سرطان دهانه رحم (Cervical Cancer) دومین الی چهارمین سرطان شایع در زنان و یکی از کشنده ترین سرطان های زنان در سرتاسر دنیا می باشد. شیوع آن برحسب پیشرفت و دسترسی به روش های غربالگری، در نقاط مختلف دنیا متفاوت می باشد. فقط در سال 2020 ، منجر به حدود 604000 سرطان جدید و 342000 مرگ در دنیا شده است. میزان مرگ و میر آن در کشورهای مختلف برحسب برنامه غربالگری و واکسیناسیون آن کشور، متفاوت می باشد. حدود 75% کاهش در شیوع سرطان دهانه رحم در کشورهایی که برنامه غربالگری و واکسیناسیون منظمی دارند، دیده می شود. در ادامه به طور کامل تر در رابطه با علائم، پیشگیری، تشخیص و درمان آن توضیح داده شده است.
سرطان دهانه رحم چیست؟
سرطان دهانه رحم (سرویکس)، در سرویکس یعنی قسمت پایین رحم در محل اتصال رحم به واژن رخ می دهد. عفونت با ویروس پاپیلوم انسانی (HPV) مهم ترین و اصلی ترین (99.7 درصد موارد) عامل ابتلا در اغلب زنان در نقاط مختلف دنیا می باشد. بیش از 60 نوع HPV شناخته شده است که حدود 15 نوع آن قابلیت ایجاد بدخیمی در زنان دارند. انواع 16 و 18 حدود 70 درصد موارد را تشکیل می دهند. اگرچه عفونت تناسلی با HPV بسیار شایع می باشد، ولی اغلب گذرا بوده و سرطان دهانه رحم فقط در تعداد کمی از مبتلایان به عفونت مزمن و پایدار دیده می شود. اغلب زمان طولانی (حدود 15 الی 20 سال) جهت بروز تغییرات نئوپلاستیک در افراد مبتلا نیاز می باشد.
عوامل افزایش خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم
حدود 70% سرطان های دهانه رحم از نوع اسکواموس سل (SCC) و برخی نیز از نوع آدنوکارسینوم (حدود 15%) می باشند. عفونت HPV شایع ترین علت ابتلا به هر دو نوع می باشد. عوامل افزایش خطر ابتلا به عفونت HPV، در افزایش خطر ابتلا نیز نقش داشته، و به 2 دسته مرتبط با HPV و غیر مرتبط با آن تقسیم بندی می شوند. عوامل خطر مرتبط با HPV عبارتند از:
- افزایش تعداد شرکای جنسی
- شروع رابطه جنسی در سنین پایین
- سابقه ابتلا به بیماری های مقاربتی
- نقص ایمنی و ایدز
عوامل خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم غیرمرتبط با عفونت HPV عبارتند از:
- سیگار
- وضعیت بد اقتصادی و اجتماعی
- قرص های جلوگیری از بارداری
- ژنتیک
- ختنه نشدن شریک جنسی
در ادامه به طور کامل در رابطه با روش های کاهش خطرات فوق و پیشگیری از ابتلا به عفونت پاپیلوم انسانی توضیح داده شده است.
غربالگری سرطان دهانه رحم
غربالگری بدون توجه به سن شروع رابطه جنسی، از 21 سالگی توصیه شده است. روش های اصلی غربالگری عبارتند از:
- پاپ اسمیر و سیتولوژی: از 21 الی 65 سالگی هر 3 سال توصیه می گردد.
- تست HPV DNA: از 30 الی 65 سالگی هر 5 سال توصیه می گردد.
آزمایش HPV در شرکای جنسی افراد آلوده و پیش از اقدام به واکسیناسیون در زنان توصیه نمی گردد. همچنین غربالگری غیر از سرطان دهانه رحم (سرویکس) در این افراد توصیه نمی شود.
پیشگیری از ابتلا به سرطان دهانه رحم
واکسیناسیون و استفاده از کاندوم های لاتکس حین رابطه جنسی، بهترین روش های پیشگیری می باشند. سازمان کنترل و پیشگیری بیماری های واگیر در آمریکا (CDC)، واکسیناسیون HPV را به صورت زیر توصیه نموده است:
- قبل از 15 سالگی: 2 دوز واکسن در ماه های 0 و 6 الی 12
- پس از 15 سالگی یا نقص ایمنی (ایدز): 3 دوز واکسن در ماه های 0، 1 الی 2 و 6
همچنین رایج ترین واکسن های موجود در بازارهای دنیا برای جلوگیری از ابتلا عبارتند از:
- واکسن 2 ظرفیتی Cervarix یا Glaxo Smith Kline
- واکسن 4 ظرفیتی Gardasil
- واکسن 9 ظرفیتی Gardasil-9
پیشنهاد ویژه : مطالعه مقاله واکسن گارداسیل چیست؟
ادامه غربالگری پس از تکمیل واکسیناسیون نیز بر حسب گایدلاین های مرتبط با سن ادامه می یابد.
نشانه ها و علائم شایع
اگرچه اغلب موارد سرطان در مراحل اولیه بدون علامت هستند، اما نشانه ها و علائم شایع آن در مراحل پیشرفته تر عبارتند از:
- لکه بینی پس از رابطه جنسی
- لکه بینی بین سیکل های قاعدگی
- خونریزی های شدید، نامنظم و طول کشیده
- ترشحات پایدار زردرنگ و بدبو از واژن
همراهی با درد لگن یا پهلو نشانه ابتلا به موارد پیشرفته و گسترده سرطان دهانه رحم (سرویکس) می باشد.
روش های تشخیص
تشخیص زودرس سرطان در انتخاب نوع درمان و شانس موفیت آن نقش مهمی دارد. مهم ترین روش های تشخیصی عبارتند از:
- معاینه فیزیکی: معاینه لگن و مشاهده سرویکس با اسپکولوم و بررسی غدد لنفاوی منطقه ای در تشخیص سرطان کمک کننده می باشند.
- بیوپسی: اغلب از قسمت های مشکوک ضایعه که خیلی هم نکروزه نباشد و یا قسمت های با قوام غیرطبیعی سرویکس (firm) نمونه برداری می شود.
- سیتولوژی سرویکس: جهت غربالگری همراه با پاپ اسمیر استفاده می گردد.
- کولپوسکوپی: در افرادی که ضایعه مشخص ندارند و فقط با سیتولوژی مثبت مراجعه داشته اند، از کولپوسکوپی و بیوپسی مستقیم استفاده می گردد.
- کونیزاسیون سرویکس: زمانی که علی رغم شک بالا به بدخیمی، نمونه برداری منفی گزارش گردد، کاربرد دارد.
پس از تشخیص سرطان، درمان آن برحسب مرحله درگیری (Staging) آغاز می گردد.
درمان
درمان برحسب مرحله یا Stage بیماری، متفاوت می باشد. Staging سرطان دهانه رحم عبارت است از:
- Stage 1: محدود به سرویکس هستند.
- Stage 2: به قسمت های بالاتر واژن و بافت نرم اطراف سرویکس گسترش یافته است.
- Stage 3: به قسمت های پایینی واژن و دیواره های لگن گسترش یافته است.
- Stage 4: به رکتوم، مثانه و سایر نقاط دوردست بدن گسترش یافته است.
تومورهای خیلی کوچک مرحله یک، با انواع مختلف روش های جراحی قابل خروج هستند. در زنانی که قصد بارداری دارند، سرویکس با جراحی خارج شده و قسمت های فوقانی واژن به تنه رحم آناستوموز داده می شود. با این روش قدرت باروری حفظ شده ولی نسبت به حالت طبیعی با دشواری هایی همراه می باشد.
سرطان های دهانه رحم مرحله یک ولی بزرگ (4 cm) و تمام بیماران با مرحله دو الی چهار ، با ترکیب رادیاسیون و شیمی درمانی بر پایه سیس پلاتین درمان می شوند. با این روش شانس 40 الی 80 درصدی برحسب وضعیت بیمار برای درمان وی (cure)، وجود دارد.
باتوجه به موارد ذکر شده در رابطه با اهمیت غربالگری سرطان دهانه رحم و تکمیل واکسیناسیون، مشاوره پزشک تصویری نقش موثری در کاهش موارد مرگ و میر و عوارض آن داشته و به تمام خانم های جوان در سرتاسر کشور توصیه می گردد.
پیشنهاد ویزه: مطالعه مقاله پزشک زنان آنلاین
یکی از جذابیت‌های اپلیکیشن از پزشک این است که بیمار امکان دریافت مشاوره و مشاوره پزشکی آنلاین را داشته، و با استفاده از این خدمات می‌توانند بدون اتلاف وقت، با صرف هزینه کم‌تر، و بدون نیاز به تحمل شلوغی مطب به صورت کاملا آنلاین ازپزشک مورد نظر خود به راحتی مشاوره دریافت نمائید و یا ویزیت شوید. برای استفاده از این خدمات ارزشمند کافی است اپ ازپزشک را نصب کرده تا از تمامی خدمات مخصوص بیماران بهره‌مند شوید.
