بارداری خارج از رحم، یکی از شرایط جدی و اورژانسی در دوران بارداری است که می‌تواند به مشکلات جدی برای سلامت مادر منجر شود. همانطور که تخمک بارور شده رشد می کند، می تواند ترکیده (پاره شود) و می تواند باعث خونریزی تهدید کننده زندگی شود. اگر این اتفاق بیفتد، فوراً به مراقبت های پزشکی نیاز خواهید داشت. اگر آن را درمان نکنید، می تواند کشنده باشد. در واقع، حاملگی خارج از رحم علت اصلی مرگ و میر ناشی از بارداری در سه ماهه اول است. این نوع بارداری زمانی رخ می‌دهد که تخمک بارور شده به جای قرار گرفتن در رحم، در محلی دیگر در دستگاه تناسلی، معمولاً در لوله‌های فالوپ، کاشته می‌شود.
آگاهی از علائم، علل، و روش‌های تشخیص بارداری خارج از رحم می‌تواند به تشخیص زودهنگام و جلوگیری از عوارض جدی کمک کند. در این مقاله به بررسی جامع این موضوع پرداخته خواهد شد.
بارداری خارج از رحم چیست؟
بارداری خارج از رحم، به وضعیتی گفته می‌شود که در آن تخمک بارور شده به جای اینکه به دیواره رحم متصل شود، در محلی دیگر از دستگاه تناسلی زن، مانند لوله‌های فالوپ، تخمدان، گردن رحم، یا حفره شکمی قرار می‌گیرد. در بیش از ۹۵ درصد موارد، این بارداری در لوله‌های فالوپ رخ می‌دهد که به آن «بارداری لوله‌ای» نیز گفته می‌شود. این وضعیت خطرناک است زیرا لوله‌های فالوپ نمی‌توانند رشد جنین را پشتیبانی کنند و در نهایت ممکن است منجر به پارگی لوله و خونریزی شدید داخلی شود.
درخواست نوشتن آزمایش آنلاین دهید!
آزمایش میخوای بدی و نیاز به نسخه اینترنتی آزمایش داری؟ درخواست نوشتن نسخه آزمایش آنلاین ازپزشک داری؟
قبل از درخواست ویزیت، از طریق اپلیکیشن ازپزشک با قیمت خیلی مناسب درخواست نوشتن آزمایش آنلاین بده و بعد از انجام آزمایش با جواب آزمایشت ازپزشک ویزیت بگیر!
انواع بارداری خارج از رحم
بارداری خارج از رحم ممکن است در محل‌های مختلفی از دستگاه تناسلی رخ دهد:
- بارداری لوله‌ای: که شایع‌ترین نوع بارداری خارج از رحم است و در لوله‌های فالوپ اتفاق می‌افتد.
- بارداری تخمدانی: که در تخمدان‌ها رخ می‌دهد و نسبت به نوع لوله‌ای نادرتر است.
- بارداری گردن رحم: که در گردن رحم یا دهانه رحم اتفاق می‌افتد.
- بارداری شکمی: که در حفره شکمی رخ می‌دهد و یکی از نادرترین و خطرناک‌ترین انواع بارداری خارج از رحم است.
اولین علائم بارداری خارج از رحم
شناسایی علائم بارداری خارج از رحم در مراحل اولیه می‌تواند از وقوع عوارض جدی جلوگیری کند. علائم اولیه بارداری خارج از رحم معمولاً در هفته‌های اول بارداری ظاهر می‌شوند و ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- درد یکطرفه شکم: یکی از علائم اولیه بارداری خارج از رحم، درد شدید و مداوم در ناحیه پایین شکم، به ویژه در یک طرف بدن است. این درد می‌تواند به دلیل رشد جنین در محل غیر طبیعی و فشاری که بر بافت‌های اطراف وارد می‌کند، باشد.
- خونریزی واژینال: خونریزی واژینال غیرطبیعی، به خصوص خونریزی خفیف و پراکنده که ممکن است با خونریزی قاعدگی اشتباه گرفته شود، یکی دیگر از علائم بارداری خارج از رحم است. این خونریزی معمولاً سبک‌تر و تیره‌تر از خونریزی قاعدگی طبیعی است.
- ضعف و سرگیجه: احساس ضعف، سرگیجه، و حتی غش ممکن است به دلیل خونریزی داخلی ناشی از پارگی لوله فالوپ باشد. این حالت معمولاً در مراحل پیشرفته‌تر بارداری خارج از رحم رخ می‌دهد و نیازمند مراقبت فوری پزشکی است.
- درد در شانه: یکی دیگر از علائم کمتر شایع اما قابل توجه، درد در ناحیه شانه‌ها است. این درد ممکن است به دلیل تجمع خون در حفره شکمی و فشار بر اعصاب ناحیه دیافراگم ایجاد شود.
علت بارداری خارج از رحم
دلایل مختلفی می‌توانند منجر به بارداری خارج از رحم شوند. در ادامه برخی از علل اصلی این وضعیت بررسی شده است:
- عفونت‌ها و التهاب‌های لوله‌های فالوپ: عفونت‌های ناشی از بیماری‌های مقاربتی مانند کلامیدیا یا گنوره می‌توانند به التهاب و آسیب به لوله‌های فالوپ منجر شوند. این عفونت‌ها می‌توانند باعث انسداد یا تنگی لوله‌ها شده و در نتیجه مانع از عبور طبیعی تخمک بارور شده به سمت رحم شوند.
- عمل‌های جراحی قبلی: سابقه جراحی‌های قبلی بر روی لوله‌های فالوپ، رحم یا سایر اندام‌های تناسلی می‌تواند خطر بارداری خارج از رحم را افزایش دهد. به عنوان مثال، جراحی‌های مربوط به بستن لوله‌های فالوپ یا جراحی‌های ترمیمی بر روی این لوله‌ها می‌تواند باعث ایجاد بافت‌های اسکار و انسداد لوله‌ها شود. این عامل مهم ترین علت برای بارداری خارج از رحم میباشد.
- اختلالات هورمونی: اختلالات در تعادل هورمون‌های تولید مثل می‌تواند باعث مشکلات در تخمک‌گذاری و انتقال تخمک بارور شده به رحم شود. برخی از مطالعات نشان می‌دهند که استفاده از داروهای هورمونی، مانند داروهای تحریک تخمک‌گذاری، می‌تواند خطر بارداری خارج از رحم را افزایش دهد.
- سابقه بارداری خارج از رحم: زنانی که قبلاً بارداری خارج از رحم داشته‌اند، در معرض خطر بیشتری برای تجربه مجدد این وضعیت هستند. این امر به دلیل آسیب‌های احتمالی به لوله‌های فالوپ یا سایر بافت‌های تناسلی در اثر بارداری قبلی است.
- بروز بارداری بعد از عقیم سازی با بستن لوله(TL)
- سابقه ناباروری
- سن بالا
- سیگار
- سابقه ی تماس با دی اتیل بسترول یا DES
پیشنهاد مقاله: علت سفت شدن شکم در بارداری چیست؟
شایع‌ترین علائم بارداری خارج از رحم
در حالی که علائم اولیه بارداری خارج از رحم ممکن است به تدریج بروز کنند، برخی از علائم مشخص و شایع‌تر این وضعیت وجود دارند که معمولاً در مراحل پیشرفته‌تر ظاهر می‌شوند:
- درد شدید و ناگهانی شکم: درد شدید و ناگهانی در ناحیه شکم، به ویژه در یک طرف، یکی از شایع‌ترین علائم بارداری خارج از رحم است. این درد ممکن است به تدریج شدت یابد و به همراه علائم دیگر مانند خونریزی واژینال یا ضعف عمومی باشد.
- خونریزی داخلی: خونریزی داخلی ناشی از پارگی لوله فالوپ می‌تواند منجر به علائمی مانند سرگیجه، ضعف، کاهش فشار خون و حتی شوک شود. این حالت اورژانسی بوده و نیازمند مداخله فوری پزشکی است.
- حالت تهوع و استفراغ: حالت تهوع و استفراغ، که معمولاً به عنوان علائم طبیعی بارداری شناخته می‌شوند، در بارداری خارج از رحم نیز ممکن است بروز کنند، اما همراه با درد شدید شکمی و خونریزی واژینال، نشانه‌ای از وجود مشکل جدی هستند.
- مشکلات در دفع ادرار و مدفوع: احساس درد یا مشکل در دفع ادرار و مدفوع ممکن است به دلیل فشار جنین در محل غیر طبیعی بر روی اندام‌های مجاور ایجاد شود. این مشکلات می‌توانند نشانه‌ای از وجود بارداری خارج از رحم باشند و نیاز به بررسی دقیق دارند.
یکی از جذابیت‌های اپلیکیشن ازپزشک این است که بیمار امکان دریافت مشاوره با متخصص زنان و زایمان و مشاوره پزشکی آنلاین را داشته، و با استفاده از این خدمات می‌توانند بدون اتلاف وقت، با صرف هزینه کمتر، و بدون نیاز به تحمل شلوغی مطب به صورت کاملا آنلاین ازپزشک مورد نظر خود به راحتی مشاوره آنلاین دریافت نمائید. برای استفاده از این خدمات ارزشمند کافی است اپ ازپزشک را نصب کرده تا از تمامی خدمات مخصوص بیماران بهره‌مند شوید.
بارداری خارج از رحم چه زمانی مشخص می‌شود؟
تشخیص بارداری خارج از رحم در مراحل اولیه بسیار مهم است زیرا می‌تواند از وقوع عوارض جدی جلوگیری کند. این وضعیت معمولاً در هفته‌های ۶ تا ۱۰ بارداری تشخیص داده می‌شود. در این زمان، علائم اولیه مانند درد شکم و خونریزی واژینال معمولاً ظاهر می‌شوند و بیمار به پزشک مراجعه می‌کند.
روش‌های تشخیص بارداری خارج از رحم
برای تشخیص بارداری خارج از رحم، پزشک ممکن است از روش‌های زیر استفاده کند:
- سونوگرافی: سونوگرافی ترانس‌واژینال یکی از روش‌های اصلی برای تشخیص بارداری خارج از رحم است. این روش به پزشک اجازه می‌دهد تا لوله‌های فالوپ و رحم را بررسی کرده و وجود یا عدم وجود جنین در رحم را مشخص کند. اگر در سونوگرافی نشانه‌ای از جنین در رحم دیده نشود، احتمال بارداری خارج از رحم مطرح می‌شود.
- اندازه‌گیری سطح هورمون HCG: سطح هورمون HCG (هورمون بارداری) در خون معمولاً در بارداری طبیعی به طور منظم افزایش می‌یابد. در صورتی که سطح HCG پایین‌تر از حد طبیعی باشد یا افزایش نیابد، ممکن است نشانه‌ای از بارداری خارج از رحم باشد. این آزمایش معمولاً همراه با سونوگرافی انجام می‌شود.
- لاپاراسکوپی: در مواردی که تشخیص با استفاده از سونوگرافی و آزمایش خون قطعی نباشد، پزشک ممکن است لاپاراسکوپی (جراحی با استفاده از دوربین کوچک از طریق شکم) را توصیه کند. این روش به پزشک اجازه می‌دهد تا لوله‌های فالوپ و سایر بخش‌های دستگاه تناسلی را به طور مستقیم مشاهده کند و در صورت لزوم، بارداری خارج از رحم را درمان کند.
پیشنهاد ویژه: علت درد مثانه در بارداری چیست؟
از کجا بفهمیم بارداری خارج از رحم است؟
تشخیص بارداری خارج از رحم نیازمند توجه به علائم و مشورت با پزشک است. اگر هر یک از علائم زیر را تجربه می‌کنید، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید:
- درد شدید و مداوم در ناحیه شکم
- خونریزی واژینال غیر طبیعی
- ضعف، سرگیجه یا غش
- درد در ناحیه شانه‌ها
- افزایش خفیف دمای بدن
همچنین، اگر سابقه بارداری خارج از رحم یا عوامل خطرزای مرتبط با آن را دارید، باید در صورت بارداری به طور مرتب تحت نظر پزشک باشید تا در صورت بروز هرگونه مشکل، سریعاً تشخیص و درمان مناسب صورت گیرد.
نتیجه‌گیری
بارداری خارج از رحم یک وضعیت خطرناک و اورژانسی است که نیاز به تشخیص و مداخله فوری دارد. این بارداری به دلیل قرار گرفتن تخمک بارور شده در محلی غیر از رحم، می‌تواند به عوارض جدی مانند پارگی لوله‌های فالوپ و خونریزی داخلی منجر شود. شناخت علائم اولیه، مشاوره با پزشک و انجام آزمایش‌های تشخیصی مانند سونوگرافی و اندازه‌گیری سطح هورمون HCG می‌تواند به تشخیص زودهنگام و جلوگیری از مشکلات جدی کمک کند. اگرچه بارداری خارج از رحم ممکن است ترسناک به نظر برسد، اما با آگاهی و پیگیری مناسب، می‌توان از عوارض جدی جلوگیری کرد و در صورت نیاز به درمان، اقدامات لازم را به موقع انجام داد.
در نهایت، سلامت و ایمنی مادر باید همواره در اولویت قرار گیرد و با مراجعه به پزشک و دریافت مشاوره و درمان مناسب، می‌توان از بروز خطرات مرتبط با بارداری خارج از رحم جلوگیری کرد.
