در تاریخ 14 آبان 1402 – توسط دکتر غزل روستایی بازنگری و بروزرسانی شد.
رفلاکس در نوزادان زمانی رخ می دهد که نوزاد بعد از مدت زمان کوتاهی که تغذیه کرده است، مقدار زیادی از محتوای معده را بالا بیاورد. این حالت برگردانده شدن غذا که با عنوان رفلاکس در نوزادان شناخته می شود معمولا با بزرگتر شدن نوزاد برطرف می شود و بهبود می باید. اما اگر این عمل غیر طبیعی باید و ممتد باشد و بعد از 18 ماهگی هم همچنان ادامه داشته باشد، نیاز است که برای درمان قطعی رفلاکس نوزاد به متخصص کودکان مراجعه شود.
ما در این مطلب از سری مقالات ازپزشک به معرفی کامل این بیماری از علل تا علائم، همچنین درمان آن پرداخته ایم. اگر شما هم نوزاد در خانه دارید حتما برای مشاوره آنلاین با یکی از متخصصان کودک اپلیکیشن ازپزشک را نصب کنید و در هر زمان که خواستید از مشاوره پزشک بهره ببرید. چرا که در موارد بسیار نادر، رفلاکس در نوزادان می تواند نشانه ای از مشکلات حادتر مانند آلرژی یا انسداد باشد که در این زمان مراجعه به یک متخصص کودک امری بسیار ضروری محسوب می شود.
برای دریافت اطلاعات بیشتر همراه ما باشید و به خواندن این مطلب ادامه دهید.
رفلاکس نوزاد چیست؟
در ابتدا به معرفی کامل این موضوع که رفلاکس نوزاد چیست می پردازیم و سپس موادر دیگر مربوط به بیماری را بررسی می کنیم. همانگونه که می دانید لوله ای که مواد غذایی را از دهان به معده منتقل می کند مری نام دارد. اگر نوزادی به رفلاکس معده مبتلا باشد یعنی محتوای معده آن به داخل مری بازگشته و از دهان خارج می شود. در واقع اگر نوزادان بیشتر از 12 تا 14 ماه درگیر این بیماری باشند نیاز به درمان فوری دارند چرا که به بیماری (GERD) مبتلا شده اند.
این بیماری در نوزادان بسیار شایع است و تقریبا در نیمی از نوزادان در 3 ماه اول زندگی شان روزانه و بارها رفلاکس معده رخ می دهد. اما این بیماری ممکن است با شروع غذاهای کمکی نوزاد بهبود پیدا کند و برطرف شود.
نوزادانی که رفلاکس دارند یعنی عضله اسفنکتر پایین مری آنها به طور کامل شکل نگرفته و به درستی بسته نمی شود. این ماهیچه به عنوان یک دریچه بین مری و معده عمل می کند و زمانی که کودک غذا می خورد این عضله شل می شود تا غذا از مری به معده نوزاد برود. اگر این دریچه کارش را به درستی انجام ندهد باعث می شود تا محتویات معده کودک به مری بازگردد و از دهان نوزاد خارج شود. در حالت عادی این دریچه باید بسته باشد تا بتواند از بازگشت غذا به مری و دهان نوزاد جلوگیری کند.
انواع رفلاکس در نوزادان
همانگونه که در ابتدای متن به آن اشاره کردیم این بیماری از رایج ترین بیماری های مربوط به نوزادان بوده و رفلاکس در نوزادان معمولا در هفته دوم و یا سوم پس از تولد آنها شروع می شود. رفلاکس در ماه های چهارم تا پنجم به اوج می رسد و در حالت عادی در بین ماه های نهم تا دوازدهم نوزاد برطرف می شود. نوزادان با داشتن این شرایط شیری که تغذیه می کنند را استفراغ می کنند که این حالت می تواند در زمان تغذیه آنها و حتی بعد از آن اتفاق بیافتد.
نگران نباشید چون رفلاکس نوزاد عادی و بسیار طبیعی است و معمولا تا دو ماه اول زندگی آنها شروع می شود.دقت داشته باشید که نوزادانی که آب دهان خود را بیرون می ریزند احتمالا به درجاتی از بیماری رفلاکس معده دچار شده اند.
یکی از جذابیت‌های اپلیکیشن از پزشک این است که بیمار امکان دریافت مشاوره و مشاوره پزشکی آنلاین را داشته، و با استفاده از این خدمات می‌توانند بدون اتلاف وقت، با صرف هزینه کمتر، و بدون نیاز به تحمل شلوغی مطب به صورت کاملا آنلاین ازپزشک مورد نظر خود به راحتی مشاوره دریافت نمائید و یا ویزیت شوید. برای استفاده از این خدمات ارزشمند کافی است اپ ازپزشک را نصب کرده تا از تمامی خدمات مخصوص بیماران بهره‌مند شوید.
عوامل رفلاکس در نوزادان
رفلاکس نوزاد به عوامل متعددی بستگی دارد که البته تمامی عوامل به یکدیگر مرتبط هستند. عوامل تشدید کننده رفلاکس نوزادان چیست؟ در نوزادان، حلقه عضلانی بین مری و معده و دریچه تحتانی مری، به طور کامل تشکیل نشده است و به همین دلیل اجازه می‌دهد که محتوای معده در مسیر برگشت جریان پیدا کند. نوزادانی که طاق باز می خوابند بیشتر به رفلاکس مبتلا می شوند و چون رژیم غذایی آنها مایع است همین نکته هم رفلاکس در آنها را تشدید می کند. رفلاکس معمولا بعد از غذا خوردن آنها رخ می دهد اما می تواند بعد از سرفه و گریه نوزاد هم اتفاق بیفتد.
علت رفلاکس در نوزادان
از دیگر عواملی که باعث رفلاکس در نوزادان می شود می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تنگی دریچه پیلور: این دریچه بین معده و روده قرار گرفته است و در صورت تنگی مانع از عبور غذا از معده به سمت روده می گردد.
- حساسیت غذایی: به خصوص حساسیت به پروتئین شیر گاو در رژیم غذایی مادر یا شیرخوار ممکن است منجر به رفلاکس در نوزادان شود.
- ازوفاژیت ائوزینوفیلیک: ائوزینوفیل ها نوعی از گلبول های سفید هستند که در این بیماری در دیواره مری تجمع می یابند و به آن آسیب می رسانند.
- سندروم سندیفر (Sandifer syndrome): یکی از علل نادر رفلاکس در نوزادان می باشد که با حرکات غیرطبیعی سر در آن ها همراه می باشد.
رفلاکس در نوزادان نارس، مبتلا به بیماری سیستیک فیبروزیس، فلج مغزی و نوزادانی که سابقه جراحی مری داشته اند بیشتر دیده می شود.
علائم رفلاکس در نوزادان
از مهم ترین علائم و نشانه های رفلاکس در نوزادان می توان به برگردان غذا و استفراغ اشاره کرد. تا زمانی که کودک سالم و راضی باشد و به خوبی رشد کند، رفلاکس جای نگرانی ندارد و نوزاد شما این مشکل را پشت سر می گذارد. اما اگر نوزادی بد غذا باشد ممکن است که محتوای معده اسیدی شده و گلو و مری را تحریک کند؛ دقیقا شبیه به همان چیزی که با رفلاکس اسید اتفاق میفتد.
علائمی که نشان می دهد نوزادتان احتمالا ریفلاکس دارد عبارتند از:
- بیرون تف کردن شیر در حین یا بعد از پایان شیرخوردن که ممکن است چندین نوبت در روز اتفاق بیافتد
- اشکالات در تغذیه نوزاد – مانند پس زدن غذا، عُق زدن یا حالت خفگی پیدا کردن
- سکسکه یا سرفه ی مداوم
- گریه ی بیش از اندازه یا فریاد زدن در حین تغذیه شدن
- عفونت های گوش مکرر
- دل درد و مشکل بلع کودک
- کم غذا خوردن یا امتناع از غذا خوردن
علائم رفلاکس پنهان در نوزادان
همانگونه که می دانید تقریبا یک پنجم نوزادان به ریفلاکس دچار هستند اما این بیماری نوع پنهان هم دارد که علائم آن باعث می شود تا علائم رفلاکس پنهان در نوزادان از دیگر بیماری ها متمایز باشد.
علائم رفلاکس پنهان در نوزادان عبارتند از :
- مشکلات تنفسی مانند خس خس سینه، تنفس صدا دار، یا مکث در تنفس (آپنه تنفسی)
- عق زدن و تف کردن
- گرفتگی بینی
- سرفه مزمن
- مشکل در تنفس
- شرایط مزمن تنفسی مانند برونشیت و عفونت گوش
- مشکل در شیر دادن به نوزاد
- وزن گیری کم و یا لاغر شدن کودک
متاسفانه نوزادان مبتلا به ریفلاکس پنهان غذا را به بیرون از دهان پرتاب نمی کنند که همین موضوع می تواند تشخیص بیماری در آن ها را دشوار کند.
علائم رفلاکس نوزاد یک ماهه
علائم رفلاکس در نوزادان یک ماهه نیز همانند سایر نوزادان می باشد. قوس دادن به پشت، کولیک، تحریک پذیری، بی قراری، سرفه، اختلالات بلع شیر، خس خس سینه یا اختلالات تنفسی، استفراغ، افزایش آب دهان و کمبود انرژی از جمله علائم رفلاکس در نوزادان یک ماهه می باشند.
مدفوع نوزاد رفلاکسی
مدفوع نوزاد رفلاکسی اغلب تفاوت چندانی با مدفوع نوزاد معمولی ندارد و همانند آن ها به رنگ زرد یا سبز دیده می شود. اما چنانچه تغییرات زیر را در مدفوع نوزاد رفلاکسی دید، حتما سریعا ازپزشک مشاوره درخواست کنید:
- مدفوع سیاه رنگ
- مدفوع خونی
- دفع موکوس همراه با مدفوع
روش تشخیص رفلاکس در نوزادان
تشخیص با توجه به علائم و آزمون فیزیکی صورت می پذیرد. اگر نوزاد شما سالم باشد و در رشد آن اختلالی وجود نداشته باشد نیازی به دادن برخی آزمایش ها وجود ندارد. چنانچه بیماری در نوزاد جدی باشد پزشک متخصص آزمایشات زیر را برای تشخیص درست درخواست می کند:
- سونوگرافی که این تست برای تشخیص گرفتگی بین دریچه بین معده و روده کوچک استفاده می شود
- تست های آزمایشگاهی که در این تست خون و اوره به تشخیص و یا رد کردن دلایل احتمالی تکرار استفراغ و اضافه نکردن وزن کمک می کند.
- بررسی PH مری در این روش پزشک یک لوله باریک را از طریق بینی یا دهان کودک، به مری وارد می کند تا بتواند اسیدیته را اندازه گیری کند.
- عکس قفسه سینه که در این روش اگر پزشک به تنگی مری مشکوک باشد، عکسبرداری اشعه ایکس از قسمت فوقانی دستگاه گوارش توصیه می‌شود.
- اندوسکوپی فوقانی که در این روش پزشک برای تشخیص و یا حذف مشکلات احتمالی در مریٰ مانند باریک شدن (تنگی) و یا التهاب (زوفاژیت) استفاده کرده و یک لوله مخصوص مجهز به لنز دوربین و چراغ را از طریق دهان فرزند شما وارد مری معده و قسمت ابتدایی روده کوچک می کند.
آیا رفلاکس در نوزادان خطرناک است؟
رفلاکس در نوزادان اغلب بی خطر است؛ با افزایش سن و بدون نیاز به درمان بهبود می یابد و هیچ عارضه ای نیز برجای نمی گذارد. اما به ندرت ممکن است رفلاکس در نوزاد خطرناک باشد که در این صورت باید حتما با پزشک مشورت نمود. علائم خطر رفلاکس در نوزادان عبارتند از:
- استفراغ مکرر یا استفراغ خونی
- اسهال شدید یا مدفوع خونی
- ذات الریه یا عفونت ریه
- وزن نگرفتن نوزاد
- گریه طولانی تر از دو ساعت
- پرهیز از نوشیدن یا غذا خوردن برای مدت زمان طولانی
- استفراغ جهنده پس از هر نوبت تغذیه و گرسنگی
- خواب آلودگی
لذا چنانچه نوزاد شما در کنار رفلاکس هر یک از علائم بالا را نیز داشته باشد، باید هر چی سریع تر ازپزشک مشاوره درخواست کنید.
درمان قطعی رفلاکس معده نوزادان
اگر نوزاد شما به خوبی در حال وزن گرفتن است و بطور کلی خوب به نظر می رسد، نیازی به درمان رفلاکس نوزاد نیست. اگر نوزاد شما در سختی باشد یا رفلاکس او به دلیل مشخص و شناخته شده ای ایجاد شده باشد درمان ها و توصیه های زیر به کار گرفته خواهد شد.
توصیه هایی برای تغذیه ی نوزاد
ماما یا پزشک ممکن است نحوه ی تغذیه نوزادتان را بررسی کند و تغییراتی را در شیوه ی تغذیه ی او به شما پیشنهاد نماید که به بهبود رفلاکس نوزادتان کمک کند. این تغییرات عبارتند از:
- گرفتن آروغ نوزادتان بطور منظم پس از تغذیه او
- تغذیه ی مکرر نوزاد اما با مقادیر کمتر
- برای مدت کوتاهی (بیست الی سی دقیقه) بعد از تغذیه نوزاد را سرپا نگه دارید
- از شیرخشک های با فرمول غلیظ تر که احتمال کمتری برای بالا آوردنشان وجود دارد، استفاده کنید- این شیرها را بدون نسخه می توانید خریداری کنید اما تنها در صورتیکه توسط پزشک توصیه شده اند از آنها استفاده کنید.
اگر پزشک شما فکر می کند که نوزادتان ممکن است به شیر گاو آلرژی داشته باشد به شما توصیه خواهد کرد از فرمول های ویژه ی شیرخشک که حاوی شیرگاو نیستند، استفاده کنید.
داروها برای رفلاکس نوزاد
نوزادانی که رفلاکس دارند معمولا نیازی به مصرف دارو نخواهند داشت اما گاهی اوقات اگر پزشک احساس کند که مشکل جدی است ممکن است داروهای زیر برای نوزادتان تجویز شود:
- مهارکننده های پمپ پروتونی و آنتاگونیست های گیرنده ی اچ 2 که سطح اسید را در معده کاهش می دهند لذا محتویات درون معده، مری را چندان تحریک نخواهند کرد.
مهارکننده های پمپ پروتونی و آنتاگونیست های گیرنده ی اِچ-۲ زمانی تجویز می شوند که نوزاد شما در ناراحتی باشد یا از خوردن امتناع می کند.
بهترین قطره برای رفلاکس نوزاد
باتوجه به این که اغلب موارد رفلاکس در نوزادان با اصلاح روش نگهداری کودک برطرف می شوند، اغلب توصیه به درمان دارویی نمی گردد. اما چنانچه رفلاکس به حدی شدید باشد که مانع از رشد طبیعی کودک و افزایش وزن طبیعی او گردد، می توان از داروهای زیر برای کاهش علائم رفلاکس در نوزادان بهره گرفت:
- امپرازول
- لانزوپرازول
- فاموتیدین
- سایمتیدین
- آنتی اسیدها
مصرف موقت این داروها ممکن است در بهبود علائم نوزاد کمک کننده باشند؛ اما مصرف مداوم آن ها با عوارض جانبی متعددی برای کودک همراه است و توصیه نمی شود. لانزوپرازول و امپرازول اثر قوی تری در بهبود رفلاکس شیرخوار نسبت به فاموتیدین و سایمتیدین ایفا می کنند.
جراحی
در تعداد کمی از نوزادان اغلب در نوزادانی با بیماری زمینه ای جدی مانند فلج مغزی برای درمان ریفلاکس معده به مری نیاز به عمل جراحی است تا حلقه ی عضلانی که در انتهای مری قرار دارد، تنگ شود. همچنین اگر انسداد یا تنگی در مری، معده یا روده ی کوچک وجود داشته باشد، ممکن است نیاز به جراحی باشد.
درمان خانگی برای رفلاکس در نوزادان
- وعده های غذایی نوزادتان را بیشتر و مقدار هر وعده را کمتر کنید. اگر از شیشه شیر استفاده می کنید، به کودکتان مقدار کمتری از حالت معمول غذا بدهید و اگر نوزاد از شیر خودتان تغذیه می کند مدت زمان شیردهی را کوتاه کنید. به طور خلاصه به نوزاد بیش از حد شیر ندهید.
- حتما بعد از غذا زمانی را به آروغ زدن کودک اختصاص دهید چرا که آروغ زدن های متوالی در حین و بعد از غذا خوردن می تواند از افزایش هوا در معده کودک جلوگیری کند.
- در محیطی که نوزاد نگهداری می شود، سیگار نکشید.
- حین خواباندن سعی کنید کودک به طور کامل طاق باز نباشد و بین سر و بدن او با بالش زاویه ایجاد کنید.
درگذشته برای درمان خانگی رفلاکس در نوزادان فرمول غذایی آنها را غلیظ می کردند تا حالت ریفلاکس در آنها رخ ندهد. البته این روش نسبتا قدیمی بوده و در نوزادان کوچکتر از سه ماه توصیه نمی شود. غلیظ کردن فرمول غذایی، کالری غیر ضروری اضافی وارد رژیم غذایی کودک می کند و ممکن است منجر به خفگی، انسداد و یا سایر مشکلات در حین تغذیه گردد. البته می توان با احتیاط از نشاسته برنج، غلات و سرلاک های مخصوص نوزادان برای افزایش غلظت تغذیه آن ها استفاده نمود. برای این منظور 30 سی سی از شیر مادر با یک قاشق غذاخوری غلات نوزاد یا سرلاک ترکیب می شود.
رفلاکس در نوزادان معمولا دلیل جدی برای نگرانی ندارد اما در صورتی که پس از ۱۸ ماهگی رفلاکس کودک شما ادامه داشته باشد، یا علائم غیرعادی مشاهده شود، توصیه می شود که هر چه سریع تر با پزشک متخصص کودکان مشورت کنید و یا در خانه با یکی از متخصصان کودک ازپزشک مشاوره آنلاین داشته باشید.
برای درمان خانگی تغییرات شیوه زندگی مانند رعایت رژیم غذایی و استفاده از غذاهای خانگی، عدم استفاده از غذاهای آماده کودک، علاوه بر تامین سلامت نوزاد ، باعث کاهش علامت های رفلاکس در نوزاد می شود.
همچنین ماساژ کودکان با روغن های مخصوص کودک یا روغن های خانگی مانند روغن زیتون و روغن نارگیل در بهبود علائم و علائم گوارشی آنها تاثیر بسزایی دارد.
قرار دادن سر نوزاد در ماه های اول تولد با زاویه ۳۰ درجه هنگام خواب هم باعث کاهش علائم می شود به همین دلیل شما می توانید با قرار دادن یک بالش نازک زیر سر شیرخوار به بهبودی رفلاکس نوزاد کمک کنید و علائم آن را کاهش دهید.
درمان رفلاکس نوزاد یک ماهه
درمان رفلاکس در نوزادان یک ماهه نیز همانند سایر نوزادان که در بالا توضیح داده شد، می باشد. با این تفاوت که در نوزادان کوچکتر از سه ماه از غلیظ کردن تغذیه کودک بهتر است پرهیز گردد. اغلب علل رفلاکس در این نوزادان به دنبال شیر دادن بیش از حد، درست نگرفتن آروغ آن ها، سرپا نگه نداشتن، سیگار کشیدن اطراف کودک و طاق باز خواباندن آن ها می باشد و با اصلاح روش نگهداری از کودک به راحتی قابل بهبود می باشد. بیش از نود درصد این نوزادان با افزایش سن به طور کامل بهبود می یابند و نیاز به درمان دارویی ندارند. برخی تحقیقات اشاره داشته است که خطر ابتلا به رفلاکس معده به مری در آینده نیز در این نوزادان افزایش می یابد، اما هنوز تایید نشده است.
سوالات متداول
بهترین قطره برای رفلاکس نوزاد کدام است؟
اگرچه که اغلب موارد رفلاکس نوزادان بدون نیاز به درمان دارویی بهبود می یابند، اما در صورتی که رفلاکس به حدی شدید باشد که مانع از رشد کودک و وزن گیری گردد، امپرازول و و لانزوپرازول بهترین داروهای مهارکننده اسید معده در نوزادان می باشند.
علائم رفلاکس نوزاد یک ماهه چیست؟
قوس دادن به پشت، کولیک و درد شکم، تحریک پذیری، بی قراری، سرفه، اختلالات بلع شیر، خس خس سینه یا اختلالات تنفسی، استفراغ، افزایش آب دهان و کمبود انرژی، گرفتگی صدا، وزن گیری کم و امتناع از شیر خوردن از جمله علائم رفلاکس در نوزادان یک ماهه می باشند.
مدفوع نوزاد رفلاکسی چگونه است؟
مدفوع نوزاد رفلاکسی اغلب تفاوت چندانی با مدفوع نوزاد معمولی ندارد و همانند آن ها به رنگ زرد یا سبز دیده می شود. اما چنانچه مدفوع نوزاد به رنگ سیاه دیده شود، خون در آن رویت شود یا موکوس همراه با آن دفع گردد، باید حتما ازپزشک مشاوره درخواست نمود.
3 پاسخ
کاملا مفید و قابل استفاده بود، تشکر از شما
ممنون
خوشحالیم که مورد توجهتون قرار گرفته
ممنون از مطالب مفیدتون