داروهای آنتی دیابتیک دسته ای از داروها هستند که برای کنترل میزان قند خون در بیماران مبتلا به دیابت تجویز می‌گردند. بیماری دیابت به دلیل ناتوانی بدن در تولید یا پاسخ به هورمون انسولین که از پانکراس ترشح می‌شود ایجاد میگردد. یکی از اقدامات فیزیولوژیکی مهم انسولین، کنترل سطح گلوکز خون است. گلوکز یک ماده مغذی مهم برای متابولیسم سلولی بوده و سلول ها باید نه خیلی کم و نه زیاد آن را دریافت کنند. کمبود ترشح انسولین از پانکراس یا عدم حساسیت بافتی به این هورمون منجر به دیابت می شود که ویژگی اولیه آن افزایش سطح گلوکز خون (هیپرگلیسمی) است.
فهرست مطالب
اکثر بیماران را می توان به عنوان دیابت نوع I یا دیابت نوع II طبقه بندی کرد. نوع I با کمبود تولید انسولین مشخص می شود، در حالی که مشخصه نوع II مقاومت بافتی در برابر انسولین تولید شده توسط پانکراس می باشد. افراد مبتلا به هر دو نوع نیاز به دریافت داروهای آنتی دیابتیک دارند تا به مدیریت سطح قند خونشان کمک کند. انواع داروهایی که مصرف می کنید به نوع دیابت شما بستگی دارد.
لیست داروهای دیابت
انواع مختلفی از داروهای آنتی دیابتیک وجود دارد که عبارتند از:
- انسولین
- پراملینتید (آمیلین)
- آگونیست های گیرنده GLP-1مانند ویکتوزا
- داروهای هیپوگلیسمی خوراکی (قرص)
عملکرد داروھای آنتی دیابتیک
انسولین
- انسولین رایج ترین نوع از داروهای آنتی دیابتیک است که در درمان دیابت نوع 1 و گاهی دیابت نوع 2 استفاده می شود.
- این دارو با کمک پمپ انسولین یا به صورت تزریقی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- انواع مختلفی از انسولین وجود دارد که بر اساس سرعت شروع اثر، مدت اثر و زمان اوج تاثیر، متفاوت هستند.
نوع انسولین مورد نیاز بیمار به حساسیت بدن به انسولین و شدت کمبود انسولین وی بستگی دارد. انواع انسولین شامل موارد زیر است:
انسولین کوتاه اثر
انسولین رگولار یا “کوتاه اثر” حدود 30 دقیقه پس از تزریق به جریان خون رسیده و 2 تا 3 ساعت پس از تزریق به اوج خود می‌رسد. این تاثیر نیز 3-6 ساعت ادامه می‌یابد.
پیشنهاد مقاله: تاثیر دیابت بر قلب و راه ھای درمان آن
انسولین سریع الاثر
همانطور که از نام آن پیداست، این انسولین سریعا” در عرض 15 دقیقه عمل می کند. زمان اوج مصرف 1 تا 2 ساعت پس از مصرف و مدت باقی ماندن تاثیر دارو بین 2 تا 4 ساعت است.
انواع موجود انسولین سریع الاثر عبارتند از:
- انسولین استنشاقی (Afrezza)
- انسولین آسپارت (نوورپید، نوولوگ)
- انسولین گلولیزین (آپیدرا)
- انسولین لیسپرو (هیومالوگ)
- انسولین lispro-aabc ( Lyumjev)
انسولین متوسط اثر
انسولین متوسط اثر حدود 2 تا 4 ساعت پس از استفاده با میانگین زمان حداکثر 12 ساعت اثر می‌کند. می‌توانید انتظار داشته باشید که این نوع انسولین بین 12 تا 18 ساعت دوام داشته باشد.
مثالها عبارتند از:
انسولین ایزوفان (نوولین، هیومولین)
انسولین طولانی اثر
در بین داروهای آنتی دیابتیک انسولین طولانی مدت به کاهش سطح گلوکز خون تا 24 ساعت یا بیشتر کمک می کند و به تدریج وارد جریان خون می‌شود.
انواع انسولین طولانی اثر موجود عبارتند از:
- انسولین دگلودک (Tresiba)
- انسولین دتمیر (لومیر)
- انسولین گلارژین (توجئو، لانتوس)
- انسولین (Semglee-yfgn) glargine-yfgn
- انسولین معمولی غلیظ (Humulin R U-500)
انسولین های ترکیبی (پیش مخلوط)
- انسولین آسپارت پروتامین/انسولین آسپارت (نوومیکس)
- انسولین ایزوفان/انسولین رگولار 70/30(Humulin 70/30 ، Novolin 70/30)
- انسولین لیسپرو/پروتامین (Humalog Mix)
یکی از جذابیت‌های اپلیکیشن از پزشک این است که بیمار امکان دریافت مشاوره و مشاوره پزشکی آنلاین را داشته، و با استفاده از این خدمات می‌توانند بدون اتلاف وقت، با صرف هزینه کم‌تر، و بدون نیاز به تحمل شلوغی مطب به صورت کاملا آنلاین ازپزشک مورد نظر خود به راحتی مشاوره دریافت نمائید و یا ویزیت شوید. برای استفاده از این خدمات ارزشمند کافی است اپ ازپزشک را نصب کرده تا از تمامی خدمات مخصوص بیماران بهره‌مند شوید.
آمیلینومیمتیک تزریقی
پراملینتید (SymlinPen) یکی از داروهای آنتی دیابتیک تزریقی مقلد آمیلین است که قبل از غذا استفاده می‌شود. این دارو با به تعویق انداختن زمان تخلیه معده و کاهش ترشح هورمون گلوکاگون بعد از غذا باعث کاهش قند خون می شود. پراملینتید اشتها را نیز کاهش می‌دهد.
مهارکننده های آلفا گلوکوزیداز
این داروهای آنتی دیابتیک به بدن کمک می‌کنند تا غذاهای نشاسته ای و قند را تجزیه کند. این اثر باعث کاهش سطح قند خون می شود. این داروها هنگامی که طبق تجویز مصرف شوند، باعث هیپوگلیسمی (قند خون پایین) نمی شوند. با این حال، اگر آنها را با سایر انواع داروهای آنتی دیابتیک مصرف کنید، ممکن است خطر هیپوگلیسمی افزایش یابد.
برای دریافت بهترین نتیجه، مهارکننده های آلفا گلوکوزیداز را قبل از غذا مصرف کنید. این داروها عبارتند از:
- آکاربوز
- میگلیتول (گلایست)
عملکرد داروھای آنتی دیابتیک
بیگوانیدها
بیگوانیدها میزان تولید گلوکز کبد و میزان جذب گلوکز روده ها را کاهش می‌دهند، به ماهیچه ها کمک می‌کنند گلوکز را جذب کرده و بدن را نسبت به انسولین حساس تر می‌نمایند.
- متفورمین رایج‌ترین داروی خوراکی تجویز شده برای دیابت نوع 2 بوده و همچنین میتوان آن را با سایر داروهای دیابت نوع 2 ترکیب کرد. از جمله:
- متفورمین-آلولیپتین (کازانو)
- متفورمین-کاناگلیفلوزین
- متفورمین-داپاگلیفلوزین
- متفورمین-امپاگلیفلوزین (سینوریپا)
- متمورفین-ارتوگلیفلوزین
- متفورمین-گلیپیزید
- متفورمین-گلیبورید (گلوکوانس)
- متفورمین-لیناگلیپتین-امپاگلیفلوزین (گلوتریو)
- متفورمین-پیوگلیتازون
- متفورمین-رپاگلینید
- متفورمین -روزیگلیتازون (آواندامت)
- متفورمین -ساکساگلیپتین
- متفورمین-سیتاگلیپتین (زیپمت، سیتافورمین)
آگونیست دوپامین 2
بروموکریپتین (Cycloset,Parlodel) آگونیست دوپامین-2 و از جمله داروهای آنتی دیابتیک است. دقیقاً مشخص نیست که این دارو چگونه دیابت نوع 2 را درمان می کند اما احتمال داده می‌شود که بر ریتم بدن تأثیر بگذارد و از مقاومت به انسولین جلوگیری نماید. آگونیست های دوپامین-2 ممکن است سایر نگرانی های مربوط به سلامت مانند کلسترول بالا یا مدیریت وزن را نیز بهبود بخشند.
پیشنهاد ویژه: برنامه غذایی افراد دیابتی
مهارکننده های دی پپتیدیل پپتیداز-4 (DPP-4)
مهارکننده های DPP-4 برای کمک به کاهش قند خون بدون ایجاد هیپوگلیسمی استفاده می شوند. این دسته از داروهای آنتی دیابتیک آنزیم DPP-4 را مسدود می‌کنند. این آنزیم هورمونی به نام اینکرتین را از بین می برد که به طور معمول به بدن کمک می کند تا در صورت نیاز انسولین تولید نماید. اینکرتین ها همچنین خروجی گلوکز از کبد را زمانی که بدن به آن نیاز ندارد کاهش می دهد. این داروها همچنین می توانند به پانکراس کمک کنند تا انسولین بیشتری تولید نماید.
نمونه هایی از مهارکننده های DPP-4 عبارتند از:
- آلوگیپتین (نسینا)
- آلوگیپتین-متفورمین (کازانو)
- لیناگلیپتین
- لیناگلیپتین-امپاگلیفلوزین
- لیناگلیپتین-متفورمین
- ساکساگلیپتین
- ساکساگلیپتین متفورمین
- سیتاگلیپتین
- سیتاگلیپتین متفورمین
- سیتاگلیپتین و سیمواستاتین
آگونیست های گیرنده پپتید-1 شبه گلوکاگون (آگونیست های گیرنده GLP-1)
آگونیست های گیرنده GLP-1 مشابه اینکرتین هستند و ممکن است علاوه بر رژیم غذایی و برنامه ورزشی برای کمک به کنترل بهتر قند خون تجویز شوند. این داروهای آنتی دیابتیک میزان مصرف انسولین بدن و رشد سلول های بتای پانکراس را افزایش می دهند. آنها اشتهای شما و میزان مصرف گلوکاگون بدن شما را کاهش می دهند. آنها همچنین تخلیه معده را کند می کنند، که می‌تواند جذب مواد مغذی را از غذاهایی که می خورید به حداکثر برساند، در حالی که به طور بالقوه به شما کمک می کند تا وزن خود را حفظ کرده یا کاهش دهید.
همه اینها اقدامات مهمی برای افراد مبتلا به دیابت است. برای برخی افراد، بیماری قلبی عروقی آترواسکلروتیک، نارسایی قلبی یا بیماری مزمن کلیوی ممکن است بر دیابت آنها غالب باشد. در این موارد، انجمن دیابت آمریکا برخی از آگونیست های گیرنده GLP-1 را به عنوان بخشی از یک رژیم درمانی ضد هیپرگلیسمی توصیه می کند.
این داروها عبارتند از:
- دولاگلوتاید
- اگزناتاید
- اگزناتاید گسترده رهش
- لیراگلوتاید (ویکتوزا)
- لیکسیسناتید (آدی لیکسین)
- سماگلوتید (اوزمپیک)
- تیرزپاتید (مونجارو)
مگلیتینیدها
این گروه از داروهای آنتی دیابتیک به ترشح انسولین در بدن کمک می کنند. با این حال، برای همه بیماران مبتلا به دیابت مناسب نیستند. در برخی موارد، به خصوص ابتلا به بیماری کلیوی پیشرفته، ممکن است قند خون را بیش از حد پایین بیاورند.
این داروها عبارتند از:
- ناتگلینید (استارلیکس)
- رپاگلینید (پراندین)
داروھای آنتی دیابتیک خوراکی
مهارکننده های ناقل سدیم-گلوکز (SGLT) 2
مهارکننده های ناقل سدیم-گلوکز (SGLT) 2 با جلوگیری از بازجذب گلوکز توسط کلیه ها عمل می کنند. در عوض، بدن گلوکز را از طریق ادرار دفع می‌نماید.
در مواردی که بیماری قلبی عروقی آترواسکلروتیک، نارسایی قلبی یا بیماری مزمن کلیوی غالب است، مهارکننده های SGLT2 به عنوان یک گزینه درمانی احتمالی توصیه می‌گردند. مثالها عبارتند از:
- کاناگلیفلوزین (اینووکانا)
- کاناگلیفلوزین-متفورمین (اینووکامت)
- داپاگلیفلوزین
- داپاگلیفلوزین متفورمین
- داپاگلیفلوزین-ساگزاگلیپتین
- امپاگلیفلوزین
- امپاگلیفلوزین-لیناگلیپتین
- امپاگلیفوزین-لیناگلیپتین-متفورمین
- امپاگلیفلوزین- متفورمین
- ارتوگلیفلوزین
سولفونیل اوره ها
این گروه از قدیمی ترین داروهای آنتی دیابتیک هستند که هنوز هم استفاده می شوند. آنها با تحریک پانکراس با کمک سلول های بتا کار می‌کنند. این امر باعث می شود که بدن شما انسولین بیشتری بسازد.
این داروها عبارتند از:
- گلیمپراید (آماریل)
- گلیکلازید
- گلیپیزید
- گلیپیزید-متفورمین
- گلیبورید (گلیناز)
- گلیبورید-متفورمین
تیازولیدین دیون‌ها
تیازولیدین دیون ها با کاهش گلوکز در کبد کار می کنند. آنها همچنین با هدف قرار دادن مقاومت به انسولین به سلول های چربی کمک می کنند تا از انسولین بهتر استفاده نمایند.
این دسته از داروهای آنتی دیابتیک با افزایش خطر بیماری قلبی همراه هستند. اگر پزشک یکی از این داروها را به شما بدهد، عملکرد قلب شما را در طول درمان زیر نظر خواهد گرفت.
گزینه ها عبارتند از:
- روزیگلیتازون
- پیوگلیتازون-آلوگلیپتین
- پیوگلیتازون-گلیمپراید
- پیوگلیتازون-متفورمین
داروهای دیگر
افراد مبتلا به دیابت نوع 1 و نوع 2 اغلب نیاز به مصرف داروهای دیگری برای درمان بیماری هایی دارند که در همراهی با دیابت شایع هستند.
این داروها عبارتند از:
- آسپیرین برای سلامت قلب
- داروهایی برای کلسترول بالا
- داروهای فشار خون بالا
بهترین قرص قند خارجی
هرچند انتخاب داروی دیابت به نوع بیماری و شرایط بیمار و تجویز متخصص غدد بستگی دارد اما میتوان گفت که زیپتین و گلوکوفاژ از بهترین داروهای آنتی دیابتیک موجود در بازار ایران هستند.
