در تاریخ 5 آذر 1402 – توسط دکتر غزل روستایی بازنگری و بروزرسانی شد.
فهرست مطالب
سالانه میلیون ها مرگ بر اثر سیگار در دنیا رخ می دهند. از جمله عوارض سیگار می توان به بیماری های انسدادی مزمن ریه (COPD)، سرطان ریه، پانکراتیت، بیماری های دستگاه گوارش، افزایش خطر سندروم متابولیک و افزایش ریسک بیماری های اتوایمیون اشاره نمود. سیگار همچنین نقش مهمی در افزایش غلظت خون، افزایش بیماری های قلبی عروقی و سکته قلبی دارد. پلی سیتمی یا غلظت خون بالا، به افزایش هموگلوبین یا هماتوکریت در خون محیطی به طور مثال به دنبال استعمال سیگار گفته می شود. غلظت خون بالا علل متعددی دارد و بررسی علت غلظت خون بالا در تعیین نوع درمان حائز اهمیت فراوان می باشد.
غلظت خون به معنای افزایش تعداد گلبول های قرمز خون در بدن بوده و نوعی بیماری محسوب می شود. افزایش تعداد گلبول های قرمز خون در بدن به این معنا می باشد که جریان خون به سمت اندام های بدن کاهش یافته و حتی گاهی لخته خون در بدن تشکیل میشود.
افزایش تعداد گلبول های قرمز در واحد حجم خون ، منجر به غلظت خون می شود. گلبول های قرمز خون، اکسیژن را به اندام ها و بافت های بدن منتقل می کنند. وجود بیش از حد این سلول ها باعث غلیظ شدن خون شده و می تواند منجر به لخته شدن خون و سایر عوارض شود. همچنین لخته ها می توانند جریان خون را به اندام های حیاتی مانند قلب یا مغز مسدود کنند و در ادامه منجر به حمله قلبی یا سکته در فرد شوند.
برای درک بهتر این بیماری باید بگوییم که حجم اصلی گلبول های قرمز را هموگلوبین یا همان پروتئین حمل کننده اکسیژن تشکیل داده است و غلظت خون هم زمانی بوجود می آید که اکسیژن کافی در بدن وجود نداشته باشد.
به همین دلیل با کمبود اکسیژن هورمونی به نام اریتروپویتین از کلیه ترشح می شود که این هورمون، مغز استخوان را برای ساخت بیشتر گلبول قرمز تحریک می‌کند تا بتواند کمبود اکسیژن رسانی به بافت های بدن را با افزایش گلبول قرمز جبران کند. به همین دلیل اگر میزان هموگلوبین خون در آقایان بیشتر از ۱۸ و در خانم ها بیشتر از ۱۶ در دسی لیتر باشد، می گویند که فرد به غلظت خون مبتلا شده است.
ما در این مطلب از مجله سلامتی ازپزشک تصمیم داریم در رابطه با تاثیر سیگار بر افزایش غلظت خون صحبت کنیم. چنانچه غلظت خون دارید و سیگار هم می کشید تا انتهای این مطلب همراه ما باشید و به خواندن ادامه دهید.
غلظت خون بالا و سیگار و اهمیت آن:
پلی سیتمی یا غلظت خون بالا به افزایش هموگلوبین بیشتر از 16/5 mg/dl یا هماتوکریت بیشتر از 49% در مردها و هموگلوبین بیشتر از 16 mg/dl یا بیشتر از 48% در زن ها گفته می شود. غلظت خون بالا به دو دسته مهم تقسیم بندی می شود:
- پلی سیتمی نسبی (Relative Polycythemia): افزایش غلظت خون به دلیل کاهش حجم پلاسما و بدون افزایش حقیقی توده RBC رخ می دهد. غلظت خون بالا در این موارد ممکن است به دنبال سیگار، اسهال، استفراغ و یا مصرف داروهای دیورتیک رخ دهد. سیگار یکی از شایع ترین علل غلظت خون بالا به دلیل کاهش حجم می باشد.
- پلی سیتمی حقیقی (Absolute Polycythemia): افزایش حقیقی توده RBC می باشد که ممکن است به طور اولیه یا ثانویه ایجاد گردد.
مضرات سیگار
ارتباط غلظت خون بالا و کشیدن سیگار
همان طور که در قسمت قبل نیز اشاره شد، پلی سیتمی به 2 دسته نسبی و حقیقی تقسیم بندی می گردد. سیگار شایع ترین علت غلظت خون بالا به دلیل کاهش حجم می باشد. اما پلی سیتمی حقیقی نیز می تواند به علل اولیه یا ثانویه ایجاد گردد. غلظت خون بالای اولیه ممکن است به علل ارثی مانند مت هموگلوبینمی مادرزادی و یا علل اکتسابی مانند پلی سیتمی ورا ایجاد گردد. علل پلی سیتمی حقیقی ثانویه عبارتند از:
- هیپوکسی و بیماری های قلبی-ریوی: آپنه انسدادی خواب، شانت قلبی راست به چپ و بیماری های مزمن ریوی
- بیماری های کلیه: تنگی شریان کلیوی، کیست کلیه، هیدرونفروز و پیوند کلیه
- ترشح اریتروپویتین: تومورهای مترشحه اریتروپویتین مانند کارسینوم سلول کبدی، کارسینوم سلول کلیوی، همانژیوبلاستوم و لیومیوم رحمی
- سایر علل: مصرف آندروژن ها و استروئیدهای آنابولیک به دنبال بدنسازی و مسمومیت با کبالت
هامن طور که توضیح داده شد، علاوه بر سیگار، غلظت خون بالا علل متعدد دیگری نیز دارد که باید به طور دقیق مورد ارزیابی قرار گرفته شوند.
آیا سیگار بر افزایش غلظت خون موثر است؟
در رابطه با تاثیر سیگار بر افزایش غلظت خون بهتر است اینگونه صحبت کنیم که شما در زمان استعمال دخانیات و با مصرف سیگار ، سموم فیلتر را وارد خون خود می کنید .
لازم به ذکر است که وارد شدن این سموم در خون خطرات زیادی به همراه دارد. خطراتی چون :
باعث افزایش غلظت خون و افزایش احتمال تشکیل لخته خون در افراد می شود.
بالا بردن فشار خون و ضربان قلب، در نتیجه، قلب بیشتر از حد معمول کار می کند.
رگ ها را باریک می کند که باعث پایین آمدن میزان خون سرشار از اکسیژن و گردش کمتر آن در بدن می شود.
مجموع این تغییرات در بدن هنگام مصرف سیگار خطر باریک شدن عروق و تشکیل لخته خون را بالا می برد که ممکن است حمله ی قلبی یا سکته را به همراه داشته باشد.
اگر در زمینه غلظت خون به اطلاعات بیشتری نیاز دارید و نیاز به مشاوره در این زمینه دارید کافی است اپلیکیشن از پزشک را نصب و از خدمات ان بهره‌مند شوید.
علت غلظت خون بالا در افراد سیگری، مولتی فاکتوریال می باشد. بیش از 4000 ترکیب آسیب رسان در سیگار شامل رادیکال های آزاد، نیکوتین و کربن مونوکسید دیده می شوند. غلظت خون بالا در افراد سیگاری ممکن است به علل مختلفی مانند هیپوکسی، استنشاق کربن مونوکسید، کاهش حجم پلاسما و یا بیماری های ثانویه به مصرف سیگار مانند COPD ایجاد گردد.
کربن مونوکسید به هموگلوبین متصل شده و با ایجاد کربوکسی هموگلوبین که نوعی هموگلوبین غیرفعال می باشد، مانع انتقال اکسیژن به بافت ها می گردد. این پروسه نقش مهمی در افزایش غلظت خون به دنبال استعمال دخانیات ایفا می کند. همچنین هیپوکسی بافتی منجر به افزایش ترشح اریتروپویتین گشته و به دنبال آن هماتوکریت و توده RBC نیز افزایش می یابند. سیگار بر روی سایر پارامترهای خونی نیز موثر بوده و به طور کلی ممکن است منجر به موارد زیر گردد:
- لکوسیتوز
- MCV بالا
- MCH بالا
- هموگلوبین بالا
- هماتوکریت بالا
این تغییرات در مردهای سیگاری بیشتر دیده می شوند و با افزایش احتمال آترواسکلروز به دنبال سیگار و غلظت خون بالا همراه می باشند.
تاثیر سیگار بر چهره
بررسی های اولیه در افراد مبتلا به غلظت خون بالا
اولین قدم جهت بررسی غلظت خون بالا، افتراق پلی سیتمی نسبی و حقیقی جهت افتراق غلظت خون بالا به دنبال سیگار و یا سایر علل می باشد. افزایش توده RBC به تنهایی جهت تشخیص غلظت خون بالا به دنبال سیگار کافی نمی باشد و ممکن است ثانویه به آنمی و یا تالاسمی ایجاد شده باشد. به طور کلی بررسی های اولیه جهت تشخیص علت غلظت خون بالا عبارتند از:
- بررسی سیانوز لب ها، انگشتان، کلابینگ و ارگانومگالی
- بررسی فانکشن کبد، کلیه و الکترولیت ها
- بررسی تماس های شغلی با کربن مونوکسید مانند کار در آتش نشانی، رانندگی تاکسی و کار در تونل
- بررسی شرح حال دارویی مانند مصرف دیورتیک ها، استروئیدهای آنابولیک و آندروژن ها
- بررسی RBC mass و حجم پلاسما: امروزه به ندرت استفاده می گردد
- اندازه گیری سطح اریتروپویتین: سطح پایین اریتروپویتین با پلی سیتمی ورا مرتبط می باشد
- اندازه گیری اشباع اکسیژن شریانی: در بیماری های قلبی ریوی و یا ارتفاع بالا کاهش می یابد
- اندازه گیری کربوکسی هموگلوبین: کربوکسی هموگلوبین بیشتر از 5% به نفع غلظت خون بالا می باشد
- بررسی تومورهای مترشحه اریتروپویتین: سونوگرافی کلیه ها جهت بررسی کیست یا کانسر کلیه، CT scan مغز جهت بررسی همانژیوبلاستوم مغز و CT scan شکم و لگن جهت بررسی لیومیوم رحم و هپاتوم کبدی
پس از انجام اقدامات فوق، درمان غلظت خون بالا با توجه به علت آن آغاز می گردد. به طور مثال قدم اول جهت درمان غلظت خون بالا ، ترک سیگار می باشد.
خون رقیق بهتر است یا غلیظ؟
جواب این سوال هیچ کدام است! همان طور که تاثیر سیگار بر افزایش غلظت خون مخرب می باشد، خون رقیق نیز با ضررهای متعددی برای سلامتی همراه می باشد. لذا بهترین حالت، خون با غلظت طبیعی می باشد، نه رقیق و نه غلیظ! عوارض غلظت خون بالا عبارتند از:
- احساس خستگی
- گرگرفتگی
- قرمزی سر و گردن
- گزگز یا بی حسی انگشتان دست و پا
- سردرد
- ضعف
- سبکی سر
- تنگی نفس
- اختلالات بینایی مانند احساس تاری دید
- خون دماغ شدن
- خونریزی از لثه ها
- افزایش تعریق
- خارش پوست
- افزایش فشار خون
یکی از جذابیت‌های اپلیکیشن از پزشک این است که بیمار امکان دریافت مشاوره و مشاوره پزشکی آنلاین را داشته، و با استفاده از این خدمات می‌توانند بدون اتلاف وقت، با صرف هزینه کمتر، و بدون نیاز به تحمل شلوغی مطب به صورت کاملا آنلاین ازپزشک مورد نظر خود به راحتی مشاوره دریافت نمائید و یا ویزیت شوید. برای استفاده از این خدمات ارزشمند کافی است اپ ازپزشک را نصب کرده تا از تمامی خدمات مخصوص بیماران بهره‌مند شوید.
علل اولیه و ثانویه افزایش غلظت خون چیست؟
اینکه چرا غلظت خون در فردی بالا می رود به علل اولیه و ثانویه ارتباط دارد. در علل اولیه مغز استخوان تعداد زیادی گلبول قرمز را بدون هیچ محرک خارجی تولید می کند که به آن پلی سیتمی (polycythemia) و یا اریتروسیتوز (erythrocytosis) می گویند. اریتروسیتوز اولیه گاهی ارثی است و این بیماری به دلیل جهش در ژن هایی که تعداد گلبول های قرمز خون در مغز استخوان را کنترل می کنند، ایجاد می شود.
در علل ثانویه افزایش گلبول های قرمز به دلیل یک بیماری زمینه ای یا استفاده از برخی داروها رخ می دهد. در واقع، هنگامی که مقدار کافی اکسیژن به بافت ها نمی رسد، بدن در پاسخ به این کمبود اکسیژن و برای جبران آن از طریق کلیه ها هورمون اریتروپویتین تولید و ترشح می کند که این هورمون محرک مغز استخوان برای تولید گلبول قرمز است. در نتیجه کمبود اکسیژن رسانی به بافت ها با افزایش تعداد گلبول های قرمز جبران خواهد شد.
علل اریتروسیتوز ثانویه عبارتند از استعمال دخانیات مانند سیگار، قلیان و… ، کمبود اکسیژن به علت بیماری های مزمن ریوی یا زندگی در ارتفاعات، مصرف بعضی از داروها مانند استروئیدها و دیورتیک ها و کیست های کلیوی و تومورها.
تاثیر سیگار بر افزایش غلظت خون
عوارض رقیق شدن بیش از حد خون
از طرف دیگر، عوارض رقیق شدن بیش از حد خون نیز عبارتند از:
- افزاش خطر خونریزی
- افزایش خونریزی های قاعدگی
- خونریزی های گوارشی
- خونریزی از بینی و لثه ها
- کبودی های غیرمعمول
- سبکی سر
عوارض سیگار کشیدن برای مردان
فقط ده ثانیه پس از اولین پک سیگار کافی است تا هزاران ماده سمی وارد مغز، قلب، ریه ها و سایر قسمت های بدن شما شوند. مواد سمی موجود در دود سیگار تقریبا به تمام ارگان ها و اعضای داخل بدن آسیب می زنند و با افزایش خطر تعداد زیادی از بیماری ها همراه هستند. تاثیر سیگار بر افزایش غلظت خون نیز یکی از این بیماری ها می باشد که خود با عوارض دیگری مانند افزایش خطر سکته مغزی و … همراه می باشد.
علاوه بر جسم، سیگار بر روح و جان شما نیز اثر می گذارد، آسیبی که اطرافیان شما (همکاران یا کسانی که با شما زندگی می کنند)، نیز از آن مصون نمی باشند. از جمله عوارض سیگار کشیدن برای مردان، می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- کاهش بینایی و کوری به خصوص در افراد بلای 65 سال
- دیابت نوع دو
- شکستگی لگن
- اختلالات نعوظ
- سرطان کولون و رکتوم
- روماتیسم مفصلی
- بیماری های لثه و دندان ها
- سرطان ریه، لب، زبان، دهان، بینی، مری، گلو، تارهای صوتی، کلیه، مثانه و …
- بیماری های انسدادی ریه
- بیماری قلبی
- قطع عضو
- افزایش ابتلا به عفونت
- کاهش شنوایی
- پوکی استخوان
- گلوکوم یا آب سیاه
- کاتاراکت یا آب مروارید
- آترواسکلروز یا تصلب شرایین
- بیماری عروق محیطی
عوارض سیگار برای زنان
حین کشیدن سیگار، مواد شیمیایی از طریق ریه ها وارد بدن شما می شوند، سپس از طریق جریان خون به سایر قسمت های بدن نیز می رسند. به طور کلی سیگار با کاهش سلامتی بدن همراه می باشد. در این مورد می توانید از پزشک متخصص زنان مشاوره بگیرید. سایر عوارضی که در قسمت قبل توضیح داده شد، عوارض انحصاری سیگار برای زنان عبارتند از:
- حاملگی خارج از رحم
- شکاف کام و شکاف لب در نوزاد زنان حامله
- کاهش باروری و افزایش خطر نازایی
- افزایش ناهنجاری های جنینی حین حاملگی
- زایمان زودرس و وزن کم نوزاد حین تولد
- یائسگی زودرس
- سقط جنین
- مرده زایی
- مسمومیت حاملگی یا پره اکلامپسی
- بی نظمی های قاعدگی و افزایش احساس درد حین خونریزی قاعدگی
- خشکی واژن
- افزایش خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم یا سرویکس
اثرات قلبی سیگار و سیستم قلبی عروقی
در کنار افزایش غلظت خون، اثرات قلبی سیگار حائز اهمیت می باشد. سیگار باعث افزایش تشکیل پلاک در رگ های خونی می شود. بیماری کرونری قلب زمانی رخ می دهد که شریان هایی که خون را به عضله قلب می رسانند توسط پلاک، تنگ یا توسط لخته مسدود شوند. مواد شیمیایی موجود در دود سیگار باعث غلیظ شدن خون و تشکیل لخته در داخل سیاهرگ ها و شریان ها می شود.
در واقع، سیگار بر کل سیستم قلبی عروقی، که شامل قلب، خون و عروق خونی است، تأثیر می گذارد. اثرات قلبی سیگار می تواند جدی باشد و با گذشت زمان، باعث مشکلات شدید سلامتی مانند سکته مغزی یا نارسایی قلبی شوند.
مهم ترین عوارض سیگار بر سیستم قلبی عروقی:
- فشار خون بالا
- گرفتگی عروق (آترواسکلروزیس)
- بی نظمی ضربان قلب (آریتمی)
- بیماری عروق کرونر
- سکته مغزی و قلبی
- حمله قلبی
- بیماری عروق محیطی
- نارسایی قلب
تاثیر سیگار بر چهره
تاثیر سیگار بر چهره
یکی دیگر از عوارض نیکوتین، اثر بر روی پوست، مو و ناخن ها می باشد. تاثیر سیگار بر چهره مخرب می باشد و مواد سمی موجود در دود سیگار به ساختار پوست، مو و ناخن اثر می گذارند و آن را برهم می زنند. از جمله تاثیرهای سیگار بر چهره می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- تسریع در پیری
- افزایش چین و چروک های پوستی
- تاخیر در بهبود و ترمیم زخم ها
- هیدرآدنیت چرکی (نوعی بیماری پوستی که با تاول های دردناک همراه می باشد)
- بروز یا تشدید پسوریازیس
- سرطان پوست
- سرطان لب
- آلوپسی آندروژنیک (نوعی ریزش مو در مردها)
- افزایش عفونت های قارچی ناخن
- قاشقی شدن ناخن ها
- ریزش مو
- ظهور لکه های زرد متمایل به قهوه ای بر روی انگشتان، زبان و دندان ها
رابطه سیگار و ابتلا به سرطان
بر اساس مطالعات متعدد، رابطه مستقیم و اثبات شده ای بین سیگار کشیدن و بسیاری از انواع سرطان وجود دارد. سیگار کشیدن می تواند خطر ابتلا به سرطان را تقریباً در هر نقطه از بدن شما افزایش دهد که شامل انواع سرطان زیر است:
- سرطان مثانه
- لوسمی میلوئید حاد
- سرطان دهانه رحم
- سرطان روده بزرگ
- سرطان مری
- سرطان کلیه و رحم
- سرطان حنجره
- سرطان کبد
- سرطان اوروفارنکس (که می تواند شامل قسمت هایی از گلو، زبان، لوزه ها و کام نرم باشد)
- سرطان پانکراس
- سرطان معده یا معده
- سرطان نای، برونش و ریه
عوارض سیگار بر مغز
نیکوتین موجود در دود سیگار بسیار اعتیاد آور می باشد. نیکوتین منجر به افزایش آزادسازی هورمون دوپامین از مغز می گردد. اثرات افزایش دوپامین در بدن عبارتند از:
- احساس نشاط
- افزایش تمرکز
- افزایش انرژی
پس از کاهش سطح نیکوتین در بدن، بدن نیاز شدیدتری به دوپامین احساس می کند. هرچی فرد به مدت طولانی تری سیگار بکشد، بدن برای حفظ احساس شادابی به دوپامین بیشتری نیاز دارد. بدین ترتیب بدن شما به نیکوتین وابسته می گردد! پس از وابستگی به نیکوتین، زمان هایی که سطح آن در بدن کاهش می یابد، علائمی شبیه به ترک در بدن پدیدار می شوند.
لذا فرد علائمی مانند احساس اضطراب، بی قراری، افسردگی، سردرد و اختلال تمرکز پیدا می کند.
نیکوتین همچنین با تنگ کردن عروق و تاثیر سیگار بر افزایش غلظت خون، با افزایش فشار خون و افزایش خطر تشکیل لخته در بدن همراه می باشد. لذا سکته مغزی نیز یکی دیگر از عوارض سیگار بر مغز می باشد.
درمان غلظت خون بالا و نقش ترک سیگار
درمان غلظت خون بالا و نقش ترک سیگار
جهت درمان قطعی غلظت خون بالا، بررسی علت زمینه ای آن ضروری می باشد. به طور مثال چنانچه غلظت خون بالاطرح باشد، ترک سیگار قدم اول جهت درمان غلظت خون بالا می باشد. پس از برطرف کردن علت زمینه ای غلظت خون بالا مانند غلظت خون بالا در اثر سیگار کشیدن و یا سایر علل ذکر شده در قسمت قبل، مجددا CBC چک می گردد، و چنانچه هموگلوبین به حد نرمال رسیده باشد، نیاز به اقدام اضافه تری نمی باشد. اما در صورت عدم بازگشت هموگلوبین یا هماتوکریت به میزان نرمال، بررسی سایر علل غلظت خون بالا ضروری می باشند.
همچنین همواره باید به 2 نکته مهم جهت درمان غلظت خون بالا توجه داشته باشید:
- یک روش مهم جهت ارزیابی و تایید غلظت خون بالا، ارزیابی مجدد هماتوکریت طی چند روز پس از قطع دخانیات می باشد. چنانچه هماتوکریت بیشتر از 4% کاهش یافته باشد، غلظت خون بالا به دنبال استعمال دخانیات تایید می گردد. همچنین 2 الی 3 ماه پس از قطع سیگار، غلظت خون به میزان نرمال باز می گردد.
- چنانچه غلظت خون به دنبال بیماری های قلبی ایجاد شده باشد، فلبوتومی ممکن است منجر به تشدید هیپوکسی بافتی گردد و لذا باید با احتیاط و در صورت هماتوکریت بالای 65% و علامتدار و جهت حفظ هماتوکریت در سطح %55_60 انجام گردد.
همان طور که توضیح داشته شد، مهم ترین قدم جهت درمان غلظت خون بالا، برطرف کردن علت ایجاد آن می باشد. به طور مثال چنانچه غلظت خون بالا مطرح باشد، ترک سیگار قدم اول جهت درمان غلظت خون بالا می باشد. لذا توصیه می گردد تمام افرادی که به طور اتفاقی یا طی بررسی ها متوجه غلظت خون بالا می گردند، حتما از طریق مشاوره پزشکی آنلاین، علت آن را بررسی و برطرف نمایند.
4 دیدگاه در “تاثیر سیگار بر افزایش غلظت خون”
مطلب خوبی بود همکار گرامی
سلام، ببخشید من دچار افسردگی ماژور، استرس و بیخوابی شدید هستم، برای افسردگی مدت ۱۵ جلسه در بیمارستان بستری و تحت شوک تراپی قرار گرفتم و همچنین نزدیک به چهل جلسه rtms انجام دادم دو سال هم دارو درمانی انجام دادم و جلساتی هم مشاوره رفتم . اکنون هیچ نتیجه ای نگرفته ام، بشدت افسرده و منزوی شده ام، تحصیلاتم فوق لیسانس و سه ساله بخاطر افسردگی م بیخوابی خانه نشین شده ام علاقه و انگیزه ای برای کار و فعالیت ندارم. دست و پاهام بشدت یخ میزنه و غیر قابل تحمله، درخواست کمک دارم
سلام بر شما
حتماً باید تحت نظر پزشک روانپزشک / روانشناس متبحر باشید تا مشکلتون حل شود.
سلام تشکر از شما بابت توضیحات دقیق، ساده و مفید