درمان شقاق مقعدی (فیشر مقعدی)
مانند هر زخم یا بریدگی کوچک دیگری که در سطح پوست ایجاد می شود شقاق مقعد هم اغلب خودبه خود طی چند هفته بهبود می یابد.
با این وجود در صورت ابتلا به شقاق مقعد برای دریافت توصیه های پزشکی و داروهای لازم که به تسکین علائم و بهبود سریع تر شما کمک می کند با پزشک خود مشورت کنید.
بیشتر شقاق های مقعد با درمان بهبود می یابند هرچند که اگر توصیه های خود مراقبتی را که در زیر آورده شده رعایت نکنید ممکن است مجددا عود نمایند.
خود مراقبتی
پزشک برخی تدابیر خود مراقبتی را به شما توصیه می کند که در بهبود یبوست و کاهش درد ایجاد شده بعلت شقاق موثر خواهد بود
برطرف شدن یبوست به درمان شقاق کمک می کند و شانس ایجاد مجدد شقاق در آینده را کاهش خواهد داد.
تدابیر خود مراقبتی عبارتند از:
- افزایش مصرف روزانه فیبر شامل موادغذایی محتوی فیبر بالا مانند میوه ها، سبزیجات و غلات کامل
- جلوگیری از کم آب شدن بدن با نوشیدن مقادیر فراوان مایعات
- انجام فعالیت بدنی بیشتر، بعنوان مثال پیاده روی یا دویدن روزانه
- دفع مدفوع در ساعت و مکانی که به آسودگی بتوانید در توالت بمانید
- زمانیکه احساس نیاز به دفع مدفوع دارید آن را به تاخیر نیندازید
- اگر از دستمال های مرطوب کننده برای نظافت تان استفاده می کنید از انواعی که بودار هستند یا حاوی الکل هستند پرهز کنید زیرا می توانند باعث ناراحتی و یا خارش شوند- از انواع دستمال کاغذی نرم تر برای پاک کردن خود استفاده کنید
- شل کردن ماهیچه های مقعد از طریق قرار دادن باسن چندین بار در طول روز در لگن یا وان آب گرم بویژه بعد از هر بار اجابت مزاج
درمان دارویی
پزشک ممکن است طیف گسترده ای از داروها را برای کاهش علائم و ترمیم شقاق به شما توصیه کند.
ملین ها
ملین ها گروهی از داروها هستند که به شما کمک می کنند تا دفع مدفوع راحت تری داشته باشید. برای بزرگسالان مبتلا به شقاق معمولا قرص ها یا گرانول های ملین که باعث ایجاد و شکل گیری حجم زیادی از مدفوع نرم در روده می شوند تجویز می گردد.این قرص ها باعث می شوند مدفوع به خود آب جذب کرده و نرم بماند و در محیط روده خشک نشود.
برای کودکان، محلول ملین خوراکی اسموتیک تجویز می شود. این نوع از ملین ها حجم آب درون روده ها را افزایش داده باعث تحریک روده به حرکت و دفع مدفوع می شود.
پزشک شما درمان را با دوز کمی از این داروها شروع کرده بتدریج و هر چند روز یکبار آن را افزایش می دهد تا جایی که بتوانید هر یکی دو روز دفع مدفوع نرم داشته باشید.
مسکن ها
در صورتیکه بعد از هربار دفع دچار درد سوزشی ادامه دار می شوید، پزشک ممکن است برای شما مسکن های قابل دسترس که نیازی به نسخه ندارند مانند استامینوفن یا ابوپروفن تجویز کند.
در صورتیکه از این مسکن ها استفاده می کنید به دستورالعمل و نحوه ی مصرف که روی بسته ی دارو آمده ست، توجه کنید.
گلیسیریل تری نیترات
در صورتیکه بعد از یکی دو هفته علائم تان بهبود نیابد پزشک ممکن است برایتان دارویی به نام گلیسریل تری نیترات که به شکل یک پماد موضعی ست برای استفاده در محل کانال مقعدی معمولا دوبار در روز، تجویز کند.
این دارو با گشاد کردن عروق اطراف مقعد، جریان خون به محل شقاق را افزایش می دهد تا سرعت ترمیم و بهبود افزایش پیدا کند. همچنین با کاهش فشار داخل کانال مقعد باعث کاهش درد نیز ی شود.
این پماد برای حداقل 6 هفته و یا تا زمانیکه شقاق تان بهبود یابد برای شما تجویز می شود.
اکثر شقاق های حاد مقعد (که کمتر از 6 هفته باقی می مانند) با مصرف گلیسریل تری نیترات بهبود می یابند. در موارد مزمن از هر 10 مورد شقاق 7 مورد آن در صورت استفاده ی درست از این دارو درمان می شوند.
سردرد یکی از علائم شایع مصرف پماد گلیسریل تری نیترات است که در نیمی از کسانیکه از این دارو استفاده می کنند، ایجاد می شود. بعضی افراد بعد از مصرف این پماد احساس گیجی یا سبکی سر خواهند داشت.
پماد گلیسریل تری نیترات برای کودکان مناسب نیست و در خانم های باردار یا شیرده باید با احتیاط مصرف شود.
در صورتیکه سردرد برایتان مشکل ساز شده کاهش مقدار پماد مصرفی برای چند روز می تواند کمک کننده باشد. مصرف مقادیر کم پماد(به اندازه ی نخود) 5-6 بار در روز بهتر از مصرف مقادیر زیاد پماد دوبار در روز خواهد بود.
بی حس کننده های موضعی
در صورتیکه درد شدید دارید پزشک برای کاهش درد هنگام دفع مدفوع برایتان بی حس کننده ی موضعی تجویز می کند.
داروی موضعی دارویی ست که مستقیما در محل موردنظر استفاده می شود. این داروها به بهبود شقاق کمک نمی کنند اما دردتان را تسکین می دهند.
لیدوکائین شایع ترین بی حس کننده ی موضعی ست که برای شقاق مقعد تجویز می شود. لیدوکائین به شکل پماد و یا ژل است و معمولا فقط به مدت یک الی دو هفته مصرف می شود چرا که شقاق طی این مدت باید به سمت بهبودی برود.
مسدود کننده های کانال کلسیم
مسدود کننده های کانال کلسیم مانند دیلتیازم گروهی از داروها هستند که معمولا برای درمان فشار خون بالا (هیپرتانسیون) استفاده می شوند.
با این حال، استفاده از مسدود کننده های کانال کلسیم به شکل موضعی که مستقیما در محل مقعد استفاده می شوند در درمان شقاق مقعدی بعضی افراد موثر بوده است.
مسدود کننده های کانال کلسیم که به صورت موضعی مصرف می شوند باعث شل شدن ماهیچه های اسفنکتر مقعد و افزایش جریان خون به سمت شقاق می شوند.
عوارض جانبی این مسدود کننده ها شامل گیجی، سردرد و یا خارش و سوزش در محل شقاق هنگام استفاده از داروست. هرکدام از این عوارض بعد از چند روز که بدن به دارو عادت کرد، برطرف می شوند.
اینطور تصور می شود که مسدود کننده های کانال های کلسیم به اندازه ی پماد گلیسریل تری نیترات در درمان شقاق مقعد موثرند و در صورتیکه سایر درمان ها جواب ندهد می توان از این گروه دارویی استفاده کرد.
مسدود کننده های کانال های کلسیم را هم مانند پماد گلیسریل تری نیترات حداقل به مدت 6 هفته یا تا زمان بهبود کامل شقاق باید استفاده کرد.
تزریق سم بوتولینوم
سم بوتولینیوم نسبتا درمان جدیدی برای شقاق مقعد به حساب می آید. معمولا زمانی از این سم استفاده می شود که درمان های دیگر جواب نداده اند. سم بوتولینوم یک سم قوی است که مصرف آن در دوزهای کم، ایمن است.
در صورتیکه شقاق دارید از تزریق این سم برای فلج کردن ماهیچه های مقعد استفاده می شود. این کار از اسپاسم ماهیچه ها جلوگیری می کند، به کاهش درد کمک کرده و اجازه می دهد شقاق مقعد بهبود یابد.
هنوز به روشنی مشخص نیست تزریق سم بوتولینوم تا چه اندازه برای درمان شقاق مقعد موثر است اما تحقیقات نشان می دهد برای بیش از نیمی از کسانیکه مورد استفاده قرار گرفته، اثر داشته است. این نتایج مشابه نتیجه ی درمان شقاق با پماد گلیسریل تری نیترات و یا مسدود کننده های کانال کلسیم موضعی ست.
اثرات سم بوتولینوم برای حدود 2-3 ماه باقی می ماند که بطور طبیعی به شقاق فرصت کافی می دهد تا بهبود یابد.
پیگیری
چند هفته بعد از شروع درمان مورد پیگیری توسط پزشک قرار می گیرید. این پیگیری به پزشک شما اجازه میدهد روند درمان شقاق و علائم بهبود آن را بررسی کند.
در صورتیکه شقاق بطور کامل بهبود یافته باشد پزشک توصیه می کند چندین هفته ی بعد برای پیگیری مجدد مراجعه کنید.
اگر شقاق مقعدتان بسیار شدید است و یا بعد از هشت هفته به درمان پاسخ نداده است به یک پزشک متخصص جراح روده ی بزرگ برای درمان تخصصی ارجاع داده می شوید. این درمان معمولا شامل انواعی از عمل جراحی خواهد بود.
جراحی
در صورتیکه درمان های دارویی موثر نباشند، جراحی توصیه می شود.
موثرترین درمان برای شقاق مقعد جراحی است که در بیش از 90% افراد نتایج آن در درازمدت رضایت بخش است. هرچند احتمال کمی از خطر بروز عوارض جانبی هم وجود دارد.
تکنیک های متفاوتی برای درمان شقاق مقعد از طریق جراحی وجود دارد. روش هایی که بطور شایع استفاده می شوند در زیر آورده شده است.
اسفنکترکتومی جانبی (برش دادن اسفنکتر مقعد)
اسفنکترکتومی جانبی ایجاد یک برش کوچک در ماهیچه هایی است که کانال مقعد را احاطه می کنند. این کار باعث می شود فشار و کشش در ناحیه مقعد کاهش یابد. این برش باعث می شود شقاق بهبود یابد و ریسک شکل گیری شقاق های بیشتر را در شما کاهش می دهد.
این عمل یک جراحی کوتاه ونسبتا ساده است که زیر بیهوشی عمومی و طی یک روز بستری در بیمارستان انجام می شود. این بدان معنی ست که در هنگام جراحی در بیمارستان بستری می شوید اما معمولا لازم نیست شب را آنجا بمانید.
اسفنکترکتومی جانبی یکی از موفق ترین جراحی ها با نتایج ثبت شده ی بسیار رضایت بخش برای درمان شقاق است. اغلب افراد طی 2-4 هفته بطور کامل بهبود می یابند.
از هر بیست نفری که تحت این عمل جراحی قرار می گیرند یک نفر بعد از عمل بطور موقت بعلت آسیب به ماهیچه های مقعد دچار بی اختیاری کنترل مدفوع می شود. به هرحال این بی اختیاری از نوع خفیف است بطوریکه فرد قادر به کنترل عبور گاز از روده ها نیست و معمولا فقط چند هفته طول می کشد.
فلپ های (زبانه های) مقعدی پیشرفته
این فلپ ها (زبانه ها) مقعدی پیشرفته، بافت سالم بخش دیگری از بدن هستند که برای ترمیم شقاق استفاده می شوند و باعث می شوند جریان خون به سمت محل شقاق بهبود یابد.
این روش برای درمان شقاق های طولانی مدت (مزمن) که بدنبال بارداری و یا آسیب به کانال مقعدی ایجاد شده اند، توصیه می شود.