طب ایرانی یا طب مبتنی بر طبع بدن، یک مکتب سنتی پزشکی با هزاران سال سابقه پربار است. مفهوم مزاج و نظریه سرد-گرم، نشان دهنده تفاوت های فردی در عملکردهای فنوتیپی، روانی، معنوی و فیزیولوژیکی است. مزاج نقش تعیین کننده ای در تعیین برنامه درمانی دارد، تا جایی که بیماری مشابه در بیماران با انواع مختلف مزاج ممکن است نیاز به درمان های متفاوتی داشته باشد. سرماخوردگی عارضه ای است که در طب سنتی ایران به دقت توضیح داده شده است. پزشکان ایرانی در قرون وسطی از برخی گیاهان دارویی در درمان سرماخوردگی استفاده می کردند که برخی از آنها امروزه نیز به کار می روند.
با توجه به افزایش مقاومت باکتریایی به آنتی بیوتیک ها و عوارض داروهای آنتی بیوتیکی و ضد التهابی، به نظر می رسد که ترکیبات مختلف گیاهان دارویی می تواند در تولید داروهای جدید مفید باشد.
سرما خوردگی
سرماخوردگی یک بیماری عفونی ویروسی است که بینی و گلو را تحت تاثیر قرار می دهد. بزرگسالان اغلب دو یا سه بار در سال و نوزادان و کودکان خردسال ممکن است بیشتر سرما بخورند. سرماخوردگی معمولا در عرض 7 تا 10 روز بهبود می یابد اما علائم ممکن است در افرادی که سیگار می کشند بیشتر طول بکشد. بیشتر اوقات، برای درمان سرماخوردگی معمولی نیازی به مراقبت های پزشکی وجود ندارد اما در صورت عدم بهبود یا بدتر شدن علائم، باید به پزشک مراجعه کرد.
به بیماری های بینی و گلو که توسط میکروب ها یا ویروس ها ایجاد می شود، عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی می گویند.
درمان سرماخوردگی با طب سنتی عبارتند از:
برخی فرآورده‌های طبیعی از داروهای گیاهی، به‌ویژه داروهای سنتی ایرانی، بر ضد ویروس سرماخوردگی عمل می کنند. داروهای گیاهی سنتی در سال‌های اخیر به دلیل دسترسی، مقرون به صرفه بودن، ایمنی، اثربخشی امیدوارکننده و سازگار با محیط زیست، توجه بیشتری را به خود جلب کرده است. داروهای گیاهی مخازن با ارزشی هستند که در صنایع آرایشی و بهداشتی، غذایی و دارویی مورد استفاده قرار گرفته اند. این داروها مهم ترین زمینه برای کشف داروهای ضد ویروسی جدید برای مبارزه با بیماری های عفونی مانند سرماخوردگی و انفلوانزا هستند. گیاهان و نسخه های گیاهی سنتی را می توان برای پیشگیری و درمان سرماخوردگی در زندگی ارگانیک در نظر گرفت.
پیشنهاد مقاله: درمان سرماخوردگی در خانه با گیاهان دارویی
مصرف اویشن
با داروهای گیاهی ساده‌ای که معمولا در خانه‌ها پیدا می‌شود می‌توان سرماخوردگی را درمان کرد. یکی از این داروها آویشن است. آویشن سرشار از «فنول» بوده و یک ضدعفونی کننده موثر محسوب می‌شود. متخصصان معتقدند که این گیاه برای درمان التهاب مجاری تنفسی مفید است.
“ توصیه مهم: بهتر است مواد گیاهی به صورت داروهای گیاهی که با روش علمی و استاندارد تهیه و فرموله شده است مصرف گردد. “
درمان سرماخوردگی با مواد گیاهی
- بخور دادن در دوره سرماخوردگی باعث باز شدن مجاری تنفسی می شود. زیرا گرما باعث انبساط رگ‌های خونی و افزایش سرعت جریان خون شده و به این ترتیب سرعت عکس‌العمل سیستم ایمنی بدن را بالا می‌برد.
یکی از بخورهای مفید بخور با اسطوخودوس است. برای این کار ۵ قطره روغن اسطوخودوس را به یک کاسه آب داغ اضافه کنید و به مدت ۱۵ دقیقه بخور دهید. اگر سرماخوردگی‌تان شدید بود این کار را روزی سه مرتبه تکرار کنید. - اکالیپتوس هم به دلیل اینکه ضدعفونی کننده و خلط آور است، به طور مستقیم روی سلول‌های برونش تأثیر می‌گذارد، ترشحات ریوی را روان کرده و التهاب مجاری تنفسی را درمان می‌کند. برای درمان سرماخوردگی ۱۵ تا ۲۰ قطره روغن اکالیپتوس را در ۲۵ میلی گرم روغن مایع گیاهی ریخته و سینه‌تان را با آن ماساژ دهید. هر روز ۳ مرتبه این کار را تکرار کنید.
- گل ختمی از دیگر گیاهان موثر در درمان سرفه‌های خشک سرماخوردگی است و می‌توانید آن را به‌صورت دم‌‌کرده یا جوشانده استفاده کنید. استفاده از این گیاه یا شکل دارویی آن در افراد دیابتی توصیه نمی‌شود.
- کتیرا و سرخارگل برای تقویت و افزایش سیستم ایمنی بدن ، پرسیاوش برای درمان تب، دارچین برای درمان سوء‌هاضمه، گرفتگی عضلات و همچنین افزایش سطح انرژی و بهبود گردش خون هم مفید هستند. ترکیب دارچین و عسل هم عفونت‌ها را از بین می‌برد.
بر اساس نظریات طب سنتی، اگر به شکل پرتکرار به سرماخوردگی مبتلا می‌شوید، پس سیستم ایمنی قوی ای ندارید.
درمان سرماخوردگی در خانه:
- کم اشتهایی در حین سرماخوردگی فرآیندی سودمند برای پاک‌سازی دستگاه تنفس و بهبودی زودتر به شمار می‌رود. بنابراین هنگام درمان سرماخوردگی اصرار به مصرف غذا (به ویژه غذاهای سنگین) به خصوص در مورد کودکان توصیه نمی‌شود. غذا در این شرایط باید سبک و خوشگوار باشد و علاوه بر ارزش غذایی، بتواند عملکردهای دارویی نیز داشته باشد.
- سوپ رقیق کم گوشت(در صورت تب بهتر است گوشت حذف شود) با هویج و جعفری و مرزه، شلغم و کمی سیر به علاوه پودر آویشن شیرازی و دارچین نمونه خوبی از آن است.
- مصرف ماست، پنیر، خامه، غذاهای خمیری مانند ماکارونی، سرخ کردنی‌ها و موز ترشحات سینوس و سینه را غلیظ‌تر می‌کند و در طی دوره بیماری باید از آنها پرهیز کرد.
- برای رقیق شدن و دفع ترشحات غلیظ پشت حلق یا ریه، مصرف برگ آویشن شیرازی همراه با قدری پودر ریشه شیرین بیان سودمند است. این دو گیاه که طبیعت گرم و خشک دارند در بازار گیاهان دارویی ایران به آسانی پیدا می‌شوند.
درمان سرماخوردگی در خانه به این شکل است که پس از اینکه درباره ابتلا به این بیماری اطمینان حاصل کردید، به قول افراد متخصص در طب سنتی کار ساده‌ای دارید.
مایعات:
در درمان سرماخوردگی به منظور کاهش علائم و همچنین بهبود سیستم ایمنی بدن از مصرف بیش اندازه مایعات بپرهیزید. این کار تنها پروسه بیماری شما را طولانی تر می کند.در صورت تشنگی آب مورد نیاز خود را از طریق مقدار کمی آب ولرم، یا ترکیب عالی آب ولرم و کمی عسل طبیعی و چندقطره آب لیمو و یا آب‌میوه تامین کنید. استفاده از نوشیدنی‌هایی نظیر نوشابه به علت وجود کافئین خود موجب افزایش طول درمان و بروز مشکلات مرتبط با آن خواهد شد.
غرغره کردن:
برای کاهش گلودرد، غرغره کردن آب و نمک بارها به تجربه ثابت شده است. در صورتی که در گلویتان احساس سوزش و التهاب می‌کنید، مقداری نمک دریا را در یک لیوان آب به خوبی حل کرده و آن را غرغره کنید. آب نمک مصرفی شما باید رقیق و ولرم باشد.
در طب سنتی آبریزش بینی خودبه‌خود امری منفی محسوب نشده و حتی لازم است. تاکید شد تا جایی که امکان دارد راه خروج ترشحات بینی در این دوران را نگیریم. زیرا باعث خروج ضایعات و بیرون راندن مواد زاید به بیرون است و همچنین از بیماری های دیگر هم پیشگیری می کند. با این حال برای درمان سرماخوردگی یا زکام راه‌کارهای ساده‌ای وجود دارد که می‌توان از آنها به عنوان روش‌های اثربخش درمان سرماخوردگی یاد کرد.
-
جوشانده ترکیبی:
زوفا، شیرین بیان و انجیر را به میزان مساوی مخلوط کرده و بجوشانید و پس از تهیه صاف کنید. ترکیب فوق را با ترنجبین شیرین کرده و روزی دو لیوان بنوشید.
-
حریره:
استفاده از حریره بادام در کنار سبوس گندم و عسل در درمان سرماخوردگی برای کاهش علائم بیماری بسیار مفید است.
-
عسل:
در فصول سرد سال باعث کاهش ابتلا و درمان سرماخوردگی خواهد شد.
-
چای پونه و بابونه:
با افزایش قدرت ایمنی بدن باعث کاهش احتمال ابتلا به سرماخوردگی در فصول سرد سال می‌شود.
-
نخود:
در آش و… هنگام سرماخوردگی علاوه بر این که باعث کاهش علائم سرماخوردگی می‌شود، باعث تامین بخشی از ویتامین‌ها و مواد معدنی موردنیاز برای بدن خواهد شد.
-
سوپ جوجه مرغ محلی:
این سوپ باعث تقویت بدن می‌شود. حتما از سبزیجات تازه استفاده کنید.
-
زنجبیل:
برخی معتقدند زنجبیل یک آنتی‌هیستامین طبیعی محسوب می‌شود. حداکثر میزان مجاز مصرف زنجبیل 2 گرم در روز است. با این کار به کاهش علائمی چون گرفتگی بینی و بی‌حالی کمک شایانی خواهید کرد(افراد با طبع گرم در اجرای این دستور احتیاط کنند.)
درمان سرماخوردگی کودکان و نوزادان در طب سنتی
در طب سنتی برای درمان خانگی سرماخوردگی کودکان نیز نسخه‌های ویژه‌ای وجود دارد. در نظر داشته باشید قبل از استفاده از این داروها باید با یک پزشک متخصص در طب سنتی مشورت کنید.
-
دمنوش درمان سرماخوردگی کودک و نوزاد
یک قاشق غذاخوری آویشن را به همراه یک قاشق غذاخوری پنیرک در دو لیوان آب سرد حل کرده و سپس درون ظرفی چینی بریزید. به‌آرامی به آن حرارت دهید تا به دمای جوش برسد. پس از آن ترکیب را همانند دم کردن چای روی حرارت غیر مستقیم قرار دهید. پس از گذشت 20 دقیقه تا نیم ساعت می‌توانید به منظور درمان سرماخوردگی از آن استفاده کنید.
برای درمان سرماخوردگی بزرگسالان کل این ترکیب در طول روز مصرف شود؛ اما برای کودکان به نسبت سن و وزن میزان مصرف آن را کاهش دهید.
-
اسانس نعنا برای کاهش گرفتگی بینی کودک
برای بازکردن راه بینی کودک و نوزاد چند قطره از اسانس نعنا را روی لباس یا بالش نوزاد و کودک بریزید. اسانس رفته‌رفته تبخیر و باعث باز شدن راه بینی می شود. افزون بر این کیفیت خواب کودک نیز بهبود پیدا می‌کند. بهتر است برای جلوگیری از بروز حساسیت احتمالی از استفاده اسانس روی پوست کودک خودداری کنید.
-
روش کاهش تب کودک در زمان سرماخوردگی
به منظور کاهش تب در درمان سرماخوردگی کودک و نوزاد همانند بزرگسالان می‌توان از پاشویه با آب و نمک دریا استفاده کرد. در هنگام تب حتما توجه داشته باشید کودک یبوست نداشته باشد. هرچند به علت حساس بودن بدن کودک حتما باید به شرایط عمومی او توجه ویژه‌ای داشته باشید. در صورت بروز لرز پاشویه را قطع کرده و بدنش را با پتو بپوشانید. همچنین دقت کنید، نباید دمای بدن کودک را به سرعت کاهش دهید.
یکی از جذابیت‌های اپلیکیشن از پزشک این است که بیمار امکان دریافت مشاوره و مشاوره پزشکی آنلاین را داشته، و با استفاده از این خدمات می‌توانند بدون اتلاف وقت، با صرف هزینه کمتر، و بدون نیاز به تحمل شلوغی مطب به صورت کاملا آنلاین ازپزشک مورد نظر خود به راحتی مشاوره دریافت نمائید و یا ویزیت شوید. برای استفاده از این خدمات ارزشمند کافی است اپ ازپزشک را نصب کرده تا از تمامی خدمات مخصوص بیماران بهره‌مند شوید.
اصول درمان سرماخوردگی
در مکتب طب سنتی ایرانی، محور اصلی علایم و پیگیری روند درمان براساس نوع ترشحات مجاری تنفسی فوقانی تنظیم می‌شود. بر اساس تعریف منابع طب سنتی، منشاء اصلی این ترشحات مغز است و آنچه از مسیر بینی و چشم خارج می‌شود، “زکام” نام دارد و ترشحاتی که به حلق و مجاری تنفسی تحتانی ریخته می‌شود، “نزله” نام دارد.
سیر بیماری سرماخوردگی
از روزهای نخستین تا روزهای پایانی بهبود یا تا بروز عوارض آن چون سینوزیت حاد یا مزمن یا پنومونی دارای علایمی متفاوت است و از دیدگاه مکتب طب ایرانی، تشخیص‌ها و درمان‌های متفاوتی نیز دارد.
در درمان سرماخوردگی های ساده یا اصطلاحاً ویروسی، که علایم آن محدود به آبریزش بینی، بی‌حالی و خستگی است و علایم عفونت باکتریال وجود ندارند، باید از مصرف نابجای داروهایی چون آنتی‌بیوتیک‌ها و کورتون‌ها پرهیز کرد و تا بهبود علایم استراحت نمود.
زکام چیست
در صورتی که طولانی نباشد و منجر به عوارض نگردد، یکی از راههای دفع مواد ناسالم از بدن است و نباید جلوی آن گرفته شود مگر آنکه علایم بیش از 4 تا 5 روز به طول بیانجامد یا علایمی از عفونت‌های باکتریال (مانند تب) وجود داشته باشد که در آن صورت درمان سرماخوردگی با مراجعه به پزشک متخصص و تشخیص دقیق بیماری، تجویز و مصرف داروهای مورد نیاز امکان پذیر است.
در چنین مواردی، درمان گیاهی، تنها به عنوان درمان کمکی قابل توصیه است، نه درمان انتخابی اصلی، همچنین لازم است تا حد امکان در دو سه روز نخست، از سرکوب آبریزش بینی و عطسه احتمالی با آنتی‌هیستامین‌ها پرهیز کنیم.
چه نوشدینی هایی در زمان زکام نخوریم
در زمان زکام، از خوردنی‌هایی که موجب افزایش سردی و تری بدن می‌شوند مانند لبنیات، خیار، گوجه، کاهو، عدس، غذاهای خمیری و لزج مانند ماکارونی و پیتزا، لازانیا، سیب‌زمینی، نان خمیر یا بیات پرهیز و از سوپ‌ها و آش‌های ساده و گرم استفاده کرد.
درون طب سنتی دو نوع نزله گرم و سرد وجود دارد. علامت‌های ذکرشده در نزله گرم، شامل ترشحات رقیق و آبکی بینی و حلق که معمولاً زرد یا بی‌رنگ‌اند، سوزش و خارش و گزش در گلو و حلق و بینی، سرخی چشم‌ها و صورت و احساس حرارت در آنها، التهاب حلق و گرفتگی بینی و صدا است.
پیشنهاد ویژه: بهترین درمان سرماخوردگی با روش های خانگی
اصل درمان سرماخوردگی
در نزله‌های گرم و سرد، به قوام آوردن خلط و ترشحات و آماده کردن آنها برای دفع است، بدین معنا که با تدابیر و داروهای مناسب، خلط رقیق را غلیظ کنیم تا به اعضای ضعیف نریزد و به درستی دفع شود و خلط غلیظ را رقیق کنیم تا امکان دفع پیدا کند.
علامت‌های نزله سرد
بیشتر با علایم مزمن شدن و عوارض سرماخوردگی مانند سینوزیت و برونشیت باکتریایی تطابق دارد و مهم‌ترین این علایم، وجود ترشحات غلیظ و لزج است که به سختی از مجاری تنفسی جدا می‌شود و می‌تواند بیشتر به رنگ سفید و کمتر به رنگ‌های زرد و سبز و تیره باشد ولی در مخاط بینی و راههای هوایی تحتانی، خارش و سوزش و گزش ایجاد نمی‌کنند.
همچنین فرد، دچار سنگینی بدن و کسالت و به‌ویژه سنگینی سر، گرفتگی بینی و صدای تودماغی است که بیشتر با کاهش حس بویایی و چشایی و کمتر با احساس بو و مزه عفونت و دود همراه است ولی علایمی مانند سرخی چشم و چهره و حرارت سر و بدن کمتر است.
درمان سرماخوردگی در این نوع نزله
تا حد زیادی با نزله گرم متفاوت است و عموماً بر رقیق کردن و دفع خلط غلیظ و همچنین رفع تنگی احتمالی راههای هوایی استوار است تا ترشحات در سینوس‌ها و راههای هوایی و بافت ریه حبس نشوند و عفونت احتمالی و انسداد را تشدید نکنند.
سلامتی شما آرزوی ماست.
