بیماری لیشمانیوز 3 نوع دارد: 1.جلدی یا پوستی 2.جلدی- مخاطی 3.احشایی. این بیماری یک بیماری مشترک بین انسان وحیوان است و جزو بیماریهای انگلی شایع در مناطق گرمسیر می باشد. در ایران دو نوع شهری و روستایی دارد. نوع شهری یا خشک بعد از گذشت دو تا هشت ماه از دوره نهفتگی پدیدار میشود ابتدا یک برآمدگی پوستی نرم و قرمز رنگ است و کم کم سفت شده و به بافت های زیری چسبندگی پیدا میکند. تعداد زخم ها کم و تکی است. نوع روستایی یا مرطوب دوره نهفتگی چند هفته تا چند ماه دارد و به شکل جوش ملتهبی است.
علائم بیماری سالک
باید بدانیم نشانه های سالک پوستی به این صورت است که: طی ده روز تا دو هفته زخمی میشود و بزرگ و بزرگتر میشود و اطراف آن حالت پرخون پیدا میکند. معمولا تعداد متعدد دارد و منفرد نمیباشد. لیشمانیوز یا سالک جلدی درمیان سایرانواع سالک شیوع بیشتری دارد. لیشمانیوز توسط حدود 15 نوع مختلف از انگل لیشمانیا ایجاد میشود و روش انتقال آن از طریق نیش پشه خاکی ماده است. سالک جلدی تهدید کننده حیات نیست ولی باعث ایجاد ضایعات پوستی بد فرم میشود و میتواند بر کاهش اعتماد به نفس افراد موثر باشد. معمولا این ضایعات پوستی درصورت عدم درمان به موقع بصورت دائمی ماندگار میشود.
درمان به موقع سالک جلدی میتواند به روند بهبودی ضایعه کمک کند و از عوارض بعدی جلوگیری کند.
نوع مخاطی جلدی
نوع مخاطی جلدی می تواند به صورت عارضه نوع جلدی ظهور پیدا کند و می تواند مدتها بعد از بهتر شدن ضایعات پوستی ایجاد شود. این نوع ضایعات می توانند منجر به تخریب بخشی از مخاطات یا تمام حفره بینی، دهان و گلو شود و با ایجاد فرم بد مخصوصا در ناحیه صورت منجر به کاهش اعتمادبه نفس و طردشدن فرد از جامعه بشود. لیشمانیوز جلدی معمولا خودبه خود بهتر میشود، اما لیشمانیوز مخاطی جلدی اکثرا به خودی خود بهبود نمی یابد. درصورت ایجاد فرم شدید لیشمانیوز حتی امکان مرگ وجود دارد. البته نوع جلدی مخاطی نادرتر است.
بالای 90 درصد از موارد جدید سالک جلدی در قاره آمریکا، حوزه مدیترانه، خاورمیانه و آسیای مرکزی گزارش میشود. تاثیر درمان‌های کنونی معمولا تا 50 درصد میباشد.
درخواست نوشتن آزمایش آنلاین دهید!
آزمایش میخوای بدی و نیاز به نسخه اینترنتی آزمایش داری؟ درخواست نوشتن نسخه آزمایش آنلاین ازپزشک داری؟
قبل از درخواست ویزیت، از طریق اپلیکیشن ازپزشک با قیمت خیلی مناسب درخواست آزمایش آنلاین بده و بعد از انجام آزمایش با جواب آزمایشت ازپزشک ویزیت بگیر!
نوع احشایی
نوع احشایی معمولا چندین ماه (2 تا 8 ماه) پس ازگزش پشه نمایان می شود و با نام کالاآزار شناخته میشود. و گاهی ارگانهای داخلی مثل کبد و طحال و حتی مغز استخوان را درگیر میکند وممکن است کشنده باشد. ممکن است علائمی مانند تب و بزرگی کبد و طحال دیده شود. بیش از نیمی از موارد لیشمانیوز جلدی مخاطی واحشایی در اطفال دیده میشود. هرفردی در هر رده سنی وجنسیتی که به مناطق باشیوع بالای سالک سفر کند امکان ابتلا دارد. در افراد مبتلا به ایدز شدت بیماری و احتمال ابتلا به نوع احشایی بیشتر است. امکان ابتلای مجدد به سالک وجود دارد.
عواملی مانند سو تغذیه- تغییرات آب و هوایی وجابه جایی و مهاجرت جمعیت های انسانی بر شیوع سالک موثر هستند.
علائم عکس جوش اولیه سالک
ضایعه اولیه با قرمزی و خارش شروع میشود و معمولا بدون درد است و به مرور ممکن است زخم شود در نهایت دلمه ببندد. البته نوع آن مهم است که خشک باشد یا مرطوب. نوع خشک (شهری) یک برامدگی پوستی نرم و قرمز رنگ است و کم کم سفت شده و به بافت های زیری چسبندگی پیدا میکند. تعداد زخم ها منفرد است. نوع مرطوب به شکل جوش ملتهبی است. طی ده روز تا دو هفته زخمی میشود و بزرگ و بزرگتر میشود و اطراف آن حالت پرخون پیدا میکند. معمولا تعداد متعدد دارد و منفرد نمیباشد. شاید برایتان سوال شود که آیا سالک خارش دارد؟ باید بدانید که بله معمولا خارش دار است.
پیشنهاد مقاله: تاثیر آلودگی هوا بر سلامت پوست
زخم سالک درابتدا
ضایعه پوستی ابتدا به صورت جوش کوچکی است و به مرور بزرگتر میشود. معمولا بعد از سه ماه تا یک سال بعد از گزش علامت ها ظاهر میشود و ممکن است زخم ایجاد شود و نهایتا اسکار آن باقی می ماند. و در نواحی که توسط لباس پوشانده نمیشوند بیشتر احتمال گزش وجود دارد. شاید برایتان سوال شود آیا زخم سالک درد دارد؟ و باید بدانید که ضایعه معمولا با درد همراه نیست.
یکی از جذابیت‌های اپلیکیشن از پزشک این است که بیمار امکان دریافت مشاوره با متخصص پوست و مو و مشاوره پزشکی آنلاین را داشته، و با استفاده از این خدمات می‌توانند بدون اتلاف وقت، با صرف هزینه کم‌تر، و بدون نیاز به تحمل شلوغی مطب به صورت کاملا آنلاین ازپزشک مورد نظر خود به راحتی مشاوره پزشک آنلاین دریافت نمائید. برای استفاده از این خدمات ارزشمند کافی است اپ ازپزشک را نصب کرده تا از تمامی خدمات مخصوص بیماران بهره‌مند شوید.
پیشگیری از ابتلا به سالک
- عدم سفر به مناطق اندمیک سالک
- استفاده از پشه بند
- استفاده از حشره کش ها
- نصب توری در درب ها
- فاصله زیاد محل اقامت از اصطبل دام ها
- عدم خروج از اقامتگاه در غروب و شب به علت فعالیت زیاد پشه در این زمانها
- استراحت در طبقات بالایی چون پشه ناقل تا چهارمتر میتواند پرواز کند.
درمان سالک
اقدامات درمانی بنیادی در درمان علائم بیماری سالک و لیشمانیوز:
- درمان دارویی (گلوکانتیم) و فریز کردن و کرایوتراپی و پانسمان و نهایتا جراحی
- ممکن است داروهای آنتی بیوتیک وضد انگل تجویز شود.
- درموارد احشایی داروی آمفوتریسین بی مورد تایید است و در موارد جلدی مخاطی فلوکونازول. که همگی تحت نظارت پزشک تجویز میگردند.
- هرچه درمان سریعتر شروع شود اسکار(جای زخم) کمتری باقی می ماند.
- کنترل عفونت ثانویه میکروبی بر روی زخم مهم است.
درمان سالک در مراکز بهداشت رایگان است.
آیا بیماری سالک واگیردار است؟
بیماری سالک ممکن از طریق زخم آلوده یا انتقال خون یا سرنگ آلوده منتقل شود وقاعدتا به راحتی یک بیماری ویروسی مثل سرماخوردگی انتقال نمی یابد. احتمال سرایت این نوع انگل از مادر به جنینش وجود دارد.
پیشنهاد ویژه: ترفند های خانگی برای سفت شدن پوست صورت
ازکجا بفهمیم پشه سالک نیش زده؟
ابتدا بررسی کنید که آیا به منطقه شیوع سالک سفر کرده اید یا خیر؟ در صورت عدم اطلاع فرد بیمار از گزش تشخیص کمی دشوار است. گاهی از تست پوستی لیشمانین استفاده میشود یا از اطراف ضایعه نمونه برداری میشود. تا تشخیص قطعی شود. البته پزشک میتواند با معاینه و انجام تست پوستی به تشخیص برسد.
سالک دربچه ها
علائمی مشابه بزرگسالان دارد و ممکن است به نوع احشایی تبدیل شود بنابراین شروع سریعتر درمان در اطفال بسیار با اهمیت است.
جمع بندی
سالک ناشی از یک نوع انگل تک یاخته میباشد که از طریق گزش پشه خاکی ماده ایجاد میشود و در یک سری مناطق گرمسیر شیوع دارد. سه نوع پوستی؛ جلدی، مخاطی و احشایی دارد که شایع ترین نوع همان جلدی است. در ایران دو نوع شهری و روستایی دارد. قابل درمان است. البته گاهی در موارد نادر و در صورت درگیری احشایی میتواند کشنده هم باشد. بهتر است درمان سریع تر شروع شود که شامل درمان دارویی و فریز کردن زخم یا کرایو و در موراد شدید جراحی است. اسکار ناشی از زخم سالک ممکن است باقی بماند.
سوالات متداول
آیا زخم سالک درد دارد؟
معمولا بدون درد است.
ازکجا بفهمیم پشه سالک نیش زده؟
سفر به منطقه شایع این بیماری اطلاع از گزش مراجعه به پزشک تست پوستی و در نهایت نمونه برداری.
آیا بیماری سالک واگیردار است؟
به راحتی خیر از طریق مادر به جنین خون آلوده و سرنگ الوده.
