درمان بیماری ام اس

در حال حاضر درمان قطعی برای بیماری ام اس وجود ندارد، اما برخی از درمان ها می توانند به کنترل وضعیت کمک کنند. درمانی که شما به آن نیاز دارید بسته به علائم ویژه و مشکلاتی که دارید متفاوت خواهد بود. این درمان ها عبارتند از:

• درمان عودها با دوره های کوتاه مدت مصرف داروهای استروئیدی برای تسریع بهبودی
• درمان های اختصاصی برای علائم منحصر به هر فرد مبتلا به ام اس
• درمان برای کاهش تعداد موارد عود با داروهایی به نام درمان های اصلاح کننده بیماری (disease-modifying therapies)

درمان های تغییر دهنده یا اصلاح کننده بیماری ممکن است بتوانند ناتوانی کلی ناشی از بیماری ام اس را درافراد مبتلا به ام اسِ عود کننده- فروکش کننده و نیز افراد با ام اسِ پیشرونده ی ثانویه که همچنان دچار عود می شوند، کم کنند و یا سرعت بروزشان را کاهش دهند.  متاسفانه، در حال حاضر درمانی برای کند کردن پیشرفت بیماری در نوع ام اسِ پیشرونده ی اولیه یا ثانویه در غیاب عودها وجود ندارد. راه های درمان بسیاری برای درمانِ ام اسِ پیشرونده در حال حاضر در دست تحقیق و بررسی قرار دارند.

درمان برای موارد عود ام اس

اگر فکر می کنید دچار عود شده اید با پرستار ویژه ام اس یا پزشک خود تماس بگیرید. شعله ور شودن علائم گاهی می تواند به دلیلی غیر از عود بیماری مثلا ایجاد عفونت باشد، لذا پرستار یا پزشک شما سایر علل احتمالی را نیز چک می کند. درمان یک عود معمولا شامل یکی از دو مورد زیر است:

• یک دوره ی پنج روزه ی قرص های استروئیدی در منزل

• تزریق داروهای استروئیدی به مدت 3 الی 5 روز در بیمارستان

استروئید ها می توانند سرعت بهبودی شما از یک عود را افزایش دهند، اما از عودهای بعدی پیشگیری نمی کنند و یا  بدتر شدن ام اس با گذشت زمان را متوقف نمی کنند. برای پیشگیری از عوارض جانبی احتمالی ناشی از استروئید ها مانند پوکی استخوان (استخوان های ضعیف)، افزایش وزن و دیابت، این داروها تنها برای یک دوره ی کوتاه مدت زمانی تجویز می شوند، اگرچه باز هم بعضی افراد دچار مشکلاتی می شوند. همچنین در صورت امکان مصرف نکردن بیش از سه بار در سال از استروئیدها به کاهش خطر عوارض جانبی ناشی از این داروها کمک می کند.

درمان برای علائم ویژه ی ام اس

ام اس طیفی از علائم ایجاد می کند که هر کدام می توانند بصورت جداگانه درمان شوند. درمان بعضی از علائم اصلی در بخش های زیرین مورد بحث قرار گرفته اند.

خستگی

بسیاری از افراد مبتلا به ام اس خستگی را تجربه می کنند. برای خستگی ناشی از ام اس ممکن است برای شما آمانتادین تجویز شود، هرچند که ممکن است این دارو تنها اثرات محدودی داشته باشد. همچنین توصیه های عمومی در مورد راه های مدیریت خستگی ناشی از ام اس به شما خواهد شد مانند ورزش، حفظ الگوهای سالم خواب، روش های ذخیره سازی انرژی و پرهیز از داروهایی که ممکن است خستگی را تشدید کنند(شامل بعضی از انواع مسکن ها). دوره ها یا درمان های اختصاصی مدیریت خستگی مانند روان درمانی شناختی هم می تواند به بعضی افراد مبتلا به ام اس در مواجهه با خستگی شان کمک کند.

اختلالات بینایی

مشکلا بینایی مرتبط با ام اس اغلب خود به خود طی چند هفته بهتر می شوند، لذا ممکن است نیازی به درمان نداشته باشید. اگر علائم تان بطور ویژه ای شدید است ممکن است برای تسریع بهبودی علائمتان برای شما استروئید تجویز شود. اگر با حرکات غیرارادی چشم دچار مشکل هستید، داروهایی مانند گاباپِنتین گاهی می تواند کمک کننده باشد. بعضی افراد با دوبینی نیاز به. کمک چشم پزشک(متخصص چشم) دارند

اسپاسم وسفتی عضلات

اسپاسم و سفتی عضلات با فیزیوتراپی بهتر می شوند. اگر دچار محدودیت در حرکت هستید روش هایی مانند تمرین های کششی کمک کننده خواهند بود. اگر اسپاسم عضلات شما بسیار شدید است دارویی برایتان تجویز می شود که بتوانید عضلاتتان را ریلکس کنید. این دارو معمولا یا باکلوفِن و یا گاباپِنتین است اگرچه داروهای جایگزین مانند تیزانیدین، دیازپام، کلونازپام و دانترولِن هم وجود دارند. همه ی این داروها عوارض جانبی همچون گیجی، ضعف، تهوع و اسهال ایجاد می کنند لذا با پرستار ویژه ی ام اس و یا پزشک خود در مورد بهترین انتخاب مشورت کنید.

مشکلات حرکتی

مشکلات حرکتی اغلب نتیجه ی اسپاسم و گرفتگی عضلات است (بالا را ببینید)، اما می تواند به دلیل ضعف عضلانی یا مشکلات تعادل و گیجی نیز ایجاد شوند. اگر دچار مشکلات حرکتی هستید ممکن است کارهای زیر برایتان مفید باشند:

• برنامه ی تمرین و ورزش که تحت نظارت فیزیوتراپیست باشد
• اگر دچار اختلال تعادل هستید انجام تمرینات خاصی به نام توانبخشی وِستیبولار 
• داروهایی برای درمان گیجی و لرزش(تِرمور)
• کمک های حرکتی مانند عصا یا گاهی اوقات صندلی چرخ دار
• سازگاری خانه با شرایط فرد مبتلا به ام اس مانند پله های آسانسوری یا نرده ها

یک کار درمانگر می تواند بررسی های لازم در مورد خانه و تغییرات بازسازی در آن را که می تواند کمک کننده باشد به شما ارائه دهد.

درد نوروپاتیک

درد نوروپاتیک بعلت آسیب به اعصاب شما ایجاد می شود و معمولا درد تیز و حاد است. این درد همچنین می تواند به شکل حساسیت بیش از حد پوست یا احساس سوزش باشد. این شکل از درد به کمک داروهایی مانند گاباپِنتین یا کاربامازِپین، یا دارویی به نام آمی تریپتیلین قابل درمان است. این دارو یک نوع قدیمی از داروهای ضد افسردگی است که این روزها بیشتر برای کنترل درد استفاده می شود.

درد اسکلتی – عضلانی

زندگی با ام اس می تواند موجب وارد آمدن استرس و کشش به عضلات و مفاصل بدنتان شود. فیزیوتراپیست با توصیه ی روش های ورزشی خاص یا وضعیت های مناسب نشستن می تواند به بهبود این درد در شما کمک کند. اگر درد شما خیلی شدید است، ممکن است برایتان داروهای مسکن تجویز شود. یا به جای آن به کمک دستگاهی به نام تحریک الکتریکی اعصاب از راه پوست (TENS)، اعصاب شما را تحریک کنند.

اختلالات تفکر،یادگیری و حافظه

اگر دچار مشکلاتی در زمینه تفکر و حافظه شده اید هر دارویی که برایتان تجویز می شود بطور کامل توضیح داده شده و ثبت می گردد تا کاملا برایتان واضح باشد. شما به یک روانشناس بالینی ارجاع داده می شوید تا مشکلاتتان را ارزیابی کند و راه هایی برای مواجهه با آنها به شما توصیه نماید.

مشکلات عاطفی

اگر دچار طغیان های عاطفی مانند گریه کردن و یا خندیدن بدون دلیل مشخصی می شوید باید توسط یک متخصص مانند یک روانپزشک یا روانشناس بالینی ارزیابی شوید. او ممکن است درمان با یک داروی ضدافسردگی برایتان توصیه کند. افراد مبتلا به ام اس که افسردگی دارند هم می توانند با داروهای ضد افسردگی یا درمان هایی مانند رفتاردرمانی شناختی مداوا شوند. اگر اغلب احساس اضطراب و نگرانی دارید ممکن است برای شما داروی ضدافسردگی و یا بنزودیازپین که نوعی آرام بخش است، تجویز شود که اثرات آرام بخشی دارند.

اختلالات جنسی

برای مردان مبتلا به ام اس که رسیدن و یا حفظ نعوظ برایشان مشکل است (اختلال نعوظ) داروهایی تجویز می شود که موقتا جریان خون به آلت تناسلی را افزایش می دهد مانند سیلدِنافیل (ویاگرا). اگر مبتلا به ام اس هستید این دارو توسط داروخانه ها در اختیارتان قرار می گیرد. مشاوره ی روابط جنسی و یا رفتن نزد یک سِکس تراپیست (درمانگر جنسی) برای مردان و زنان مبتلا به ام اس که دچار مشکلات کاهش میل جنسی و یا اختلال در رسیدن به اُرگاسم شده اند، کمک کننده است.

اختلالات مثانه

اگر مثانه بیش فعال دارید یا  در طول شب مکررا نیاز به ادرار کردن پیدا می کنید داروهای مختلفی برای رفع این مشکل در دسترس هستند. اگر دچار مشکل در تخلیه کامل مثانه ی خود هستید توصیه های یک پزشک، پرستار و یا فیزیوتراپیست می تواند کمک کننده باشد. دستگاه های کوچک دستی تحریک کننده ی دفع ادرار وجود دارند که می توانند به بعضی افراد در شروع ادرار کردن و یا تخلیه مثانه کمک کند. گاهی اوقات، اگر نیاز باشد استفاده از یک کاتِتِر (لوله پلاستیکی) می تواند به تخلیه ی مثانه کمک کند. در موارد نادر، افراد مبتلا به ام اس نیاز به کاتِتِرهای طولانی مدت پیدا می کنند تا بطور ایمن مثانه شان را تخلیه کند. ممکن است به یک متخصص کلیه و مجاری ادراری (اورولوژیست) برای توصیه ها و درمان های اختصاصی ارجاع داده شوید. این درمان های اختصاصی می توانند شامل تزریق سم بوتولینیوم، تمرینات مثانه یا درمان الکتریکی برای عضلات مثانه ی شما باشد. در مورد راه های درمان  بی اختیاری ادرار بیشتر بخوانید.

اختلالات روده

درمان یبوست خفیف تا متوسط به کمک تغییر در رژیم غذایی ویا مصرف داروهای ملین امکان پذیر است. در یبوست های شدیدتر نیاز به استفاده از شیاف است که در ناحیه ی مقعد قرار داده می شوند و یا باید اِنِما صورت گیرد. اِنِما به اینصورت است که مقعد و روده ی بزرگ شما توسط یک داروی مایع شستشو داده می شود بطوریکه مدفوع را نرم می کند و آنرا به بیرون می راند. بی اختیاری روده  به کمک داروی ضد اسهال و یا با انجام تمرینات کف لگن که عضلات مقعد را قوی می کنند، قابل درمان است.

مشکلات تکلم و بلع

یک گفتاردرمانگر می تواند راه هایی برای درمان مشکلات بلع و تکلم شما بیابد. بعنوان مثال، او می تواند توصیه هایی در مورد مصرف غذاهای با بلع راحت به شما بکند و یا تمریناتی برای تقویت عضلات مورداستفاده در تکلم و بلع به شما ارائه دهد. اگر مشکلات بلع خیلی جدی شود بعضی افراد ممکن است نیاز به یک لوله داشته باشند که از طریق پوستشان به داخل معده راه پیدا می کند.

درمان های اصلاح کننده ی بیماری

اگرچه ام اس در حال حاضر قابل درمان نیست اما داروهایی هستند که می توانند تعداد و شدت موارد عود را در بعضی افراد کاهش دهند. این داروها “درمان های اصلاح کننده ی بیماری” نامیده می شوند. هدف این درمان ها کاهش میزان آسیب و اِسکار ناشی از موارد عود ام اس بر روی غلاف میِلین (لایه ای که اعصاب شما را احاطه می کنند) می باشد. همچنین این درمان ها به کند شدن روند ناتوانی های ناشی از ام اس کمک می کنند اگرچه تحقیقات در مورد فواید دراز مدت شان محدود است. درمان های اصلاح کننده ی بیماری برای همه ی افراد مبتلا به ام اس مناسب نیستند. این درمان ها فقط برای موارد عودکننده- فروکش کننده ی ام اس و یا موارد پیشرونده ی ثانویه که واجد بعضی معیارها از جمله تعداد موارد عودهستند، تجویز می شوند. افرادی که دچار عود علائم نمی شوند، بسیار نامحتمل است که از این درمان ها سود ببرند و ممکن است دچار عوارض جانبی هم بشوند.

بتا اینتِرفِرون

انواعی از اینترفرون که برای استفاده دارای مجوز هستند شامل اینتِرفِرون بتا-a1 (آوُنِکس، رِبیف و پِلِگریدی) و اینتِرفِرون بتا-b1 (بِتافِرون و اِکستاویا) می باشند. همه ی این اینتِرفِرون ها بصورت تزریقی تجویز می شوند. اگر یکی از شرایط زیر را داشته باشید درمان با این داروها برای شما توصیه می شود:

• مبتلا به ام اس عود کننده-فروکش کننده هستید و دچار عود اخیر و/یا اسکن ام آر آی هستید که نشان می دهد ام اس شما فعال است.
• مبتلا به ام اس پیشرونده ی ثانویه هستید و همچنان دچار موارد عود قابل توجه می شوید.

همه ی انواع اینتِرفِرون ها باعث ایجاد عوارض جانبی خفیف بویژه علائم شبه آنفولانزا(سردرد، لرز و تب خفیف) 24-48 ساعت بعد از تزریق می شوند. همچنین درد و یا قرمزی موقتی در محل تزریق ایجاد می نمایند.

گِلاتیرامِر اَسِتات

یک برند گِلاتیرامِر استات به نام کوپاکسون برای استفاده دارای مجوز است. این دارو بصورت زیر پوستی هر روز و یا با دوز بالاتر سه بار در هفته تزریق می شود. اگر مبتلا به ام اس عود کننده-فروکش کننده هستید و دچار عود اخیر و/یا اسکن ام آر آی هستید که نشان می دهد ام اس شما فعال است برای شما درمان با گِلاتیرامِر استات تجویز می شود. عوارض جانبی گِلاتیرامِر استات شامل قرمزی یا سفتی پوست در ناحیه ی تزریق دارو و گاهی اوقات تپش قلب یا گرگرفتگی بعد از تزریق می باشد.

تِری فلونومید

تریفلونومید تحت عنوان نام اوباجیو به شکل قرص روزانه یکبار مصرف می شود. اگر مبتلا به ام اس عود کننده-فروکش کننده هستید و دچار عود اخیر و/یا اسکن ام آر آی هستید که نشان می دهد ام اس شما فعال است، برای شما درمان با تریفلونومید تجویز می شود. عوارض جانبی تریفلونومید شامل سردرد، احساس ناخوشی، اسهال و نازک شدن و ریزش مو می باشد. همچنین لازم است در ماه های اول مصرف دارو بطور مرتب آزمایش خون بدهید  تا از لحاظ بروز مشکلات کبدی بررسی شوید.

ناتالی زوماب

ناتالی زوماب تحن عنوان تای سَبری هر 28 روز یکبار داخل ورید (بصورت انفوزیون) تزریق می گردد. اگر دچار ام اس عود کننده-فروکش کننده ی شدید هستید که به سرعت در حال بدتر شدن است برای شما ناتالی زوماب تجویز و توصیه می شود- بعنوان مثال اگر شما دو و یا تعداد بیشتری موارد عود در یکسال داشته اید و تصاویر ام آر آی نشان می دهند که ام اس شما در حال بدتر شدن است. عوارض جانبی ناتالی زوماب نادر است اما می تواند شامل افزایش خطر خارش یا بروز بثورات جلدی (کهیر)، سردرد، گیجی، درد مفاصل، و احساس ناخوشی و تهوع در زمان تزریق دارو باشد. نگرانی اصلی در مورد درمان با ناتالی زوماب خطر یک نوع عفونت مغزی به نام لُکواِنسِفالوپاتی چندکانونی پیشرونده است. این بیماری ناشایع است اما می تواند در بعضی افراد با درمان طولانی مدت مشکل مهم ایجاد کند.

فینگولیمُد

فینگولیمُد با نام تجاری جیلِنیا بصورت کپسول یکبار در روز مصرف می شود. در صورتیکه مبتلا به ام اس عود کننده – فروکش کننده هستید و علی رغم درمان با سایر داروها مانند بِتا اینتِرفِرون ها همان میزان و یا تعداد بیشتری موارد عود را تجربه می کنید ممکن است برای شما داروی فینگولیمُد تجویز شود. این دارو معمولا عارضه ی جانبی مهمی ایجاد نمی کند اما بعضی افراد ممکن است خطر بیشتری از عفونت، سردرد، اسهال، مشکلات کبدی و اختلالات بینایی را تجربه کنند.

آلِمتوزوماب 

آلِمتوزوماب  با نام تجاری لِم تِرادا در ابتدا بصورت وریدی یکبار در روز برای پنج روز متوالی تجویز می شود. این دوره ی اولیه با دوره دومی از درمان یکسال بعد پیگیری می شود که سه روز متوالی طول می کشد. اگر مبتلا به ام اس عود کننده-فروکش کننده هستید و دچار یک عود در سال گذشته شده اید و/یا اسکن ام آر آی شما نشان می دهد ام اس شما فعال است برایتان درمان با آلِمتوزوماب تجویز می شود. عوارض جانبی شایع آلِمتوزوماب شامل افزایش خطر بروزعفونت ها، سردرد، بثورات جلدی و تب می باشد. آزمایشات منظم خون و ادرار برای نظارت بر درمان انجام خواهد شد.

دی مِتیل فومارات

دی مِتیل فومارات با نام تجاری تِکفیدِرا بصورت یک قرص دوبار در روز مصرف می شود. اگر مبتلا به ام اس عود کننده-فروکش کننده هستید و اخیرا دچار عود شده اید و/یا اسکن ام آر آی شما نشان می دهد ام اس شما فعال است برای شما درمان با دی مِتیل فومارات تجویز می شود. عوارض جانبی شایع دی مِتیل فومارات شامل گُرگرفتگی، اسهال، تهوع، درد شکم و سردرد است. مشکلات معده معمولا بعد از حدود یک ماه برطرف می شوند. گُرگرفتگی می تواند ادامه پیدا کند اما معمولا مشکل بزرگی نیست.

کِلادریبین

کِلادریبین با نام تجاری ماوِنکِلاد بصورت قرص طی دوره ی درمانی دوساله مصرف می شود. شما در ماه اولی که درمان را شروع می کنید روزانه یک قرص برای مدت 4-5 روز مصرف می کنید و دوباره ماه بعد مجددا 4-5 روز دارو را استفاده می کنید. این سیکل ها مجددا یک سال بعد تکرار می شوند. اگر ام اس عود کننده-فروکش کننده ی بسیار فعالی دارید درمان با کِلادریبین برایتان تجویز می شود. این بدان معنی است که شما مبتلا به ام اس شدید هستید که سریعا در حال بدتر شدن است. بعنوان مثال شما در سال گذشته حداقل دو مورد عود داشته اید و اسکن ام آر آی نشان می دهد که ام اس شما بدتر شده است. همچنین اگر در یکسال گذشته یک عود داشته اید و اسکن ام آر آی نشان می دهد که ام اس شما فعال است حتی اگر درمان اصلاح کننده ی ام اس دیگری دریافت کرده اید هم ممکن است برایتان کِلادریبین تجویز شود. عوارض جانبی شایع کِلادریبین شامل کاهش تعداد گلبول های سفید خون، تاول های تبخالی و زونا، بثورات جلدی و ریزش مو می باشد. برای نظارت و کنترل روند درمان شما آزمایش های منظم خون بعمل خواهد آمد.

پژوهش های کارآزمایی بالینی

به کمک کارآزمایی های بالینی پیشرفت زیادی در درمان ام اس ایجاد شده است، در این مطالعات درمان های جدید و درمان های ترکیبی با درمان های استاندارد مقایسه می شوند. تمام آزمایشات بالینی به دقت بررسی می شود تا اطمینان حاصل شود که  ارزشمند هستند و با ایمنی کامل اجرا می شوند. گاهی شرکت کنندگان در این تحقیقات نتایج بهتری نسبت به افرادی که درمان های معمول دریافت می کنند، دارند. اگر علاقه مند به شرکت در یکی از این تحقیقات هستید، با پزشک و تیم درمانی خود صحبت کنید.

درمان های مکمل و جایگزین برای ام اس

بعضی افراد فکر می کنند درمان های مکمل به آنها کمک می کنند حال بهتری داشته باشند. برخی ادعا می کنند که درمان های مکمل علائم را تسکین می دهند اگرچه اغلب دلیل علمی مشخصی در مورد میزان اثربخشی این درمان ها وجود ندارد. بسیاری از افراد فکر می کنند که درمان های مکمل عارضه ی جانبی ندارند. با این حال، گاهی ممکن است افراد دچار مشکلاتی شوند و ایده ی خوبی نیست که از این درمان ها بعنوان جایگزینِ داروهای تجویز شده توسط پزشکتان استفاده کنید. اگر در نظر دارید از یک درمان جایگزین در کنار داروهای تجویز شده استفاده کنید مهم است که پزشک خود را در جریان این تصمیم قرار دهید.

مراقبت و پشتیبانی

اگر مراقبت از خودتان برایتان مشکل است انجمن های ام اس می توانند به شما کمک کنند. برای ارزیابی نیازهای مراقبت و پشتیبانی درخواست بدهید و از آنها مشورت بخواهید.