریکای لاتین شیوع دارد. این بیماری می‌تواند علائم شدیدی مانند تب، سردرد، تعریق، خستگی و در موارد حاد، آسیب به اندام‌های داخلی و حتی مرگ ایجاد کند.
درخواست نوشتن آزمایش آنلاین دهید!
آزمایش میخوای بدی و نیاز به نسخه اینترنتی آزمایش داری؟ درخواست نوشتن نسخه آزمایش آنلاین ازپزشک داری؟
قبل از درخواست ویزیت، از طریق اپلیکیشن ازپزشک با قیمت خیلی مناسب درخواست نوشتن آزمایش آنلاین بده و بعد از انجام آزمایش با جواب آزمایشت ازپزشک ویزیت بگیر!
علل و مکانیسم انتقال مالاریا
عامل اصلی انتقال مالاریا، نیش پشه آلوده به انگل پلاسمودیوم است. وقتی پشه آلوده فردی را نیش می‌زند، انگل‌ها وارد جریان خون می‌شوند و به کبد منتقل می‌گردند. در کبد، انگل‌ها تکثیر می‌شوند و سپس وارد جریان خون می‌شوند تا به سلول‌های قرمز خون حمله کنند. این چرخه باعث تخریب سلول‌های خونی و بروز علائم مالاریا می‌شود.
علائم مالاریا
علائم مالاریا معمولاً ۱۰ تا ۱۵ روز پس از نیش پشه آلوده ظاهر می‌شوند و می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- تب شدید و ناگهانی
- تعریق شدید
- سردرد شدید
- دردهای عضلانی و مفصلی
- تهوع و استفراغ
- کم‌خونی و خستگی
- تشنج
- اختلال هوشیاری
- نارسایی کلیه و قلب
- خونریزی غیر طبیعی
در صورت عدم درمان به موقع، مالاریا می‌تواند به آسیب‌های جدی به ارگان‌های بدن منجر شود و حتی باعث مرگ بیمار شود.
واکسن مالاریا در ایران
ایران به عنوان یکی از کشورهایی که در منطقه‌ای قرار دارد که مالاریا شیوع دارد، در سال‌های اخیر تلاش‌های گسترده‌ای برای کنترل و کاهش شیوع این بیماری انجام داده است. در این زمینه، واکسن مالاریا به عنوان یکی از ابزارهای مهم در مبارزه با مالاریا مطرح است.
وضعیت فعلی واکسن مالاریا در ایران
در ایران، تلاش‌های زیادی برای توسعه و آزمایش واکسن‌های مالاریا انجام شده است. تحقیقات در این زمینه عمدتاً در مراکز تحقیقاتی و دانشگاه‌های معتبر کشور انجام می‌شود. علاوه بر این، ایران به عنوان یکی از کشورهای همکار در پروژه‌های بین‌المللی توسعه واکسن مالاریا مشارکت فعال دارد.
پیشنهاد مقاله: برای جلوگیری از گزش حشرات چه کنیم؟
انواع واکسن مالاریا
توسعه واکسن مالاریا یکی از چالش‌های بزرگ علم پزشکی بوده است. انگل مالاریا به دلیل پیچیدگی‌های بیولوژیکی خود، تولید یک واکسن مؤثر را دشوار کرده است. اما در سال‌های اخیر، پیشرفت‌های قابل توجهی در این زمینه حاصل شده است و چندین نوع واکسن در مراحل مختلف توسعه قرار دارند.
- واکسن RTS,S/AS01: واکسن RTS,S/AS01 که با نام تجاری Mosquirix شناخته می‌شود، یکی از پیشرفته‌ترین واکسن‌های مالاریا است که تاکنون توسعه یافته است. این واکسن برای استفاده در کودکان در مناطق با شیوع بالای مالاریا طراحی شده و می‌تواند تا حدود ۳۰٪ از موارد شدید مالاریا جلوگیری کند.
- واکسن‌های مبتنی بر ویروس ضعیف‌شده: یکی دیگر از رویکردها در توسعه واکسن مالاریا، استفاده از ویروس‌های ضعیف‌شده به عنوان ناقل برای تحریک پاسخ ایمنی بدن است. این نوع واکسن‌ها در مراحل اولیه توسعه قرار دارند و نتایج امیدوارکننده‌ای از آزمایش‌های اولیه به دست آمده است.
- واکسن‌های مبتنی بر DNA: واکسن‌های مبتنی بر DNA یکی از تکنولوژی‌های نوین در زمینه توسعه واکسن‌ها هستند. این واکسن‌ها با استفاده از DNA انگل مالاریا، سیستم ایمنی بدن را تحریک می‌کنند تا علیه این انگل پاسخ مناسبی ایجاد کند. این رویکرد در حال حاضر در مرحله آزمایش‌های بالینی قرار دارد.
یکی از جذابیت‌های اپلیکیشن از پزشک این است که بیمار امکان دریافت مشاوره با متخصص عفونی و مشاوره پزشکی آنلاین را داشته، و با استفاده از این خدمات می‌توانند بدون اتلاف وقت، با صرف هزینه کم‌تر، و بدون نیاز به تحمل شلوغی مطب به صورت کاملا آنلاین ازپزشک مورد نظر خود به راحتی مشاوره آنلاین دریافت نمائید و یا ویزیت شوید. برای استفاده از این خدمات ارزشمند کافی است اپ ازپزشک را نصب کرده تا از تمامی خدمات مخصوص بیماران بهره‌مند شوید.
عوارض واکسن مالاریا
همانند هر واکسن دیگری، واکسن مالاریا نیز ممکن است عوارض جانبی ایجاد کند. این عوارض معمولاً خفیف هستند و به طور خود به خود برطرف می‌شوند. برخی از عوارض شایع واکسن مالاریا عبارتند از:
- عوارض موضعی: بسیاری از افراد ممکن است در محل تزریق واکسن دچار درد، تورم یا قرمزی شوند. این عوارض معمولاً طی چند روز برطرف می‌شوند.
- عوارض عمومی: عوارض عمومی ممکن است شامل تب، سردرد، خستگی و بدن‌درد باشد. این علائم معمولاً خفیف هستند و طی چند روز برطرف می‌شوند.
- عوارض نادر: در موارد نادر، واکسن مالاریا ممکن است عوارض جدی‌تری ایجاد کند. این عوارض معمولاً شامل واکنش‌های آلرژیک شدید است که نیاز به مراقبت‌های پزشکی فوری دارند.
درمان خانگی بیماری مالاریا
اگرچه واکسن‌ها و داروهای ضد مالاریا ابزارهای اصلی در مبارزه با این بیماری هستند، اما برخی از روش‌های درمان خانگی می‌توانند به کاهش علائم و تسریع بهبود کمک کنند. این روش‌ها شامل موارد زیر است:
- مصرف مایعات فراوان: یکی از مهم‌ترین نکات در درمان مالاریا، مصرف مایعات فراوان است. این امر به کاهش تب و تعریق و جلوگیری از کم‌آبی بدن کمک می‌کند.
- استراحت کافی: استراحت کافی برای بهبود سریع‌تر بیمار بسیار مهم است. استراحت به بدن این امکان را می‌دهد که انرژی لازم برای مقابله با عفونت را جمع‌آوری کند.
- تغذیه مناسب: مصرف غذاهای سبک و مغذی مانند میوه‌ها و سبزیجات تازه می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن و تسریع در بهبود کمک کند.
- سرکه سیب: سرکه سیب را با آب مخلوط کرده، در حوله ای خیس کرده و به مدت 10-12 دقیقه روی گوساله ها نگه دارید.
- آب زنجبیل: زنجبیل را در آب بجوشانید و روزانه 1 تا 2 فنجان بنوشید.
- دارچین و عسل: دارچین و پودر فلفل را در آب بجوشانید. عسل را به آب صاف شده اضافه کنید و 1 تا 2 بار در روز بنوشید.
- آب تازه: روزانه ۲ تا ۳ لیوان آب پرتقال، آب لیموترش شیرین یا آب گریپ فروت مصرف کنید.
- چای و شیر: هر روز 2 فنجان چای گیاهی یا شیر زردچوبه میل کنید.
پیبشنهاد ویژه: انواع عفونت های پوستی پس از گزیدگی حشرات (آنتی بیوتیک)
نام دیگر بیماری مالاریا
مالاریا در طول تاریخ با نام‌های مختلفی شناخته شده است. یکی از نام‌های معروف دیگر مالاریا، “تب و لرز” است. این نام به دلیل علائم اصلی بیماری که شامل تب و لرزش‌های شدید است، به مالاریا اطلاق شده است.
نتیجه‌گیری
مالاریا یکی از بیماری‌های عفونی و مرگبار جهان است که نیازمند توجه ویژه و تلاش‌های گسترده برای کنترل و ریشه‌کن کردن آن است. توسعه واکسن مالاریا به عنوان یکی از مهم‌ترین پیشرفت‌ها در مبارزه با این بیماری می‌تواند نقشی کلیدی در کاهش موارد ابتلا و مرگ‌ومیر ناشی از آن ایفا کند. با وجود چالش‌های موجود، پیشرفت‌های علمی در این زمینه امیدواری‌های زیادی را به همراه دارد. از سوی دیگر، افزایش آگاهی عمومی و استفاده از روش‌های پیشگیرانه می‌تواند نقش مؤثری در کاهش شیوع مالاریا و حفظ سلامت جوامع داشته باشد.
