غلظت خون

 تشخیص و بررسی غلظت خون، عوارض و انواع روش های درمان آن

این بیماری یا پلی سیتمی ورا (Polycythemia Vera) اغلب یک بیماری خاموش و با علائم غیراختصاصی می باشد. بسیاری از افراد اولین بار طی چکاپ های روتین خود متوجه هموگلوبین بالا و توده گلبول های قرمز بالا می گردند. سپس برای ارزیابی علت آن با جواب آزمایش به پزشک مراجعه می نمایند. اما پس از مراجعه فردی با برگه آزمایش مبنی بر هموگلوبین بالا، بهترین اپروچ تشخیصی و درمانی ما کدام است؟ در ادامه این مطلب در رابطه با تشخیص و بررسی این یماری، عوارض و انواع روش های درمان آن به طور کامل توضیح داده شده است.

 غلظت خون (Polycythemia Vera) چیست؟

پلی سیتمی ورا یا غلظت خون بالا، در واقع یک اختلال کلونال سلول های بنیادی خونساز می باشد که گلبول قرمز، گرانولوسیت و پلاکت با فنوتیپ نرمال بدون محرک فیزیولوژیک تجمع می یابند. پلی سیتمی ورا شایع ترین اختلال میلوپرولیفراتیو مزمن می باشدکه تمام گروه های سنی بالغین را درگیر می کند، و با افزایش سن نیز شیوع آن افزایش می یابد. این نوع بیماری‌ها گاهی انتقال فامیلیال داشته، ولی موارد اسپورادیک آن در زنان بیشتر رخ می دهند.

یکی از خدمات فوق‌العاده سامانه از پزشک که باعث محبوبیت آن در بین بیماران و پزشکان عزیز شده است امکان دریافت ویزیت پزشک آنلاین و یا مشاوره پزشک تصویری می‌باشد در واقع سامانه ازپزشک با قرار دادن این خدمات ارزشمند در سامانه خود باعث شده تا در هر مکانی و هر زمانی بتوانید به راحتی از این خدمات استفاده نمائید. فقط کافی است همین الان اپ ازپزشک را نصب کرده تا از تمامی خدمات این مجموعه برخوردار شوید.

 تظاهرات بالینی غلظت خون بالا

همان طور که توضیح داده شد اغلب موارد غلظت خون بالا با مشاهده تصادفی هموگلوبین، هماتوکریت یا گلبول قرمز افزایش یافته مشخص می گردند، ولی گاهی ترومبوسیتوز ایزوله، لکوسیتوز ایزوله یا اسپلنومگالی می توانند اولین تظاهرات این بیماری باشند. سایر تظاهرات بالینی غلظت خون بالا نیز عبارتند از:

• خارش ناشی از آب
• هیپرویسکوزیتی و علائم نورولوژیک: سردرد، سرگیجه، تینیتوس، اختلال بینایی و حملات ایسکمیک گذرای مغزی (TIA)
• هیپرتانسیون سیستولیک
• ترومبوز شریانی و وریدی: ترومبوز در عروق قلبی، مغزی و مزانتر در این بیماری شایع تر می باشد.
• ترومبوز ورید هپاتیک (سندروم بودکیاری)
• ایسکمی انگشتان
• کبودشدگی آسان
• اپیستاکسی
• بیماری اسید پپتیک یا خونریزی گوارشی
• فون ویلبراند اکتسابی
• اریتروملالژی: احساس اریتم، درد و گرما به خصوص در اندام های تحتانی به علت افزایش چسبندگی پلاکتی
• هیپراوریسمی، نقرس ثانویه و افزایش تشکیل سنگ های اسیداوریکی
• تب، تعریق و کاهش وزن

توجه داشته باشید که اگرچه اغلب موارد پلی سیتمی ورا و این نوع بیماری  با افزایش هموگلوبین مراجعه می نمایند، اما گاهی نیز به دنبال بروز خونریزی گوارشی متعاقب غلظت خون، ممکن است بیمار برعکس با آنمی به شما مراجعه نماید.

تشخیص غلظت خون بالا

در اریتروسیتوز همراه با لکوسیتوز، ترومبوسیتوز یا اسپلنومگالی تشخیص غلظت خون دشوار نمی باشد. در افزایش هموگلوبین، هماتوکریت یا توده گلبول های قرمز افزایش یافته به تنهایی تشخیص دشوار است. اگر هموگلوبین بیشتر از 20 و هماتوکریت بیشتر از 60 درصد باشد، افتراق اریتروسیتوز حقیقی از کاهش حجم به راحتی مقدور می باشد. همچنین اندازه گیری توده گلبول قرمز و حجم پلاسما در تشخیص این بیماری کمک کننده می باشند. البته به دلیل عدم دسترسی به آن در اکثر نقاط کشور، اغلب از بررسی موتاسیون JAK2 استفاده می گردد. سایر مطالعات آزمایشگاهی کمک کننده در تشخیص غلظت خون بالا نیز عبارتند از:

• تعداد گلبول قرمز
• MCV
• RDW

توجه داشته باشید اقدامات تهاجمی تر مانند آسپیراسیون و بیوپسی مغز استخوان اغلب نقشی در تشخیص این نوع بیماری و پلی سیتمی ورا ندارند.

یکی از جذابیت‌های اپلیکیشن از پزشک این است که بیمار امکان دریافت ویزیت و مشاوره پزشکی آنلاین را داشته، و با استفاده از این خدمات می‌توانند بدون اتلاف وقت، با صرف هزینه کم‌تر، و بدون نیاز به تحمل شلوغی مطب به صورت کاملا آنلاین ازپزشک مورد نظر خود به راحتی مشاوره دریافت نمائید و یا ویزیت شوید. برای استفاده از این خدمات ارزشمند کافی است اپ ازپزشک را نصب کرده تا از تمامی خدمات مخصوص بیماران بهره‌مند شوید.

عوارض غلظت خون بالا

بسیاری از عوارض غلظت خون بالا ناشی از افزایش ویسکوزیته خون می باشند و با افزایش Turn over سلول های خونی و افزایش سیتوکین های التهابی متعاقب آن ایجاد می گردند. مهم ترین عوارض این بیماری عبارتند از:

• زخم پپتیک ناشی از عفونت هلیکوباکترپیلوری
• خارش
• افزایش ناگهانی سایز طحال و آنفارکت دردناک آن
• میلوفیبروز واکنشی و برگشت پذیر
• ارگانومگالی
• لوسمی میلوئید حاد (اغلب عارضه درمان است)
• اریتروملالژی
• ترومبوز در ارگان های حیاتی مانند کبد، قلب، مغز و ریه

توجه داشته باشید که سطح نرمال هموگلوبین یا هماتوکریت در پلی سیتمی ورا و غلظت خون بالا همراه با اسپلنومگالی، نشانه افزایش توده گلبول های قرمز می باشد.

 درمان غلظت خون بالا

پلی سیتمی ورا یا غلظت خون بالا سیر تدریجی دارد و سیر بالینی آن چندین دهه به طول می انجامد. درمان غلظت خون نیز بر اساس سرعت پیشرفت آن، متفاوت می باشد. مهم ترین و کاربردی ترین درمان های این بیماری عبارتند از:

 فلبوتومی

فلبوتومی اولین درمان مورد قبول جهت کاهش غلظت خون می باشد و اغلب با هدف ایجاد وضعیت کمبود آهن هر 3 ماه انجام می گردد. هدف از فلبوتومی حفظ هموگلوبین کمتر از 14 یا هماتوکریت کمتر از 45 درصد در آقایان، و هموگلوبین کمتر از 12 یا هماتوکریت کمتر از 42 درصد در خانم ها می باشد.

 هیدروکسی اوره

اغلب در افراد بالای 60 سال و با سابقه ترومبوز جهت درمان این بیماری و پلی سیتمی ورا تجویز می گردد. به دلیل افزایش ریسک لوسمی، طولانی مدت تجویز نمی گردد.

 آسپرین

آسپرین، تا زمانی که توده گلبول های قرمز با فلبوتومی کنترل نشده باشد، برای جلوگیری از ترومبوز و درمان غلظت بالای خون  استفاده نمی گردد.

 آنتی کوآگولانت ها

استفاده از آنتی کوآگولانت ها جهت درمان این نوع بیماری ، تنها در صورت اثبات ترومبوز اندیکاسیون دارد. مانیتورینگ سطح آن ها به دلیل اختلال در سنجش PT و PTT دشوار می باشد.

آلوپورینول

هیپراوریسمی کمتر از 10 و بدون علامت به ندرت نیاز به درمان دارد. آلوپورینول اغلب با شروع شیمی درمانی برای درمان این بیماری، آغاز می گردد.

 گاما آمینوکاپروئیک اسید

در صورتی که افزایش تعداد پلاکت به اندازه ای باشد که سبب خونریزی ناشی از بیماری فون ویلبراند اکتسابی گردد، از گاما آمینوکاپروئیک اسید جهت کنترل خونریزی و درمان این نوع بیماری خونی استفاده می گردد.

 روکسولیتینیب (Ruxolitinib)

از روکسولیتینیب اغلب برای درمان خارش ژنرالیزه مقاوم به درمان و اسپلنومگالی علامت دار ناشی از غلظت بالای خون استفاده می گردد.

 اینترفرون آلفا (Pegylated IFN-a)

اینترفرون نیز نقش مفیدی در درمان اسپلنومگالی علامتدار دارد. رمیسیون کامل هماتولوژیک و مولکولار در 20 درصد افراد مبتلا به غلظت خون بالا و پلی سیتمی ورا رخ می دهد.

 آناگرلید (Anagrelide)

آناگرلید یک مهارکننده فسفودی استراز است که سمیت مغز استخوان ندارد، و برای کاهش تعداد پلاکت بر هیدروکسی اوره ارجح می باشد.

همان طور که توضیح داده شد، در غلظت بالای خون  اغلب به طور اتفاقی در آزمایش خون و حین چکاپ کشف می گردد. مشاوره برای شروع درمان و بررسی عوارض غلظت بالای خون به راحتی توسط ویزیت پزشک آنلاین در دسترس مردم قرار گرفته و در اغلب نقاط کشور در دسترس می باشد.

اگر به اطلاعات بیشتری در زمیننه نحوه تشخیص این بیماری و درمان آن دارید کافی است اپلیکیشن از پزشک را نصب نمائید تا اطلاعات بیشتری در زمینه آزمایش غلظت خون در اختیارتان قرار گیرد.