بیماری فتق حالتی است که یکی از قسمت‌های داخلی بدن از بخشی که دچار ضعف در عضله یا دیواره بافت اطراف آن است بیرون می‌زند. ماهیچه‌ها معمولا به اندازه کافی قوی و سفت هستند تا اندام‌ها و روده‌ها را در جای خود نگه دارند، اما در صورت ایجاد نقاط ضعیف، بیماری فتق ایجاد می‌شود. در بسیاری موارد، عمل فتق برای درمان آن ضروری می‌گردد.
فتق ها انواع مختلفی دارند
- فتق ناف
- فتق کشاله ران
- فتق ران
- فتق دیافراگم
فتق ناف
در نوزادان، به ویژه در نوزادان نارس و کودکان خردسال بسیار شایع است. بیماری فتق ناف به صورت یک توده بدون درد در داخل یا نزدیک ناف ظاهر می‌شود و ممکن است هنگام خنده، سرفه، گریه یا توالت بزرگتر و در هنگام استراحت کوچکتر شود. در بسیاری از موارد، فتق ناف خودبخود به داخل بازمی‌گردد و تا زمانی که کودک به 4 یا 5 سالگی برسد، ماهیچه‌ها دوباره بسته می‌شوند. بیماری فتق ناف در بزرگسالان نیز می‌تواند ایجاد شود که نیازمند درمان است.
فتق کشاله ران (اینگوینال)
شایع ترین نوع بیماری فتق است که می‌تواند به صورت تورم یا توده در کشاله ران یا بزرگ شدن کیسه بیضه ظاهر شود و می‌تواند دردناک باشد. این توده اغلب هنگام بلند کردن اشیا از زمین ظاهر و زمان دراز کشیدن ناپدید می‌شود.
فتق ران (فمورال)
نوع نادری از فتق است که به صورت یک توده دردناک در قسمت داخلی بالای ران یا کشاله ران ظاهر می‌شود. این توده اغلب می‌تواند به داخل رانده شده یا زمان دراز کشیدن ناپدید شود. سرفه یا زور معمولا باعث ظهور این فتق می‌گردد.
فتق دیافراگم (هیاتوس)
ممکن است بدون علامت باشد و مشکلی برای فرد ایجاد نکند اما برخی افراد علایم زیر را تجربه می‌کنند:
- احساس سوزش دردناک در قفسه سینه، اغلب بعد از مصرف غذا (سوزش سر دل)
- ریفلاکس اسید
- بوی بد دهان
- آروغ و احساس نفخ
- احساس بیمار بودن
- مشکل یا درد هنگام بلع
فتق شایع است و یک وضعیت پزشکی تهدید کننده زندگی نیست. زمانی که اندازه فتق شروع به بزرگ شدن و ایجاد درد می‌کند، پزشک جراح عمل فتق را تجویز می‌نماید. این وضعیت با فشار دادن بافت بیرون زده به جای خود و دوختن ناحیه ترمیم می‌شود. با توجه به تشخیص، پزشک جراحی باز یا لاپاراسکوپی فتق را انجام خواهد داد.
پیشنهاد مقاله: لیست پزشکان فوق تخصص گوارش | چه زمانی به متخصص گوارش مراجعه کنم؟
خوابیدن بعد از عمل فتق
بهبودی پس از عمل فتق مستلزم آن است که بیماران از بسیاری از فعالیت‌های سنگین مانند بلند کردن وزنه‌های سنگین، انجام ورزش‌های شدید و کشش بیش از حد ناحیه خودداری کنند. یکی دیگر از فعالیت هایی که تحت تاثیر عمل فتق قرار می‌گیرد، خواب است. بیماران باید مراقب باشند که فشار زیادی بر ناحیه جراحی شده وارد نکنند تا به خوبی بهبود یابد و این ممکن است نیاز به تغییر نحوه خواب بیمار داشته باشد. خواب بعد از عمل جراحی برای کمک به درمان فتق بسیار مهم است، اما به خواب رفتن پس از عمل فتق می‌تواند بسیار چالش برانگیز باشد زیرا دردی که در شکم احساس می‌شود می‌تواند حتی با کوچکترین حرکت، مانند تغییر وضعیت یا تنفس، بدتر شود.
پس از عمل فتق چگونه باید خوابید؟
موثرترین راه‌ها برای به خواب رفتن بعد از عمل فتق شامل مصرف داروهای مسکن تجویز شده توسط پزشک، خوابیدن با شیب 30 تا 45 درجه، استفاده از تکنیک‌هایی برای داخل و خارج شدن از رختخواب، و کنترل شرایطی مانند سرفه است که می‌تواند باعث افزایش درد شود.
در اینجا 8 راه برای خواب بعد از جراحی فتق مشاهده می کنیم:
- یکی از مهم ترین کارهایی که می‌توان برای بهبود کیفیت خواب و تسریع درمان فتق پس از جراحی انجام داد، خوابیدن در حالتی است که بالاتنه در شیب 30 تا 45 درجه قرار داده شود.
تا زمانی که محل جراحی به طور کامل بهبود نیابد، پزشکان توصیه می‌کنند که در چند هفته اول به پشت بخوابید و بالاتنه‌تان رو به بالا باشد. خوابیدن در این وضعیت فواید بسیاری دارد، از جمله:
- جلوگیری از فشارهای غیرضروری و پارگی ناخواسته بخیه محل جراحی هنگام استراحت
- بهبود کنترل و تحرک اندام بدون تأثیر بر بخیه ها
- کاهش ناراحتی و تسریع بهبودی پس از جراحی
- برطرف کردن مشکلات دیگری مانند آپنه خواب، ریفلاکس اسید و احتقان بینی و گلو
پس از عمل فتق، یک تخت قابل تنظیم، یک صندلی، یک بالابر تخت، یک بالشتک گوه‌ای یا یک دسته بالش بهترین گزینه‌ها برای خوابیدن در حالت مایل هستند. برخی از افراد ممکن است خوابیدن در رختخواب شیبدار را به عنوان یک عامل مختل کننده خواب منظم خود بدانند. این افراد می‌توانند با شیب 10 درجه شروع کنند و به تدریج در طی 5 تا 7 روز آن را به 30 درجه افزایش دهند.
استفاده از تخت قابل تنظیم بهترین راه برای خوابیدن در شیب و ارتفاع مناسب بعد از عمل فتق است زیرا ثبات بسیار خوبی دارد و می‌تواند بیمار را در وضعیت مطلوبی نگه دارد.
استفاده از تکنیک‌های مناسب برای داخل و خارج شدن از رختخواب
داخل و خارج شدن از رختخواب به خصوص پس از جراحی فتق ممکن است یک چالش باشد زیرا این حرکات باعث انقباض عضلاتی می‌شود که در طول جراحی بریده شده‌اند. همچنین، این حرکات می‌تواند سبب کشیده شدن بخیه‌ها شده و ممکن است آنها را باز کند. بهتر است بعد از عمل فتق، داخل و خارج شدن از رختخواب به آرامی و در مراحل کوتاه انجام شود.
یکی از جذابیت‌های اپلیکیشن از پزشک این است که بیمار امکان دریافت مشاوره و مشاوره پزشکی آنلاین را داشته، و با استفاده از این خدمات می‌توانند بدون اتلاف وقت، با صرف هزینه کمتر، و بدون نیاز به تحمل شلوغی مطب به صورت کاملا آنلاین ازپزشک مورد نظر خود به راحتی مشاوره دریافت نمائید و یا ویزیت شوید. برای استفاده از این خدمات ارزشمند کافی است اپ ازپزشک را نصب کرده تا از تمامی خدمات مخصوص بیماران بهره‌مند شوید.
کنترل درد را با داروهای مسکن توصیه شده توسط پزشک
علاوه بر اقدامات ذکر شده، مصرف مسکن‌های تجویز شده توسط پزشک یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که می‌توان برای کنترل درد در شب و خواب بهتر بعد از عمل فتق انجام داد. درد خفیف تا متوسط تا دو هفته پس از جراحی فتق تا زمانی که محل زخم به طور کامل بهبود یابد طبیعی است. درد شدید می‌تواند مانع از به خواب رفتن شود، خواب عمیق را کاهش دهد یا فرد را زودتر از خواب بیدار کند. کمبود خواب همچنین می‌تواند به خستگی شدید و طولانی شدن زمان بهبودی منجر گردد.
بهتر است در چند روز ابتدایی مسکن های کوتاه مدت را به صورت شبانه روزی ادامه داد و برای مصرف قرص تا شروع درد منتظر نماند. داروهای بدون نسخه (OTC) مانند استامینوفن یا داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن نیز ممکن است برای کمک به کاهش درد ناشی از عمل فتق استفاده شوند. همچنین می‌توان از تکنیک‌های کاهش درد جایگزین مانند طب سوزنی برای تکمیل این داروها استفاده کرد. اگر درد با وجود مصرف مسکن، شدید باشد یا ماهیت درد در طول دو هفته تغییر نماید باید برای بررسی روند بهبود زخم، عفونت یا عوارض دیگر به جراح مراجعه کرد.
کنترل سایر شرایطی که می‌توانند بر خواب تأثیر بگذارند
سرفه، بیداری شبانه به دلیل ادرار کردن، سندروم پای بیقرار، و اختلالات خواب می‌تواند رسیدن به خواب و آرامش پس از عمل فتق را دشوارتر نماید.
- از دارو یا فیزیوتراپی قفسه سینه برای توقف سرفه دردناک استفاده کنید.
- قبل از خواب مصرف مایعات را کاهش دهید و یا جهت کاهش بیدار شدن برای ادرار کردن در شب، دارو مصرف نمایید.
- در مورد مدیریت علائم حسی غیرطبیعی با پزشک خود صحبت کنید.
یک روال بهداشت خواب مناسب
اثرات بیهوشی، هورمون های استرس، نور زیاد و سایر شرایط ممکن است بر چرخه خواب تأثیر بگذارد. محیط خواب آرام می‌تواند کمک کند بعد از عمل فتق بهتر بخوابید. همچنین بهتر است به یک برنامه خواب منظم پایبند باشید.
به تدریج فعالیت های ملایم را از سر بگیرید
در حالی که پس از جراحی فتق باید از انجام فعالیت‌های شدید خودداری کنید، باید به محض اینکه پزشک تشخیص داد، ورزش ملایم را نیز شروع نمایید زیرا اجتناب کامل از فعالیت ها برای درمان فتق بسیار مضر است. اما بهتر است از فعالیت های بدنی سنگین مانند وزنه برداری و شنا خودداری کنید. فعالیت های فیزیکی سبک مانند پیاده روی در فضای باز انتخاب مناسبی است.
پیشنهاد ویژه: علت درد ناف چیست و چگونه درمان می شود؟
از محرک هایی که می‌توانند خواب را مختل کنند اجتناب کنید.
نیکوتین، الکل، قهوه، چای و نوشیدنی های کافئین دار می‌توانند فعالیت مغز را افزایش داده و بعد از عمل فتق، خوابیدن را سخت تر کنند. از مصرف این مواد در بعدازظهر و عصر خودداری نمایید. اجتناب کامل از محرک ها بهترین استراتژی برای کیفیت خواب بهتر بعد از جراحی و به طور کلی است.
از غذاهایی که باعث یبوست می‌شوند اجتناب نمایید.
پس از ترمیم فتق،از سرگیری رژیم غذایی عادی مجاز است؛ اما باید از غذاهایی که باعث یبوست می‌شوند مانند غذاهای تند، گوشت قرمز و لبنیات پرهیز نمایید. زیرا این امر می‌تواند فشار داخل شکمی را در حین حرکات روده افزایش و بر ناحیه جراحی فشار وارد کند.
روزانه حداقل چهار لیوان آب بنوشید و فعالیت بدنی سبک را به برنامه خود اضافه کنید تا یبوست را کاهش دهید. در صورت یبوست از زور زدن خودداری نمایید.
سوالات متداول
آیا پس از عمل فتق می‌توانم به پهلو بخوابم؟
برای بیماران فتق ناف خوابیدن به پهلو پس از جراحی آسان نیست و معمولاً توصیه نمی‌شود. با این حال، کسانی که به پهلو می‌خوابند، می‌توانند بالشی را زیر پهلوی ران خود قرار دهند تا کمی شیب ایجاد کند و احساس خوابیدن بدون درد به پهلو را دوباره ایجاد نماید.
آیا بعد از جراحی فتق می‌توانم روی شکم بخوابم؟
خوابیدن روی شکم برای بیماران جراحی فتق ناف توصیه نمی‌شود. زیرا خوابیدن در این وضعیت فشار زیادی به شکم وارد می کند که می تواند در روند بهبودی اختلال ایجاد نموده همچنین به ستون فقرات آسیب برساند.
تفاوت بین جراحی فتق باز و جراحی فتق لاپاراسکوپی چیست؟
ترمیم فتق لاپاراسکوپی یک روش کم تهاجمی با درد کمتر، از دست دادن خون کمتر و بهبودی سریعتر است. جراح در این روش سوراخ های ریزی در شکم ایجاد و نقص را ترمیم می کند. جراحی باز شامل یک برش بزرگ از طریق عضله شکم است که زمان بهبودی طولانی‌تری را طلب می‌کند و خطر از دست دادن خون، درد و عفونت را افزایش می‌دهد. از نظر هزینه، جراحی لاپاراسکوپی نسبت به جراحی باز هزینه بیشتری دارد.
آیا رابطه جنسی بعد از ترمیم فتق بهتر است؟
برخی از مطالعات نشان می دهد که دردهای مربوط به رابطه جنسی پس از جراحی کم تهاجمی بیماران تا 82 درصد کاهش می یابد. با این حال، درد حین فعالیت جنسی معمولاً در 2.3 تا 9 درصد بیماران پس از جراحی، صرف نظر از نوع ترمیم فتق، ظاهر می شود.
آیا فتق می تواند بر باروری مردان تأثیر بگذارد؟
با وجود اینکه فتق کشاله ران در مجاورت بیضه ها قرار دارد، اکثر اوقات بیماران مبتلا به فتق با مشکلی در باروری یا عملکرد جنسی مواجه نمی شوند.
