کم خونی یا آنمیا وضعیتی است که در آن سطح هموگلوبین (پروتئین حمل کننده اکسیژن در خون) در بدن کاهش می‌یابد. این مسئله می‌تواند علایمی مانند خستگی، ضعف، سرگیجه، پوست زرد و ضربان قلب نامنظم ایجاد کند. علل کم خونی ممکن است متنوع باشند، از جمله کمبود مواد مغذی: نقصان موادی مانند آهن، ویتامین B12، و فولات می‌تواند کم خونی را ایجاد کند. برخی بیماری‌های مزمن مانند کلیه، کبد یا التهاب‌های مزمن می‌توانند باعث کاهش تولید هموگلوبین شوند. برخی افراد هم ممکن است از طریق وراثت به کم خونی دچار شوند. خونریزی‌های ناشی از زخم‌ها، عمل‌های جراحی، یا دوران قاعدگی زیاد می‌توانند سطح هموگلوبین را کاهش دهند. در ادامه بیشتر در رابطه با مواد غذایی خون ساز ، قرص خون ساز و کم خونی صحبت می کنیم.
در رابطه با قرص خون ساز بنویسید.
قرص خون ساز یا قرص‌های آهن معمولاً به منظور افزایش سطح آهن در بدن و درمان کمبود آهن یا آنمیا استفاده می‌شوند. این قرص خون ساز می‌توانند مختلف باشند، اما تأثیر و کاربرد آنها مشابه است. در ادامه، تعدادی اطلاعات مهم در مورد قرص‌های خون‌ساز:
- آهن در بدن: آهن یک عنصر معدنی حیاتی است که برای تولید هموگلوبین (پروتئینی که اکسیژن را در خون حمل می‌کند) ضروری است. کمبود آهن می‌تواند به کمبود هموگلوبین و آنمیا منجر شود.
- کمبود آهن: افراد با کمبود آهن ممکن است علائمی مانند خستگی، ضعف، سرگیجه، تپش قلب نامنظم، و پوست زرد تجربه کنند.
- مصرف قرص‌های آهن: پزشکان معمولاً برای افراد با کمبود آهن قرص‌های آهن تجویز می‌کنند. این قرص‌ها معمولاً به صورت دهانی مصرف می‌شوند و باید با غذا یا بعد از آن مصرف شوند. همچنین، برخی از افراد ممکن است برای جلوگیری از تداخل با داروهای دیگر، آهن را در بازه‌های زمانی مشخص مصرف کنند.
- عوارض جانبی: مصرف قرص‌های آهن ممکن است عوارض جانبی مانند تنفس سخت‌تر، تغییر رنگ مدفوع به سیاه و زمینه‌ی طعم فلزی در دهان ایجاد کند. اگر عوارض جانبی یا علائم ناخوشایندی پس از مصرف قرص خون ساز تجویز شده رخ دهد، به پزشک خود اطلاع دهید.
یکی از جذابیت‌های اپلیکیشن ازپزشک امکان مشاوره آنلاین با متخصص تغذیه است، چراکه با استفاده از این خدمات بیماران می‌توانند بدون اتلاف وقت، با صرف هزینه کم‌تر، و بدون نیاز به تحمل شلوغی مطب به صورت کاملا آنلاین ازپزشک مورد نظر خود به راحتی ویزیت آنلاین دریافت نمائید و یا ویزیت شوید. برای استفاده از این خدمات ارزشمند کافی است اپ ازپزشک را نصب کرده تا از تمامی خدمات مخصوص بیماران بهره‌مند شوید.
مصرف قرص‌های آهن توسط پزشک تجویز می‌شود و باید تحت نظر پزشک مصرف شوند. همچنین، مهم است که از مصرف خودسرانه آهن یا داروهای مکمل آهن بدون مشورت با پزشک پرهیز کنید، زیرا مصرف غیرصحیح ممکن است به مشکلات جدی منجر شود.
چه مواد غذایی خون ساز هستند.
مصرف مواد غذایی غنی از عناصر خون‌ساز می‌تواند به بهبود سطح هموگلوبین و کمک به جلوگیری یا درمان کم‌خونی کمک کند. مواد غذایی زیر از جمله مواد خون‌ساز هستند:
آهن:
- گوشت قرمز: گوشت گوسفند، گوساله، و گوشت‌های دیگر حاوی آهن هستند.
- جگر: جگر حیوانات نیز سرشار از آهن است.
- مرغ و مرغابی: گوشت مرغ نیز یک منبع خوب از آهن می‌باشد.
- ماهی: ماهی‌هایی مانند ماهی قزل‌آلا و ماهی‌های آب‌های عمیق نیز حاوی آهن هستند.
- لوبیا سبز: یک منبع غنی از آهن در دسته مواد غذایی گیاهی.
ویتامین B12:
محصولات حیوانی مانند گوشت، ماهی، مرغ، و محصولات لبنی به منبع مناسبی از ویتامین B12 هستند.
فولات (ویتامین B9):
- سبزیجات برگی: اسفناج، کلم، کلم بروکلی، و جعفری.
- حبوبات: نخودفرنگی و لوبیا.
- مرغمی‌ها: پرتقال، نارنگی، و موز.
ویتامین C:
- مرکبات مانند پرتقال و لیموترش.
- توت‌فرنگی، توت سیاه، و تمشک.
مس:
مغزهای خشک منبع خوبی از مس هستند. مصرف مواد غذایی متنوع و متعادل به عنوان بخشی از رژیم غذایی می‌تواند به حفظ سطح هموگلوبین و جلوگیری از کم‌خونی کمک کند. اگر شما یا کسی در خانواده‌تان علائم کم‌خونی دارید، بهتر است با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید تا راهنمایی‌های خاصی در مورد رژیم غذایی برای شما ارائه شود.
اگر کم خونی داریم چه خوراکی هایی بخوریم؟
مصرف مواد غذایی غنی از مواد خون‌ساز می‌تواند به شما کمک کند. در زیر چند خوراکی حیاتی برای افزایش سطح هموگلوبین (آهن) و درمان کم‌خونی آورده شده است:
- گوشت قرمز: گوشت قرمز حاوی مقدار زیادی آهن است. گوشت گوسفند، گاو، و گوشت‌های دیگر می‌توانند به عنوان منابع خوبی از آهن برای رژیم غذایی شما باشند.
- جگر: جگر حیوانات نیز دارای غلظت بالایی از آهن است و می‌تواند به شما کمک کند.
- ماهی: ماهی‌هایی مانند ماهی قزل‌آلا، ماهی تن، و ماهی‌های آب‌های عمیق حاوی آهن مفیدی هستند.
- لوبیا سبز: لوبیا سبز یک منبع غنی از آهن در دسته مواد غذایی گیاهی است.
- سبزیجات برگی: اسفناج، کلم، کلم بروکلی، و جعفری حاوی فولات (ویتامین B9) هستند که نقش مهمی در تولید سلول‌های خونی دارند.
- حبوبات: نخودفرنگی و لوبیا نیز دارای مقادیر معتبری آهن و فولات هستند.
- میوه ها: میوه‌هایی مانند پرتقال، نارنگی، و موز حاوی ویتامین C هستند که به افزایش جذب آهن از غذا کمک می‌کنند.
- غذاهای غنی از ویتامین B12: ویتامین B12 در محصولات حیوانی مانند گوشت، ماهی، مرغ، و محصولات لبنی موجود است.
همچنین، بهتر است مواد غذایی حاوی کلسیم (مثل شیر و محصولات لبنی) و چای سیاه را با فاصله مصرف کنید، زیرا این مواد می‌توانند جذب آهن را کاهش دهند. پیشنهاد می‌شود که برای تنظیم رژیم غذایی خود و مصرف مواد غذایی مناسب در مورد کم‌خونی، با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید تا برنامه‌ای مناسب برای شما تهیه شود.
بیشتر بخوانید: تغذیه مناسب بیماری آلزایمری
اگر کم خونی داریم چه خوراکی هایی نخوریم؟
در صورتی که کم خونی دارید، برخی از مواد غذایی یا عوامل مصرفی را که ممکن است تأثیر منفی بر روی جذب یا متابولیسم آهن داشته باشند، باید با احتیاط مصرف کنید یا به میزان مناسب مصرف نکنید. در ادامه برخی از مواردی که باید مصرف آنها را محدود کنید یا از آنها پرهیز کنید به شما گفته می‌شود:
- مصرف زیاد کلسیم: مصرف بالای کلسیم (مثل مصرف زیاد شیر و محصولات لبنی) می‌تواند جذب آهن را کاهش دهد. بهتر است کلسیم و آهن را در زمان‌های مختلف مصرف کنید.
- مصرف چای سیاه و قهوه: تنقلات حاوی تنفس (تنین) مانند چای سیاه و قهوه می‌توانند جذب آهن را متضرر کنند. اگر ممکن است چای یا قهوه بنوشید، بهتر است آنها را در میان وعده‌های غذایی مصرف کنید.
- مصرف مکمل‌های کلسیم: اگر مکمل کلسیم مصرف می‌کنید، مصرف آنها را با پزشک خود مشاوره کنید تا تداخل با جذب آهن را مدیریت کنید.
- مصرف آنتی‌اسیدها: مصرف آنتی‌اسیدها ممکن است جذب آهن را کاهش دهد. اگر باید آنتی‌اسید مصرف کنید، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
- مصرف زیاد فیبر: مصرف زیاد فیبر ممکن است جذب آهن را کاهش دهد. به عنوان مثال، حبوبات بسیار با فیبر می‌باشند. در صورت کم‌خونی شدید، مصرف زیاد حبوبات را ممکن است محدود کنید.
- مصرف زیاد فسفر: مصرف زیاد فسفر (موجود در بعضی مواد غذایی فرآورده و آبمیوه‌ها) ممکن است تجزیه و متابولیسم آهن را تضعیف کند.
مهمترین نکته این است که در مورد تغذیه و رژیم غذایی خود، بهتر است با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید تا راهنمایی‌های خاصی برای شما داشته باشید. آنها می‌توانند بر اساس نیازهای شما، یک برنامه غذایی مناسب برای جلوگیری از کم‌خونی یا درمان آن تهیه کنند.
سخن آخر
تشخیص و درمان کم خونی نیاز به مشورت با پزشک دارد تا علت آن مشخص شود و برنامه‌ای برای درمان انتخاب شود. این ممکن است شامل تغذیه مناسب، مکمل‌های معدنی، داروها، یا درمان عوامل مسئول بیماری باشد.
سوالات متداول
چه زمانی اثربخشی قرص آهن مشخص می‌شود؟
اکثر مردم در عرض چند روز مزایای مکمل آهن را احساس می‌کنند. با این حال، مدت زمان زیادی طول می‌کشد که ذخایر آهن بدن افزایش یابد. به همین دلیل، بسیاری از پزشکان توصیه می‌کنند در صورت ابتلا به کم خونی فقر آهن، مصرف مکمل را به مدت سه تا 6 ماه ادامه دهید.
آیا می‌توانم بدون مراجعه به پزشک از مکمل آهن استفاده کنم؟
برای خرید قرص آهن به نسخه پزشک نیاز ندارید. اما مهم است که میزان مصرف آن را با پزشک در میان بگذارید. عوامل مختلف مثل سن، جنسیت، شدت کمبود آهن و باردار بودن یا نبودن شما می‌توانند بر دوز توصیه شده تاثیر بگذارند.
چگونه کمبود آهن و کم خونی ناشی از آن تشخیص داده می‌شود؟
این مشکل با آزمایش خون مشخص می‌شود.
