اگرچه کودکان تا دو سالگی چندین واکسن دریافت می‌کنند، اما این واکسن ها سیستم ایمنی را بیش از حد تحت فشار قرار نمی‌دهند. کودکان باید 80 درصد از واکسیناسیون خود را تا دو سالگی انجام دهند. واکسیناسیون اقدام بسیار مهم و با ارزشی است که به وسیله آن می‌توان با هزینه اندک از ابتلا بـه بسیاری از بیماری های عفونی خطرناک و پر هزینه جلوگیری کرد. واکسن از باکتری یا ویروس زنده ضعیف شده و یا غیر فعال شده و یا جزئی از آن ها (مانند آنتی ژن سطحی خالص شده یا توکسوئید) ساخته شده است. با تزریق واکسن نوزاد، سیستم ایمنی بدن علیه باکتری یا ویروس وارد شده به بدن، آنتی بادی ساخته و باعث بالا بردن مصونیت بدن در مقابل بیماری ناشی از آن می‌شود.
واکسیناسیون کودکان نقش مهمی در سلامت افراد و جوامع در سراسر دنیا دارد. اولین واکسن نوزاد در بدو تولد به او داده می‌شود.
مزایای واکسن نوزاد
واکسیناسیون می‌تواند جان کودکان را نجات دهد
به دلیل پیشرفت های علم پزشکی، کودکان می‌توانند بیش از هر زمان دیگری با تزریق اولین واکسن نوزاد و … در برابر بیماری ها محافظت شوند. برخی از بیماری‌هایی که زمانی هزاران کودک را کشته بودند، عمدتاً به دلیل واکسن‌های ایمن و مؤثر به طور کامل از بین رفته‌اند و برخی دیگر در حال انقراض هستند. فلج اطفال یکی از نمونه های تأثیر بزرگی است که واکسن ها داشته اند. فلج اطفال زمانی ترسناک ترین بیماری بود که باعث مرگ و میر و فلج شدن در سراسر جهان می‌شد، اما امروزه به لطف واکسیناسیون کودکان، هیچ گزارشی از فلج اطفال در ایران و بسیاری کشورها وجود ندارد.
واکسیناسیون کودکان بسیار ایمن و موثر است
واکسن ها تنها پس از بررسی طولانی و دقیق توسط دانشمندان، پزشکان و متخصصان مراقبت های بهداشتی به کودکان داده می‌شود. تزریق واکسن نوزاد ناراحتی‌هایی را به همراه خواهد داشت و ممکن است باعث ایجاد درد، قرمزی یا حساسیت در محل تزریق شود، اما در مقایسه با درد، ناراحتی و آسیب بیماری‌هایی که این واکسن‌ها از آنها جلوگیری می‌کنند، بسیار کمتر و عوارض جانبی جدی پس از واکسیناسیون کودکان، مانند واکنش شدید آلرژیک، بسیار نادر است. مزایای واکسن نوزاد بسیار بیشتر از عوارض جانبی احتمالی می‌باشد.
پیشنهاد مقاله: نوزاد و مادر | تمام اتفاقاتی که بعد از زایمان برای مادر می‌افتد!
ایمن سازی از کودکان محافظت می‌کند
کودکان در سراسر دنیا هنوز به بیماری های قابل پیشگیری با واکسن مبتلا می‌شوند. برای کمک به ایمن نگه داشتن کودکان، مهم است که همگان به طور کامل واکسینه شده باشند. این نه تنها از کودکان محافظت می‌کند، بلکه به جلوگیری از گسترش این بیماری ها به دیگران نیز کمک می‌نماید.
صرفه جویی در وقت و هزینه خانواده‌ها
برخی از بیماری‌های قابل پیشگیری با واکسن می‌توانند منجر به ناتوانی‌های طولانی‌مدت شوند و عوارض مالی داشته باشند. برنامه واکسن نوزاد و کودک واکسن هایی را بدون هیچ هزینه ای در اختیار نوزادان و کودکان قرار می‌دهد.
ایمن سازی از نسل های آینده محافظت می‌کند
واکسن ها باعث کاهش و در برخی موارد از بین بردن بسیاری از بیماری هایی شده است که چند نسل پیش باعث مرگ یا ناتوانی شدید افراد شده بودند. برای مثال، واکسیناسیون آبله این بیماری را در سراسر جهان ریشه کن کرد. امروزه کودکان دیگر نیازی به تزریق واکسن آبله ندارند زیرا این بیماری دیگر وجود ندارد. با واکسیناسیون کودکان در برابر سرخجه، خطر انتقال این ویروس به جنین یا نوزاد توسط زنان باردار به طور چشمگیری کاهش یافته است و نقایص مادرزادی مرتبط با آن ویروس تقریبا دیده نمی‌شود.
زمانبندی واکسن نوزاد
تزریق واکسن نوزاد طبق زمانبندی معین که از سوی کمیته کشوری ایمن سازی تدوین شده، انجام می‌شود. مهم است که والدین در زمان‌های مشخص شده جهت دریافت واکسن نوزاد و کودک خود به مراکز بهداشتی مراجعه نمایند.
برنامه ایمن سازی کودکان:
| سن | نوع واکسن |
| بدو تولد (اولین واکسن نوزاد) | ب.ث.ژ – هپاتیت ب – فلج اطفال خوراکی |
| 2 ماهگی | پنج گانه – فلج اطفال خوراکی |
| 4 ماهگی | پنج گانه – فلج اطفال خوراکی و فلج اطفال تزریقی |
| 6 ماهگی | پنج گانه – فلج اطفال خوراکی |
| 12 ماهگی | MMR |
| 18 ماهگی | سه گانه – فلج اطفال خوراکی –MMR |
| 6 سالگی | سه گانه – فلج اطفال خوراکی |
توصیه هایی برای کاهش نا آرامی، درد و تب
توصیه های گوناگونی برای کاهش درد و ناراحتی هنگام تزریق واکسن نوزاد ارایه شده است.
با مشورت پزشک یک نوشیدنی شیرین به کودک بدهید
چشیدن طعم شیرین حتی مقدار بسیار کم آن می‌تواند به کاهش درد کودک حین تزریق کمک کند.
اگر می‌توانید به کودک شیر بدهید
تغذیه با شیر مادر می‌تواند راهی عالی برای آرام کردن و آرامش کودک شما باشد، زیرا می‌تواند به منحرف کردن حواس او و ایجاد تماس نزدیک آرامش بخش کمک کند. علاوه بر این، شیر مادر مقداری شیرینی دارد که می‌تواند به کاهش درد کودک در حین تزریق کمک نماید.
استفاده از پماد یا اسپری ضد درد برای کودک
پماد مسکن سیگنال های درد پوست را مسدود می‌کند. با مشورت پزشک درست قبل از تزریق روی بازو یا پای کودکتان پماد یا اسپری بزنید. استفاده از پماد یا اسپری خنک کننده می‌تواند استرس شما و فرزندتان را کاهش دهد.
یکی از خدمات فوق‌العاده سامانه از پزشک که باعث محبوبیت آن در بین بیماران و پزشکان عزیز شده است امکان دریافت ویزیت پزشک آنلاین و یا مشاوره پزشک تصویری می‌باشد در واقع سامانه ازپزشک با قرار دادن این خدمات ارزشمند در سامانه خود باعث شده تا در هر مکانی و هر زمانی بتوانید به راحتی از این خدمات استفاده نمائید. فقط کافی است همین الان اپ ازپزشک را نصب کرده تا از تمامی خدمات این مجموعه برخوردار شوید.
صادق و آرام باشید
بچه ها باهوش هستند، پس برای توضیح به آنها به زبان ساده وقت بگذارید. به او توضیح دهید که ممکن است کمی احساس سوزش کند که خیلی سریع از بین می‌رود. به جای «درد» یا «تزریق» از کلماتی مانند «فشار کوچک» استفاده کنید. حتی اگر کودک نتواند کلمات شما را بفهمد، صدای آرام شما اطمینان بخش خواهد بود. قبل، حین و به خصوص بعد از تزریق واکسن نوزاد، شاداب و آرام باشید.
وسایل مورد علاقه کودک را همراه داشته باشید
هر چیزی را که فرزندتان با آن احساس آرامش می‌کند، مانند اسباب‌بازی، پتو یا کتاب مورد علاقه همراه داشته باشید تا به او کمک کنید روی چیزهای دلپذیر تمرکز نماید.
حواس کودک را پرت کنید
درست قبل از تزریق، نام فرزندتان را صدا بزنید، آهنگ مورد علاقه فرزندتان را بخوانید یا داستانی بگویید تا توجه کودک را از کسی که تزریق می‌کند دور نمایید. پس از تزریق واکسن نوزاد، این کارها را ادامه دهید.
بچه های بزرگ هم نیاز به حمایت دارند
در مورد کودکان بزرگتر هم می‌توانید همراه با آنها نفس عمیق بکشید تا شدت درد کاهش یابد. از آنها بخواهید تصور کنند که هنگام بازدم، درد از دهانشان خارج می‌شود. برای کمک به ایجاد حواس پرتی، داستانی بگویید یا به چیزهای جالب در اتاق اشاره کنید.
مراقبت پس از تزریق واکسن نوزاد
- برای چند روز بیشتر به کودک خود توجه کنید. اگر چیزی می‌بینید که شما را نگران می‌کند، با پزشک کودک خود صحبت نمایید.
- پس از تزریق واکسن نوزاد، با قنداق کردنش به آرام شدن وی کمک کنید.
- در آغوش گرفتن و زمزمه های آرام نیز می‌تواند به آرام کردن نوزادان پس از تزریق کمک کند.
- دفعات شیردهی را بیشتر کنید. طبیعی است که برخی از نوزادان طی 24 ساعت پس از تزریق واکسن کمتر غذا بخورند.
- واکنش های خفیف را درمان کنید.
گاهی اوقات کودکان واکنش های خفیفی از واکسن، مانند درد در محل تزریق یا بثورات پوستی دارند. این واکنش ها که عوارض جانبی نیز نام دارند، طبیعی هستند و به زودی از بین خواهند رفت.
- از یک پارچه خنک و مرطوب برای کمک به کاهش قرمزی، درد و یا تورم در محل تزریق استفاده کنید.
- تب را با اسفنج خنک کاهش دهید.
- با مشورت پزشک، به کودک خود مسکن (بجز آسپیرین) بدهید. استامینوفن با دوز مناسب تجویز شده ودر صورت نیاز، هر چهار ساعت یک بار (حداکثر تا 5 بار در 24 ساعت) تکرار شود.
- پس از واکسیناسیون باید از پوشاندن لباس تنگ به کودک که موجب وارد آمدن فشار به محل تزریق می شود، اجتناب کرد.
- شستن محل تزریق واکسن و استحمام کودک پس از واکسیناسیون منعی ندارد.
تزریق واکسن نوزاد و کودک در زمان بیماری
- کودکان حتی با تب یا بیماری خفیف هم می‌توانند واکسن دریافت کنند
از آنجایی که یک بیماری خفیف بر میزان پاسخ بدن به واکسن تأثیر نمی‌گذارد، اگر کودک دارای موارد زیر باشد همچنان می‌تواند واکسینه شود:
- تب درجه پایین
- سرماخوردگی، آبریزش بینی یا سرفه
- عفونت گوش (اوتیت میانی)
- اسهال خفیف
پزشکان توصیه می‌کنند که کودکان مبتلا به بیماری‌های خفیف واکسیناسیون را طبق برنامه دریافت کنند تا از آنها در برابر بیماری های جدی محافظت شود.
- واکسن ها بیماری خفیف را بدتر نمی‌کنند
واکسن ها تنها دارای بخش کوچکی از باکتری ها و ویروس هایی هستند که کودکان به طور طبیعی با آنها مواجه می‌شوند. به همین دلیل، سیستم ایمنی می‌تواند همزمان با دریافت واکسن، با بیماری های جزئی نیز مقابله نماید.
پیشنهاد ویژه: درمان تب دندان درآوردن نوزاد
- واکسن ها علائم بیماری را بدتر نمی‌کنند.
مانند هر دارویی، واکسن ها ممکن است عوارض جانبی خفیفی مانند تب، درد یا تورم در محل تزریق ایجاد کنند. این عوارض بسیار جزئی هستند و به زودی از بین می‌روند.
- کودکانی که آنتی بیوتیک مصرف می‌کنند می‌توانند واکسن دریافت نمایند.
آنتی بیوتیک ها بر نحوه پاسخ بدن کودک به واکسن ها تأثیری ندارند. کودکانی که برای یک بیماری خفیف آنتی بیوتیک مصرف می‌کنند نباید واکسن را به تاخیر بیندازند.
- بیماری جدی ممکن است بر واکسن هایی که کودک شما دریافت می‌کند تأثیر بگذارد.
کودکان مبتلا به بیماری متوسط یا جدی – با یا بدون تب – ممکن است نیاز داشته باشند برای تزریق واکسن، تا زمان بهتر شدن صبر کنند.
شرایط عدم تزریق واکسن نوزاد یا کودک
- ابتلا به یک بیماری مزمن (مانند سرطان)
- سیستم ایمنی ضعیف (مانند شیمی درمانی یا مصرف برخی داروها پس از پیوند)
- واکنش آلرژیک شدید به دوز قبلی واکسن یا یکی از مواد تشکیل دهنده واکسن
اگر کودک شما بیماری جدی دارد، قبل از تزریق واکسن با پزشک صحبت کنید.
کلام پایانی
همیشه پیشگیری از یک بیماری بهتر از درمان پس از بروز آن است.
- واکسیناسیون کودکان راهی ایمن، بسیار موثر و آسان برای کمک به حفظ سلامت خانواده و جامعه است.
- برنامه واکسیناسیون مورد توصیه بین زمانی که احتمال دارد کودک در معرض بیماری قرار گیرد و زمانی که دریافت واکسن بیشترین تاثیر را دارد، تعادل برقرار می‌کند.
- واکسن ها آزمایش می‌شوند تا اطمینان حاصل شود که می‌توانند به طور ایمن و موثر در سنین مورد توصیه تزریق شوند.
سوالات متداول
آیا ارتباطی بین واکسیناسیون و ابتلا به اوتیسم وجود دارد؟
خیر. مطالعات و بررسی های علمی هیچ ارتباطی بین واکسن و اوتیسم نشان نمی دهد.
چرا تزریق واکسن ها بسیار زود از بدو تولد آغاز می‌شود؟
برنامه توصیه شده با ارائه محافظت از نوزادان در بدو تولد، قبل از تماس با بیماری های تهدید کننده زندگی، از آنها محافظت می کند. کودکان بسیار زود واکسینه می شوند زیرا در سنین پایین مستعد ابتلا به بیماری هستند.
آیا نوزادان کاملاً از بیماری مصون هستند؟
خیر. نوزادان تازه متولد شده اغلب در برابر برخی بیماری ها مصونیت دارند، زیرا آنتی بادی هایی از مادر خود دارند. با این حال، ایمنی آنتی بادی مادر فقط موقتی است و اگر مادر خودش مصونیت نداشته باشد، ممکن است به هیچ وجه رخ ندهد.
چه واکسن هایی به نوزادان تازه متولد شده تزریق می شود؟
1) ب.ث.ژ 2) هپاتیت B 3) فلج اطفال
چرا واکسن ها نیاز به دوز یادآور دارند؟
دریافت هر دوز توصیه شده از هر واکسن بهترین محافظت ممکن را فراهم می کند. بسته به واکسن، کودک به بیش از یک دوز برای ایجاد ایمنی کافی جهت کمک به پیشگیری از بیماری یا تقویت ایمنی که به مرور زمان از بین می‌رود، نیاز دارد. همچنین در صورتی که اولین دوز مصونیت کافی ایجاد نکرده باشد یا وجود ویروس‌هایی که در طول زمان تغییر می‌کنند، مانند انفلوانزا محافظت می‌شود. همه دوزها مهم هستند زیرا هر دوز از یک بیماری عفونی محافظت می کند که می تواند به ویژه برای نوزادان و کودکان بسیار کوچک خطرناک باشد.
