سرطان پوست یکی از شایع ترین و قابل درمان ترین انواع سرطان ها در سرتاسر جهان می باشد. درمان سرطان پوست به خصوص اگر در مراحل اولیه شروع بیماری آغاز گردد، بسیار موثر می باشد. لذا مبتلایان می توانند از زندگی طولانی و با کیفیت بالایی بهره مند گردند. علائم سرطان پوست بسیار متنوع می باشند و گاهی حتی تغیرات جدید در ضایعات قدیمی پوستی نیز ممکن است به نفع بروز سرطان در یک ضایعه قدیمی و بی خطر باشند. به همین جهت به تمام افراد توصیه می گردد تا اگر برجستگی، تورم، زخم یا هر ضایعه غیر طبیعی و مشکوکی روی پوست خود مشاهده نمایند، در اسرع وقت به پزشک متخصص پوست مراجعه نمایند. در ادامه این مطلب، همه چیز درباره سرطان پوست و درمان آن و روش های پیشگیری از سرطان پوست توضیح داده شده اند.
فهرست مطالب
علائم سرطان پوست
هرگونه تغییری که در پوست بدن شما ایجاد گردد، ممکن است یکی از علائم سرطان پوست باشد! علائم سرطان پوست ممکن است به شکل یک برآمدگی جدید، زخم جدیدی که به راحتی قابل بهبود نمی باشد یا حتی تغییر در یک خال پوستی دیده شوند. سرطان پوست اشکال بسیار متنوع و متفاوتی دارد و لذا معاینه توسط متخصص پوست برای تشخیص این بیماری، ضروری و غیرقابل اجتناب به نظر می رسد. اما به طور کلی خطرناک ترین و مهم ترین علائم سرطان پوست در یک ضایعه مشکوک عبارتند از:
- غیر قرینه بودن ضایعه (یک ضایعه پوستی که به نظر می رسد از دو ضایعه مجزا یا دو جزء متفاوت تشکیل شده باشد)
- ضایعه با حاشیه ناهموار، غیر قرینه، مضرس یا دندانه دار
- ضایعه با رنگ غیر یکنواخت
- ضایعات بزرگ به خصوص اندازه بزرگتر از یک نخود بر روی پوست
- ضایعاتی که طی چند روز الی چند هفته در حال رشد و تکامل هستند و بهبود نمی یابند
توصیه می گردد تا در صورت رویت هریک از علائم سرطان پوست، بلافاصله به پزشک متخصص یا متبحر مراجعه گردد. ارسال تصویر ضایعات پوستی مشکوک در اپلیکیشن های پزشکی نیز روشی سریع برای تشخیص و پیشگیری از سرطان و پیشرفت آن می باشد.
بیشتر بخوانید: سرطان چیست و چگونه به وجود می آید؟
انواع سرطان پوست
سرطان پوست انواع مختلفی دارد و علائم سرطان پوست و درمان آن نیز در انواع مختلف، متفاوت می باشند. لذا تشخیص سرطان پوست و تعیین نوع آن، از نقش مهمی در انتخاب روش درمان سرطان پوست برخوردار می باشند. به طور کلی کانسرهای پوست به 4 نوع عمده تقسیم بندی می گردند:
کارسینوم سلول بازال (BCC)
سلول های بازال یا قاعده ای بخشی از پوست هستند که پس از مرگ سلول های پیر، به تولید سلول پوستی جدید می پردازند. این نوع سرطان پوست اغلب در نواحی در معرض آفتاب پوست مانند سر و گردن دیده می شود. کارسینوم سلول بازال ممکن است به اشکال زیر بر روی پوست دیده شود:
- یک برآمدگی مرواریدی یا مومی شکل
- برآمدگی صاف و گوشتی شکل
- ضایعه ای قهوه ای و زخم مانند
- زخم خونریزی دهنده و دلمه بسته که با دوره های مکرر بهبودی و عود همراه است
ملانوم
ملانوسیت ها، سلول های تولیدکننده رنگدانه در پوست می باشند. ملانوم نوعی از سرطان پوست می باشد که از ملانوم ها منشا می گیرد و خطرناک ترین و جدی ترین نوع سرطان پوست نیز می باشد. عدم درمان سرطان پوست از نوع ملانوم با عوارض شدید و تهدید کننده حیات همراه می باشد. ملانوم ممکن است در هر قسمتی از پوست دیده شود. ممکن است به صورت یک ضایعه اولیه دیده شود یا بر روی یک خال قدیمی پوستی سوار گردد. ملانوم پوستی در مردها اغلب بر روی پوست صورت یا تنه و در زنان اغلب در پاها رخ می دهد. برخلاف کارسینوم سلول بازال، بر روی نواحی از پوست که در معرض آفتاب قرار نداشته اند، نیز دیده می شود. مهم ترین علائم سرطان پوست از نوع ملانوم عبارتند از:
- ضایعه قهوه ای رنگ با نقاط تیره و سیاه داخل آن
- تغییر اندازه، رنگ و قوام یک خال پوستی قدیمی
- خونریزی جدید از خال پوستی قدیمی و بی علامت
- ضایعه ای قرمز، صورتی، آبی یا سفید با حاشیه ای نامنظم
- ضایعه دردناک و خارش دار پوستی
- ضایعات تیره رنگ در کف دست ها و پاها، زیر ناخن ها، مخاط دهان، واژن یا مقعد
سرطان پوست غیر از ملانوم
سایر انواع سرطان پوست شیوع کمتری دارند. برخی از انواع کمتر شایع کانسرهای پوستی عبارتند از:
- سارکوم کاپوسی: نوعی بدخیمی نادر پوستی که از عروق خونی منشا می گیرد و به صورت ضایعات قرمز یا بنفش بر روی پوست یا داخل مخاطات دیده می شود.
- کارسینوم سلول مرکل: به صورت ندول های پوستی سفت و روشن بر روی پوست سر، صورت و تنه دیده می شوند.
- کارسینوم غدد سباسه: نوعی سرطان نادر و مهاجم می باشد که از غدد چربی پوست منشا می گیرد. اغلب اطراف پلک دیده می شود.
کارسینوم سلول سنگفرشی (SCC)
کارسینوم سلول سنگفرشی نیز یکی از انواع کارسینوم پوست می باشد که اغلب در نواحی در معرض آفتاب مانند پوست صورت، دست و اطراف گوش ها دیده می شود. در افراد تیره پوست ممکن است ضایعات سرطانی در مناطقی از بدن که در معرض آفتاب نیز نمی باشند، دیده شوند. کارسینوم سلول سنگفرشی اگرچه که اغلب تهدید کننده حیات نمی باشد، اما ممکن است رفتار مهاجمی داشته باشد. لذا عدم درمان سرطان پوست سنگفرشی می تواند با عوارض خطرناکی همراه گردد. علائم سرطان پوست سنگفرشی یا اسکواموس اغلب عبارتند از:
- ندول سفت و قرمز رنگ بر روی پوست بدن
- ضایعه صاف و پوسته دار و کراسته بر روی پوست
یکی از جذابیت‌های اپلیکیشن از پزشک این است که بیمار امکان دریافت مشاوره و مشاوره پزشکی آنلاین را داشته، و با استفاده از این خدمات می‌توانند بدون اتلاف وقت، با صرف هزینه کمتر، و بدون نیاز به تحمل شلوغی مطب به صورت کاملا آنلاین ازپزشک مورد نظر خود به راحتی مشاوره دریافت نمائید و یا ویزیت شوید. برای استفاده از این خدمات ارزشمند کافی است اپ ازپزشک را نصب کرده تا از تمامی خدمات مخصوص بیماران بهره‌مند شوید.
چرا به سرطان پوست مبتلا می شویم؟
موتاسیون و جهش در ماده ژنتیکی سلول های پوست منجر به رشد غیرطبیعی و غیرقابل کنترل این سلول ها می گردد. این رشد غیر طبیعی و بیش از حد، منجر به بروز انواع مختلف سرطان پوست می گردد. اما چه عواملی در بروز این جهش ها نقش دارند؟ شایع ترین علل ابتلا به سرطان پوست عبارتند از:
- قرار گرفتن زیاد در معرض نور خورشید
- پوست روشن (افرادی که پوشت روشن، چشم های روشن و موهای روشنی دارند در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به توده های پوست قرار دارند)
- آفتاب سوختگی به خصوص در دوران کودکی
- برنزه کردن پوست
- زندگی در آب و هوای گرم و آفتابی
- زندگی در مناطق با ارتفاع بالا (نور خورشید قوی تر است)
- خال های پوستی دیس پلاستیک یا غیر طبیعی
- کراتوز آکتینیک
- سابقه ابتلا به سرطان پوست در یکی از اعضای درجه اول فامیل مانند پدر، مادر، خواهر یا برادر
- سیستم ایمنی ضعیف مانند افراد مبتلا به ایدز یا افرادی که پیوند عضو دریافت کرده اند و تحت درمان با داروهای تضعیف کننده سیستم ایمنی قرار دارند
- سابقه رادیوتراپی پوست
- تماس با آرسنیک
پیشگیری از سرطان پوست
همان طور که از قدیم گفته اند، پیشگیری همیشه بهتر از درمان می باشد و با رعایت چند نکته بهداشتی ساده، به راحتی مقدور می باشد. توصیه می شود برای پیشگیری از سرطان پوست، به موارد زیر توجه نمایید:
- اواسط ظهر که هوا گرم و آفتابی می باشد و آفتاب با بیشترین شدت خود می تابد، از رفتن به محیط های باز خودداری کنید.
- از کرم ضد آفتاب با حداقل 30 SPF بر روی تمام نقاط در معرض آفتاب پوست استفاده کنید. کرم ضد آفتاب باید هر 2 ساعت تجدید گردد. هرچند که کرم ضد آفتاب بسیار در پیشگیری از سرطان پوست مفید است، اما نمی تواند مانع از برخورد تمام اشعه های آسیب رسان آفتاب به بدن گردد.
- از عینک آفتابی و کلاه های مخصوص جهت جلوگیری از تابش مستقیم نور آفتاب به پوست بدن و پیشگیری از سرطان پوست استفاده کنید.
- از برنزه کردن پوست خود در مقابل آفتاب اکیدا پرهیز کنید.
- برخی داروها و آنتی بیوتیک ها حساسیت پوست بدن را نسبت به نور آفتاب افزایش می دهند. لذا بهتر است حین مصرف این داروها تا حد ممکن از تماس مستقیم با نور آفتاب پرهیز نمایید.
- به طور منظم تمام قسمت های پوست بدن خود را معاینه کنید. معاینه منظم پوست از نظر رویت ضایعه جدید پوستی از نقش مهمی در پیشگیری برخوردار می باشد.
تشخیص سرطان پوست
ابتدا یک معاینه دقیق و کامل تمام نقاط پوست بدن ضروری می باشد. پس از معاینه، پزشک معالج در صورت رویت ضایعه غیر طبیعی بر روی پوست، اقدام به نمونه برداری (بیوپسی) از آن می کند. لذا هر ضایعه ای که علائم سرطان پوست را نشان دهد، باید نمونه برداری گردد. پس از ارسال نمونه برداری به پاتولوژی، دکتر آسیب شناس (پاتولوژیست) با رویت و رنگ آمیزی نمونه به تشخیص و تعیین نوع سرطان می پردازد. پس از آن که سرطان پوست مسجل گشت، باید مرحله آن (stage) به طور دقیق مشخص گردد. معاینه غدد لنفاوی منطقه ای و بررسی وسعت سرطان در تعیین مرحله سرطان موثر می باشند.
درمان سرطان پوست
برحسب محل ضایعه، نوع سرطان، عمق و اندازه آن در افراد مختلف، متفاوت می باشد. خروج ضایعات کوچک حین نمونه برداری، کافی به نظر می رسد. در ضایعات بزرگتر، سایر روش های عبارتند از:
فریز ضایعه سرطانی (Freezing)
فریز ضایعات سرطانی کوچک و مراحل اولیه با نیتروژن مایع، یکی از انواع روش های درمان سرطان پوست می باشد. از فریز کردن برای درمان کراتوز اکتینیک که یک ضایعه پیش سرطانی می باشد نیز استفاده می گردد. در این روش بافت مرده پس از ذوب شدن، از بین می رود.
جراحی اکسیژنال (Excisional surgery)
در این روش پزشک متخصص ضایعه پوستی سرطانی و مقداری از بافت سالم اطراف آن را به روش جراحی از بدن جدا می کند.
جراحی موس (Mohs surgery)
جراحی موس برای ضایعات پوستی بزرگ تر و خطرناک تر استفاده می گردد. در طول جراحی موس، لایه های نازک پوست که حاوی سلول های سرطانی می باشند برداشته می شوند تا فقط بافت بدون سرطان در جای خود باقی بماند. جراحی موس می تواند به صورت سرپایی و با استفاده از بی حسی موضعی انجام گردد. اغلب از این روش برای درمان سرطان پوست سنگفرشی و کارسینوم سلول بازال استفاده می گردد.
کورتاژ و الکترودیساکسیون یا کرایوتراپی (Curettage and electrodesiccation or cryotherapy)
کرایوتراپی یا سرما درمانی نیز یکی از روش های درمان می باشد. در این حالت نیتروژن مایع یا گاز آرگون از طریق یک محفظه توخالی (پروب کرایو) که در نزدیکی تومور قرار داده می شود، به جریان در می آید. کورتاژ نیز فرایند خراش دادن بافت سرطانی می باشد. از سوزاندن بافت با جریان الکتریکی پس از کورتاژ، برای کنترل خونریزی و نابودی سلول های سرطانی باقی مانده استفاده می گردد.
رادیوتراپی (Radiation therapy)
در این روش از انرژی با دوز بالا مانند اشعه ایکس، برای نابودی سلول های سرطانی استفاده می گردد. از این روش برای درمان سرطان پوست باقیمانده پس از جراحی، استفاده می گردد.
شیمی درمانی (Chemotherapy)
از انواع داروهای شیمی درمانی نیز برای این امر استفاده می گردد. در سرطان هایی که فقط یک نقطه را درگیر کرده اند، می توان از داروهای موضعی مانند انواع کرم ها و لوسیون ها بهره گرفت. استفاده از داروهای خوراکی یا وریدی برای انواعی که سایر نقاط بدن را نیز درگیر کرده اند، غیر قابل اجتناب می باشد.
پیشنهاد ویژه: شیمی درمانی سرطان مغز استخوان
درمان فوتودینامیک (Photodynamic therapy)
فوتودینامیک تراپی نیز یکی از روش های درمان می باشد. در این روش از برخی داروهای خاص استفاده می شود که این داروها توسط سلول های سرطانی جذب می شوند. در مرحله بعد، نور خاصی به قسمت های تحت درمان تابانده می شود تا داروها شروع به اثر کنند و باعث تخریب تومور گردند. بسته به بخشی از بدن که تحت درمان قرار می گیرد، می توان از داروهای تزریقی یا موضعی برای این منظور استفاده نمود.
درمان بیولوژیک (Biological therapy)
در این روش از سیستم ایمنی بدن خود فرد برای نابودی سلول های سرطانی کمک گرفته می شود. در این روش، سلول های سرطانی توسط سیستم ایمنی بدن شناسایی می شوند، و درنتیجه بیشتر در معرض تخریب توسط سیستم ایمنی بدن قرار می گیرند.
